Το 13ο τεύχος της Athens Review of Books είναι αφιερωμένο στον Στίβεν Χόκινγκ, η επιστημονική τόλμη και μεγαλοφυΐα του οποίου, σε συνδυασμό με το ψυχικό μεγαλείο του, τον κατέστησαν όχι μόνο τον μεγαλύτερο εν ζωή θετικό επιστήμονα αλλά και σύμβολο των υψηλότερων κατακτήσεων της ανθρώπινης διάνοιας. Αφορμή είναι η έκδοση στα ελληνικά του βιβλίου «Το Μεγάλο Σχέδιο», έργο που απευθύνεται στο ευρύ κοινό.

Η πρωτοτυπία του review που δημοσιεύεται είναι ότι δεν είναι γραμμένο από κάποιον ειδικό επιστήμονα (πυρηνικής φυσικής, αστροφυσικής, κοσμολογίας, ελληνορθόδοξο μητροπολίτη κ.λπ.), αλλά από τον κριτικό λογοτεχνίας Άρη Μπερλή, με τις εντυπώσεις του από τα άδυτα της κβαντικής φυσικής να συνοψίζονται στο Σολωμικό: «Και ξανοίγονται μπρος μου αναπάντεχα μέρη αλλουνού κόσμου». Αν όμως ο Χόκινγκ είναι διάσημος στο παγκόσμιο κοινό κυρίως για τις περίφημες Μαύρες Τρύπες, στο ελληνικό κοινό θα γίνει επίσης γνωστός και για τον βάρβαρο λεκτικό λιθοβολισμό του από τη Μαύρη Ελλάδα τον οποίο διαπράττει ο μητροπολίτης Πειραιώς. Ιταμό «ανακοινωθέν» του ανδρός εναντίον του άθεου Χόκινγκ δημοσιεύει (σχολιασμένο όπως του αρμόζει) η ARB. Και για να συμπληρωθεί το όλο θέμα κατανυκτικά, ο Χ. Ε. Μαραβέλιας θεολογεί: «Είπες: “άσε, ξέρει ο θεός τι κάνει”. Τα βλέπεις τώρα;».

Υπόδειγμα κριτικού λόγου του νομπελίστα συγγραφέα Τζ. Μ. Κουτσί είναι και το δοκίμιό του «Στο χείλος της ηθικής», σχετικά με τον Φίλιπ Ροθ και το τελευταίο έργο του «Nemesis». Συνοδεύεται και από ειδικό σημείωμα για ένα πολύ πρόσφατο κρούσμα ελληνικού ελαφρολαϊκού «κριτικού» λόγου σε μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδα.

Στο 13ο τεύχος μπορείτε ακόμη να διαβάσετε:

— Ο Θανάσης Βαλτινός αναρωτιέται έως πότε θα σκοντάφτουμε στη λίθο της αμαρτίας κι αν επιτέλους θα υπάρξουν εξιλαστήριες ομολογίες στην Υπόθεση Πολκ.
— Ο Γιώργος Κόκκινος γράφει για τον Μισέλ ντε Σερτώ, πρωτεϊκή μορφή της επιστήμης της Ιστορίας, και τις αντιστασιακές πολιτισμικές πρακτικές των ηττημένων, των «συμβιβασμένων» και των «ανώνυμων».
—Ο Βασίλης Λαμπρόπουλος γράφει για το αναστοχαστικό αφήγημα του Μισέλ Φάις «Πορφυρά γέλια».
— Η Μαρία Παπαδήμα γράφει για τα μεταφραστικά (κακο)παθήματα των «Εκλάμψεων» του Ρεμπώ.
— Η Άννα Φραγκουδάκη γράφει για τα όνειρα και τους εφιάλτες στη μεταπολεμική Ελλάδα, όπως περιγράφονται στο τελευταίο έργο του Νίκου Θέμελη.
— Ο Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου αναλύει γιατί η ηθική και πολιτική κριτική της οικονομίας δεν μπορεί να παραμείνει εξωτερική, αλλά τα στοιχεία ηθικής αξιολόγησης και ευθύνης της ατομικής και εταιρικής συμπεριφοράς πρέπει να καταστούν εσωτερικά.
— Ο Μανούσος Μαραγκουδάκης γράφει ένα αναστοχαστικό ρέμβιεμ για έναν διανοητή των πολιτισμών, τον Σμούελ Άιζενσταντ.
— Ο Σωτήρης Ριζάς γράφει για τη Γερμανία του 1945, το πέρασμα από τον ναζιστικό τρόμο στη θυματοποίηση των θυτών, σε μια προσέγγιση για την κατανόηση των θεμελίων της μεταπολεμικής Γερμανίας και την ερμηνεία των ροπών και νοοτροπιών η οποία δεν αποτελεί σήμερα απλή διανοητική περιέργεια.
Ο Εμμανουήλ Πάσχος γράφει για τη φιλοσοφία της επιστήμης του Πιερ Ντιεμ, και ειδικότερα για τη φιλοσοφική ανάπτυξη των επιστημών στους σκοτεινούς χρόνους της βυζαντινής εποχής.
Ο Κώστας Κωστής γράφει για τις κοινωνικές διαστάσεις της πείνας στην κατοχική Ελλάδα.
Ο Κωστής Παπαϊωάννου γράφει για την εκλογή των Καμίνη και Μπουτάρη και τα ρεφλέξ του αυτονόητου.
Η Εριέττα Δεληγιάννη γράφει για τον σπουδαίο αρχαιολόγο Γιάννη Σακελλαράκη που χάθηκε πρόσφατα.
Τέλος, μπορείτε να διαβάσετε
— Ποίηση των Γιάννη Ζέρβα, Σάκη Σερέφα και Θανάση Χατζόπουλου.
— Τον διάλογο των Δημήτρη Πλάντζου και Βαγγέλη Πανταζή σχετικά με τη Μαύρη ή Ξανθή Αθηνά.

● Στο προηγούμενο επετειακό τεύχος (καθώς κλείσαμε ένα χρόνο Athens Review of Books) επιχειρήσαμε έναν απολογισμό και αναφερθήκαμε στις προοπτικές του εγχειρήματός μας. Όπως είναι λογικό και αναπόφευκτο, βλέπουμε τα πράγματα «από μέσα». Το πώς βλέπουν την ARB οι «απ’ έξω» περιγράφεται σε ένα ευχάριστα απρόσμενο για μας άρθρο του Καθηγητή Gregory Jusdanis, που δημοσιεύθηκε, ενώ το τεύχος βρισκόταν «επί του πιεστηρίου», στην ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου Stanford, ο οποίος ανάμεσα σε άλλα επαινετικά για μας γράφει:

«Αυτό τον μήνα συμπληρώθηκε ένας χρόνος από την έκδοση της Athens Review of Books. Με πρότυπο την New York Review of Books, δεν θα είχε την αυτοπεποίθηση να συγκριθεί με τη σεβάσμια και υψηλού κύρους αδελφή της. Ωστόσο, με πολλούς τρόπους, αυτή η νεοφώτιστη είναι περισσότερο υπερεθνική στην οπτική της από την έκδοση που βγαίνει στη Νέα Υόρκη, την τόσο σίγουρη για την κυριαρχία της στον αμερικανικό κόσμο των γραμμάτων».
(http://arcade.stanford.edu/baby-were-so-provincial)

Σχέδιο εξωφύλλου: ο Στίβεν Χόκινγκ από τον Κωνσταντίνο Παπαμιχαλόπουλο.