Του Δημήτρη Διατσίδη
Οι ξεχωριστές σχεδιαστικά μορφές πάντα θα μας δίνουν μια ευκαιρία πνευματικής ανάτασης, μέσα σε ένα κόσμο που τείνει να ισοπεδώσει τα πάντα.
Η μορφή των ηλεκτρικών αυτοκινήτων και κυρίως κάποια μοτίβα που επαναλαμβάνονται συχνά, ίσως ακριβώς για να αναδείξουν τις νέες αυτές “ηλεκτρικές” και καθαρές (ως προς το περιβάλλον) τεχνολογίες, προσπαθούν να λειτουργήσουν με αυτόν τον τρόπο στο αγοραστικό κοινό. Όμως ευτυχώς υπάρχουν οι σχεδιαστές που κάνουν κάποια μοντέλα να ξεχωρίζουν.
Αντίστοιχα συμβαίνει αυτή η διαφοροποίηση και στις μοτοσυκλέτες και ακριβώς αφορμή για αυτήν την αναδρομή στους όρους της αρχιτεκτονικής και του σχεδιασμού (από τις αρχιτεκτονικές μου σπουδές στο ΑΠΘ), αποτέλεσε η επαφή με το ξεχωριστό σκούτερ BMW CE 04.
Πάμε λοιπόν πίσω στα μαθήματα της ιστορίας της Αρχιτεκτονικής, αλλά και σε όσα μας έλεγε ο ζωγράφος Γιώργος Λαζόγκας (που πρόσφατα έφυγε για το μεγάλο ταξίδι), προσπαθώντας να μας κάνει να συλλάβουμε το νόημα της λειτουργίας της μορφής.
Το πρώτο ρητό που γνωρίζουν οι περισσότεροι είναι το: “Η μορφή ακολουθεί την λειτουργία” (form follows function) που το έλεγε ο περίφημος αρχιτέκτονας Louis Sullivan, στα τέλη του 19ου Αιώνα, όταν η βιομηχανική επανάσταση έφερε μεταξύ άλλων και τους ουρανοξύστες στην Αμερική, για να ακολουθήσει ο μαθητής του Frank Lloyd Wright στις αρχές του 20ου Αιώνα και να εξελίξει το σύνθημα αυτό που επηρέασε το σχεδιασμό κτιρίων και αντικειμένων στο “μορφή και λειτουργία είναι μία”. Βάσει αυτού κατάφερε να φτιάξει μερικά από τα πιο όμορφα κτίρια, όπως το σπίτι Fallingwater, στο οποίο προσπάθησε να περάσει την φιλοσοφία του για την αρμονία μεταξύ ανθρώπου και φύσης.
Την ίδια εποχή στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στην Ευρώπη, ο φημισμένος Le Corbusier στις σελίδες του Vers une architecture (Προς την αρχιτεκτονική) κάνει μια συστηματική προσπάθεια να εξισωθεί ο Παρθενώνας, ως τεχνολογικό επίτευγμα, με το αυτοκίνητο και εξωθεί το μοντέρνο κίνημα προς την υιοθέτηση της “λειτουργίας της μορφής”.
Ο σεβασμός του Le Corbusier στην τεχνολογία, που τη θεωρεί βασική κινητήρια δύναμη της ανθρώπινης διανόησης και συγχρόνως η παραδοχή ότι οι κλασικές αξίες είναι το αποτέλεσμα της σχέσης του ανθρώπου με την κοσμική τάξη και αρμονία, έδωσαν μια σχεδιαστική ώθηση στο μοντέρνο κίνημα, όχι μόνο στο σχεδιασμό των κτιρίων, αλλά και των βιομηχανικών αντικειμένων, στα οποία βέβαια περιλαμβάνονται τα αυτοκίνητα και οι μοτοσυκλέτες.
Η τάση όλο και περισσότερο τα μοντέλα αυτοκινήτων να μοιάζουν μεταξύ τους, ίσως απορρέει από το ότι η λειτουργία τους γίνεται όλο και πιο παρόμοια – πέρα από το ότι οι τεχνολογίες τους είναι παρόμοιες – και κάτι τέτοιο πήγε να γίνει και στις μοτοσυκλέτες, αλλά εκεί ευτυχώς τα στοιχεία της λειτουργίας κάθε νέου μοντέλου μπορεί να διαφοροποιούνται εύκολα και έτσι οι σχεδιαστές να έχουν μεγαλύτερες ελευθερίες. Μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις όπως της Honda που βρέθηκε σε τέλμα όταν όλοι στην Ευρώπη θεώρησαν τα μοντέλα της σχεδιαστικά αδιάφορα, έγινε άμεσα υιοθέτηση λύσεων με γραφεία σχεδιασμού της εταιρίας στην Ιταλία που έφεραν άμεσα πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα όπως το σκούτερ X-ADV.
Έτσι τώρα οι σχεδιαστές του Γερμανικού εργοστασίου, βρήκαν την ευκαιρία με το CE-04 να διαφοροποιηθούν και να δώσουν τουλάχιστον για τα μάτια μας, ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον σχήμα! Το σκούτερ αυτό της BMW που έχουμε στα χέρια μας τις τελευταίες ημέρες, πραγματικά κλέβει την παράσταση όπου κι αν βρεθεί και δεν μπορούμε παρά να απαντάμε στη βροχή των ερωτήσεων για τη λειτουργία του!
Τελικά 100 χρόνια σχεδόν μετά τα μανιφέστα του Le Corbusier και τη διαμάχη των μοντέρνων με τους κλασικούς και 50 χρόνια μετά τους μεταμοντέρνους που επηρέασαν εκτός από κτίρια, κυρίως βιομηχανικά αντικείμενα, το αυτοκίνητο και η μοτοσυκλέτα θα αποτελούν μια σχεδιαστική όαση και η μορφή τους θα λειτουργεί προβάλλοντας την ανάγκη να υπάρχει διαφοροποίηση τουλάχιστον στα αντικείμενα που χρησιμοποιούμε για τη μετακίνησή μας. Η «λειτουργία της μορφής», πράγματι δουλεύει…
