«Το Ελληνικόν Έθνος, το υπό την φρικώδη Οθωμανικήν δυναστείαν μη δυνάμενον να φέρη τον βαρύτατον και απαραδειγμάτιστον ζυγόν της τυραννίας και αποσείσαν αυτόν με μεγάλας θυσίας, κηρύττει σήμερον δια των νομίμων παραστατών του, εις Εθνικήν συνηγμένων Συνέλευσιν, ενώπιον Θεού και ανθρώπων, την πολιτικήν αυτού ύπαρξιν και ανεξαρτησίαν»
Ήταν ένα λακωνικό, λιτό, σκληρό κείμενο αυτό της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας της 1ης Ιανουαρίου του 1822. Οι συντάκτες της ήταν ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος και ο Θεόδωρος Νέγρης, με την πιθανή συμβολή του Ιταλού Βιντσέντζο Γκαλίνα και του Αναστάσιου Πολυζωίδη.
Είναι η στιγμή της γένεσης του Ελληνικού Κράτους. Ακόμη καλύτερα. Είναι η στιγμή που οι Έλληνες επανασυστήνονται στη διεθνή κοινότητα μετά από αιώνες.
Τρείς είναι οι πυλώνες αυτής της συλλογικής αφύπνισης. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος και ο Ανδρέας Μιαούλης. Αυτοί οι τρείς με τη βοήθεια πολλών άλλων, κατάφεραν να διασώσουν τον κορμό και την ψυχή της Επανάστασης.
Ναι, η Επανάσταση ξεκίνησε στο Ιάσιο με την κήρυξή της από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Και ναι, η Επανάσταση, στη δική μας την χερσόνησο, ξεκινά άναρχα στις 23 Μαρτίου στην Καλαμάτα, στις 19 Μαΐου στη Μάνη, στις 24 Μαρτίου στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην Πάτρα, όπου ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλογεί τα όπλα, και στις 25 Μαρτίου στην Αγία Λαύρα.
Η Επανάσταση εντάσσεται σε ένα ευρύτερο σκηνικό επαναστάσεων στον ευρωπαϊκό νότο. Ένα σκηνικό που είναι απότοκο της Αμερικανικής και κατόπιν της Γαλλικής Επανάστασης. Είναι αυτή η επαναστατική δυναμική η οποία τρομοκρατεί την Ιερά Συμμαχία. Αυτή η δυναμική καθορίζει και το χαρακτήρα του ξεσηκωμού. Η Ελληνική Επανάσταση είναι εθνική καταρχάς, αλλά και δημοκρατική και φιλελεύθερη στη συνέχεια. Τρανή απόδειξη το Σύνταγμα της Τροιζήνας.
Κάθε επανάσταση εμπεριέχει μία εμφύλια σύρραξη. Κάθε επανάσταση αργά ή γρήγορα καταλήγει σε έναν εμφύλιο πόλεμο. Η Επανάσταση του 1821 δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση σε αυτόν τον θλιβερό κανόνα.
Η εμπειρία της πρωθυπουργίας Καποδίστρια είναι τελικά τραυματική. Η επαναστατημένη Ελλάδα είχε την ευκαιρία να θεμελιώσει μία θεσμικά και αξιακά σύγχρονη Δημοκρατία (Republic). Το εγχείρημα απέτυχε με την δολοφονία του Κυβερνήτη στο Ναύπλιο. Κέρδισαν οι Κοτζαμπάσηδες. Απέτυχαν εκείνοι που ονειρεύτηκαν μία σύγχρονη Ελληνική Πολιτεία. Όπως ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος και ο Αδαμάντιος Κοραής.
Έκτοτε, ο Κοτζαμπασισμός καραδοκεί σε όλες τις εκφάνσεις του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Κάτι σαν μόνιμη απειλή. Κάτι σαν διαχρονική κατάρα.
