Από τα νεανικά μου χρόνια, αυτό το ερώτημα με βασάνιζε: Τι είναι χειρότερο; Να είσαι αντιμέτωπος με έναν βλάκα ή έναν κακό άνθρωπο; Και οι δύο εξίσου επικίνδυνοι, ο δε συνδυασμός… σκοτώνει! Μιλώντας για την βλακεία, δεν εννοώ σε καμία περίπτωση την μειωμένη ικανότητα κάποιου να λύσει ασκήσεις άλγεβρας, να κατανοήσει κι αποστηθίσει αρχαία κείμενα ή να είναι μάστερ της επιστήμης πυραύλων. Εννοώ εκείνη την έλλειψη ευφυΐας ζωής, που δεν έχει καμία σχέση με ακαδημαϊκές γνώσεις, αλλά με την σοφία που λειτουργεί ως πυξίδα αντίληψης και κατανόησης όσων συμβαίνουν γύρω μας.
Μια πυξίδα πλοήγησης που μας οδηγεί σε έναν ορθό δρόμο αποφάσεων και αντιμετώπισης καταστάσεων, και που δεν έχει καμία σχέση με την μόρφωση. Από την άλλη, υπάρχει και η κακία, που σε κάποιους ανθρώπους λες και είναι έμφυτη, κάτι σαν δεύτερη φύση. Παραδομένοι στο «εγώ» τους, ακόμα και χωρίς συγκεκριμένο κίνητρο ή όφελος, θα ζηλέψουν, θα ιντριγκάρουν, θα κοιτάξουν να βλάψουν, θα προβάλουν τον εαυτό τους, θα λειτουργήσουν με κτητικότητα, και το χειρότερο; Θα κάνουν sync -συγχρονισμό και συντονισμό- με ομοίους τους σε μια κολεγιά πλήρους αρνητικότητας.
Και οι δύο μπορούν να αποδειχτούν βλαβεροί κι επικίνδυνοι. Ο πρώτος άθελα του, ο δεύτερος σκόπιμα. Οπότε, ποιος είναι ο χειρότερος; Μετά από χρόνια προβληματισμού και προσωπικών εμπειριών κατέληξα στο εξής συμπέρασμα: Η βλακεία και η κακία είναι σαν το τραγούδι…
Love and marriage, love and marriage, Go together like a horse and carriage, This I tell
you, brother, You can’t have one without the other…
Και σε απλά ελληνικά: Αγάπη και γάμος, αγάπη και γάμος, Πηγαίνουν μαζί σαν άμαξα με άλογο, Αυτό σου λέω αδερφέ, Δεν μπορείς να έχεις το ένα χωρίς το άλλο… Μα ναι! Αυτός που μανιασμένα προσπαθεί να σκοράρει για να φανεί, χωρίς να δίνει πάσες, χαντακώνει εαυτόν αλλά και ομάδα. Αυτός που σαμποτάρει συνάδελφο στη δουλειά για μια προαγωγή, εργάζεται ενάντια στην επιχείρηση που τον ταΐζει. Αυτός που διαβάλει συναγωνιστή του επειδή είναι ικανότερος, υπονομεύει τον κοινό αγώνα. Και πάει λέγοντας το “δίδυμο” βλακείας και κακίας, και φτάνουμε σε έμπρακτα παραδείγματα, σαν εκείνο το πολύ χαρακτηριστικό των κόκκινων δανείων και πλειστηριασμών. Διάβαζα πολλές φορές στα κοινωνικά δίκτυα όταν ξεκίνησαν να βγαίνουν σπίτια στο σφυρί: «Καλά να πάθουν, εμείς βλάκες ήμασταν που δεν πήραμε δάνειο και μείναμε στο νοίκι;»
Όχι. Βλάκες ήταν όλοι αυτοί που πήραν δάνεια επειδή πίστεψαν στο σύστημα, και είπαν να φτιάξουν μια δική τους σκεπή πάνω από το δικό τους κεφάλι. Αλλά πανύβλακας και κακός είναι αυτός που χαίρεται με τον πόνο του άλλου, μέχρι να ανακαλύψει ότι τα σπίτια που πλειστηριάζονται πάνε σε “επενδυτές” και κυρίως ξένους, με αποτέλεσμα τα ενοικιαζόμενα να λιγοστέψουν λόγω χρήσης Airbnb και οι τιμές ενοικίων να εκτοξευτούν. Κάποτε είπε ο Μπέρτολτ Μπρεχτ ότι, «Ο χειρότερος αγράμματος είναι ο πολιτικά αγράμματος. Δεν ακούει τίποτα, δεν βλέπει τίποτα, δε μετέχει στην πολιτική ζωή. Δε δείχνει να γνωρίζει ότι το κόστος διαβίωσης, η τιμή των φασολιών, του αλευριού, του ενοικίου, των φαρμάκων, όλα βασίζονται σε πολιτικές αποφάσεις. Νιώθει ακόμη και περήφανος για την πολιτική του αμορφωσιά, φουσκώνει το στήθος και λέει πως μισεί την πολιτική. Δε γνωρίζει, ο ηλίθιος, πως απ’ την έλλειψη συμμετοχής του στα κοινά προέρχεται η ύπαρξη της πόρνης, το παρατημένο παιδί, ο κλέφτης και, χειρότερα απ’ όλα, οι διεφθαρμένοι αξιωματούχοι, oι λακέδες των εκμεταλλευτριών πολυεθνικών εταιρειών…».
Όλο αυτό, έχει να κάνει με την ευφυΐα ζωής, και πάει χιλιόμετρα πέραν της πολιτικής, επιτρέψτε μου να πω. Ευφυΐα ζωής είναι η αναγνώριση ότι όλοι μας είμαστε κομμάτι και μέρος του συνόλου, μιας συλλογικής συνείδησης μέσα από την οποία μπορούμε να δράσουμε, όχι μόνο με έργα και πράξεις, αλλά ακόμα και με τις σκέψεις, επιθυμίες, προσοχή και προσευχή. Είναι άπειρες οι δυνάμεις του ανθρώπινου γένους που δεν τις γνωρίζει και μένουν
ανεκμετάλλευτες, με ένα και μοναδικό τίμημα: Την απώλεια κι εγκατάλειψη του “εγώ” μας.
Κι όταν φίλοι κι αναγνώστες με ρωτούν, πού θα πάει όλο αυτό – η παγκόσμια κατρακύλα, η καταπίεση κι εκμετάλλευση των λαών, ο απολυταρχισμός που ντυμένος με προβιά δημοκρατίας εξαπλώνεται σαν πανδημία; Τότε απαντώ: Θα σταματήσει όταν εστιάσουμε στην πνευματική μας άνοδο. Και για να γίνει αυτό, θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι και πλήρως αποφασισμένοι να απαλλαγούμε από τον εαυτούλη και να αναγνωρίσουμε τον εαυτό.
«Ο σώζων Εαυτόν σωθήτω» γράφεται με κεφαλαίο έψιλον και εννοεί το Πνεύμα, και για να μην κολλάμε σε θρησκευτικούς ιδεασμούς, αυτό ακριβώς είναι το Συλλογικό Συνειδητό που υπαγορεύει και την ευφυΐα ζωής, χωρίς τοξικότητα, πάθη, φανατισμούς και εμμονές, και κυρίως, χωρίς την απέραντη βλακεία!
