Ο Ανρί-Λουί Μπεργκσόν αγαπούσε να λέει: “Ο άνθρωπος αποτελεί τον βασικότερο λόγο, για τον οποίο επετεύχθη όλη η οργάνωση της ζωής στον πλανήτη. Εν ολίγοις, εμείς οι άνθρωποι είμαστε η αιτία τού είναι της ζωής πάνω στην γη…”
Όταν πρωτοδιάβαζα τούτες τις αράδες, παρακολουθούσα ακόμη τις παραδόσεις του πρώτου έτους στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών. Στην ηλικία των 18 ετών ήταν αδύνατο να έχω αποθησαυρίσει τόσο πολλές και ταυτόχρονα πολυποίκιλες παραστάσεις, ώστε να ανάγω την θεωρία στην καθημερινή πρακτική και να καταλήξω σε αυτό που λέμε “αποκατάσταση της φιλοσοφίας”.
Πολύ αργότερα, καθώς εν παρόδω εμπλούτιζα τις γνώσεις μου πάνω στην θεωρία του Μπεργκσόν περί “δημιουργικής εξέλιξης” και “νόησης”, κατάφερα –όχι εύκολα, ομολογουμένως- να αντιληφθώ κάτι λίγο από την φιλοσοφία του: ακινητοποιώντας στον χωροχρόνο ένα αντικείμενο, ένα πρόσωπο ή ένα συμβάν, αποξενώνοντάς το εντέχνως από το δυναμικό περιβάλλον μέσα στο οποίο εξελίσσεται, δημιουργούμε μια νοητή “κατάτμηση” της πραγματικότητας με σκοπό να το γνωρίσουμε, να το εκτιμήσουμε και να το αφομοιώσουμε.
Ας προσπαθήσουμε, λοιπόν, να εφαρμόσουμε τις συμβουλές του Εβραιο-πολωνού (από πατέρα) διανοητή, γεφυρώνοντας -ούτε λίγο ούτε πολύ- το χρονικό χάσμα των 70 περίπου ετών από τότε που ο νομπελίστας Μπεργκσόν ταξίδεψε στα επουράνια. Ακούγοντας τις κοινότοπες δηλώσεις δύο (κατά τα άλλα αξιοσέβαστων) Ελλήνων ανδρών –αυτές του κ. Κωστή Στεφανόπουλου και του κ. Καρόλου Παπούλια- αυτομάτως η κληρονομιά του Μπεργκσόν λαμβάνει άλλη διάσταση. Απομονώνοντας στον χωροχρόνο τα εκάστοτε από αυτούς λεχθέντα (όλες εκείνες δηλαδή τις βαρύγδουπες, δήθεν, δηλώσεις, που οι κάμερες λάτρεψαν και οι “πολιτικίσκοι” μας κατά τρόπο αποκρουστικά εμετικό αναμάσησαν), δεν βρίσκω τίποτε το ουσιώδες που θα πρέπει να κατανοήσω, να εκτιμήσω και να αφομοιώσω, παρά μόνο το ότι, σε αυτόν τον ακραιφνώς ειδωλολάτρη τόπο, μάθαμε να λατρεύουμε την υποκρισία, την επαναληπτικότητα και τον βιτρινισμό. Ακόμη, να υποκλινόμαστε στον εκάστοτε στερούμενο έμπνευσης, στον εκάστοτε ορφανό βάθους, στον κάτισχνο και κατάμεστο από άλλοθι λόγο των “σοφών”, που με την άνεση της θέσης που κατέχουν, αλλά και την προστασία του θεσμικού ρόλου που τους έχει αποδοθεί, μας τυραννούν και μας εμπαίζουν –συχνά, είναι αλήθεια, χωρίς και οι ίδιοι να το αντιλαμβάνονται.
Όταν τις προάλλες ο σεβαστός κ. Παπούλιας δήλωνε πως την οικονομική κρίση πρέπει να την πληρώσουν αυτοί που την δημιούργησαν, όχι οι φτωχοί εργάτες και γενικά ο κόσμος του καθημερινού μόχθου, “δοξάστηκε” από τα ΜΜΕ και τον συνοδοιπορούντα και συνυποστηρίζοντα πολιτικό κόσμο ως ο προάγγελος της αμεροληψίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της λαϊκής δικαίωσης. Ωσάν να υπήρχε περίπτωση, οι ευθύνες για την οικονομική κατάρρευση να βάραιναν τις πλάτες των μικρομεσαίων βιοπαλαιστών. Όλοι καλά γνωρίζουμε σε ποιους πρέπει να αποδοθούν οι ευθύνες για τον οικονομικό μαρασμό, στην δίνη του οποίου έχει εμπλακεί ολόκληρη η υφήλιος. Όπως καλά γνωρίζουμε και ότι αυτό που τελικά θα συνθλίψει τις ευαίσθητες και αδύναμες πλάτες μας δεν είναι οι ευθύνες, αλλά ο επανορθωτικός λογαριασμός που σύντομα θα κληθούμε να πληρώσουμε. Επομένως, μετά Χριστόν προφήτης ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μας. Με την διαφορά ότι, στην σύγχρονη εποχή, τα αυτονόητα, όταν ξεστομίζονται από χείλη τόσο “σημαντικά”, καταντούν… ανόητα!
Κι έρχεται, λίγες εβδομάδες αργότερα, ο πρώην. Ο αξιότιμος κ. Στεφανόπουλος, δηλαδή, με την πλούσια πολιτική δράση του παρελθόντος και το ανυπέρβλητο πράγματι ήθος του παρόντος. Τι καινούργιο είχε άραγε να προσθέσει στα δημόσια πράγματα με την παρέμβασή του; Το ότι διανύουμε μια εποχή κατάρρευσης των ηθικών αρχών και των αξιών μας, κι ακόμη, το ότι «ήγγικεν γαρ η στιγμή της απωλείας”» επειδή η διαφθορά στην χώρα μας έχει ακριβώς ξεπεράσει κάθε όριο, είναι πασιφανές. Το βιώνουμε (κυριολεκτικά) στο πετσί μας εδώ και καιρό. Μήπως, λοιπόν, η πολιτεία μας έχει ανάγκη από «γλαύκας»;
Βούιξε, ωστόσο, ο τόπος με τις τόσο… ρηξικέλευθες δηλώσεις! Ήμαρτον! Ωσάν να μην έχουμε πάρει μυρωδιά τού τι συμβαίνει. Ωσάν να κοιμόμαστε τον ύπνο του δικαίου -ή, πιο σωστά, του ηλιθίου! Ειλικρινά, δεν νομίζετε ότι καταντούν περιπαθή τα γλυκανάλατα και όψιμα συμπεράσματα ενός τόσο σοβαρού ανθρώπου; Την στιγμή που το “πτώμα” μύρισε, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ακόμη συμπεραίνει ότι… κάποιο έγκλημα πρέπει να συντελέστηκε!
Ο θεσμός του Προέδρου της Δημοκρατίας έχει προ πολλού απολέσει το μεγαλύτερο μέρος της αλλοτινής του ισχύος και σημαντότητας. Σήμερα, δεν αποτελεί παρά έναν ακόμη χρυσοπληρωμένο από τους δυστυχείς φορολογούμενους θεσμό, με ένα και μοναδικό -πραγματικά ανυπέρβλητο- όπλο: την αιφνίδια παραίτηση! Οι γνωρίζοντες Συνταγματικό Δίκαιο, φαντάζομαι, αντιλαμβάνονται…
Κάποιος, ωστόσο, πρέπει να μιλήσει στον «ευγενή» και «αδιάλλακτο» δημοσιογραφικό κόσμο της χώρας μας για την «πιτυρίδα» της προσωπολαγνείας! Για την «αλωπεκίαση» της προσωπολατρίας προς χάριν της τηλε-θέασης και της τηλε-ακρόασης, στις οποίες υποκριτικά κι ακατάπαυστα επιδίδεται κατά το δοκούν σε όλη την διάρκεια της άσκησης του «θεάρεστου» έργου του. Ταυτόχρονα, κάποιος θα πρέπει επιτέλους να υπενθυμίσει σε όλους πως η σήψη των ημερών μας δεν έχει ρίζες ρηχές. Το σκάνδαλο του χρηματιστηρίου επί προεδρίας του κ. Στεφανόπουλου «έσκασε». Οι κουμπάροι, οι παρακολουθήσεις τηλεφώνων, τα μονοπώλια του «λευκού χρυσού της θηλής», τα ξενοδοχειακά stories της Χαλκιδικής και τόσα άλλα, στην περίοδο εκείνη έλαβαν χώρα ή θεμελιώθηκαν. Τίποτα δεν εμφανίστηκε αιφνιδιαστικά ως… κεραυνός εν αιθρία!
Τέτοιου είδους γονιδιακή αμνησία δεν έχουμε ακόμη υποστεί ως φυλή. Απλά, εμείς οι Έλληνες έχουμε ελαφρώς αυξημένη την ικανότητα της επιλεκτικής μνήμης. Αλλά οι Κασσάνδρες κινδυνεύουν τώρα ν’ απομείνουν χωρίς οπαδούς. Και τότε τι θα έχουμε να αποθεώνουμε, όλοι εμείς, οι ακάματοι σκουπιδοθήρες του 21ου αιώνα; Τι θα μπορούμε επιτέλους να λατρέψουμε, όλοι εμείς, οι «χαρίεντες» ομφαλοσκόποι της κρίσης και της αποσύνθεσης, εν όψει… έλλειψης «αγίων»;
Ο γερο-Μπεργκσόν είχε προειδοποιήσει (θυμάστε;): «Ο Θεός έπλασε τον κόσμο και δεν τον αναποδογυρίζει, παρά μόνο για να κάνει αγίους!»
