Ο Χίτλερ αμαύρωσε το πανάρχαιο και ιερό σύμβολο της Σβάστικα, το Ισλαμικό Κράτος μαγάρισε την δυνατή ενεργειακά φράση “Αλλάχ ου Άκμπαρ” που σημαίνει ο Θεός είναι μεγάλος, και η CIA κατέστρεψε την έννοια του “συνωμοσιολόγου”.

Μια “θεωρία συνωμοσίας” είναι συνήθως η εξήγηση για ένα γεγονός ή μια κατάσταση που προκύπτει από μια συνωμοσία την οποία έχουν συλλάβει κι έχουν κάνει πράξη ισχυρές και σκιώδεις ομάδες, με κίνητρα συνήθως πολιτικά, οικονομικά, ελέγχου πληθυσμών κ.λπ

Οι θεωρίες αυτές στην συντριπτική πλειοψηφία τους έρχονται σε αντίθεση με το mainstream αφήγημα κυβερνήσεων, επιστημόνων, ΜΜΕ ή ιστορικών, και ειδικότερα των διεθνών κέντρων διακυβέρνησης.

Αναλύουν όχι μόνο γεγονότα, αλλά πολλάκις “προβλέπουν” και που οδεύει μια υπάρχουσα κατάσταση, βάσει στοιχείων που έχουν συλλέξει.

Ιστορική αναδρομή του όρου

Το Αγγλικό Λεξικό της Οξφόρδης ορίζει τη θεωρία συνωμοσίας ως «τη θεωρία ότι ένα γεγονός ή φαινόμενο συμβαίνει ως αποτέλεσμα συνωμοσίας μεταξύ ενδιαφερόμενων μερών· συγκεκριμένα μια πεποίθηση ότι κάποια μυστική αλλά υπηρεσία επιρροής (συνήθως με πολιτικά κίνητρα και καταπιεστική στην πρόθεση) είναι υπεύθυνη για ένα ανεξήγητο γεγονός».

Η πιο παλιά χρήση του όρου που είναι γνωστή, ήταν από τον Αμερικανό συγγραφέα Τσαρλς Άστορ Μπρίστεντ, σε μια επιστολή προς τον εκδότη που δημοσιεύτηκε στους New York Times στις 11 Ιανουαρίου 1863. Τον χρησιμοποίησε για να αναφερθεί στους ισχυρισμούς ότι οι Βρετανοί αριστοκράτες αποδυνάμωσαν σκόπιμα τις Ηνωμένες Πολιτείες κατά τη διάρκεια του Αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου προκειμένου να προωθήσουν τα οικονομικά τους συμφέροντα.

Η λέξη “συνωμοσία” στα αγγλικά (conspiracy) προέρχεται από το λατινικό con- (“με, μαζί”) και spirare (“αναπνέω”).

Ο όρος “θεωρία συνωμοσίας” έγινε ευρύτερα γνωστός από τη CIA για να δυσφημήσει τους συνωμοσιολόγους, ιδιαίτερα τους επικριτές της Επιτροπής Warren, καθιστώντας τους στόχο χλευασμού. Στο βιβλίο του «Θεωρία συνωμοσίας στην Αμερική» το 2013, ο πολιτικός επιστήμονας Lance deHaven-Smith έγραψε ότι ο όρος εισήλθε στην καθημερινή γλώσσα στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά το 1964, έτος κατά το οποίο η Επιτροπή Warren δημοσίευσε τα ευρήματά της για τη δολοφονία Κένεντι, με τους New York Times να προβάλλουν πέντε ιστορίες εκείνη τη χρονιά χρησιμοποιώντας τον όρο.

Η ιδέα ότι η CIA ήταν υπεύθυνη για τη διάδοση του όρου «θεωρία συνωμοσίας» αναλύθηκε από τον Μάικλ Μπάτερ, καθηγητή Αμερικανικής Λογοτεχνικής και Πολιτιστικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Tübingen με αφορμή την έκθεση Warren.

Έκτοτε και σταδιακά, ο όρος “θεωρίες συνωμοσίες” άρχισε να γίνεται αγαπητός από όλους εκείνους που αυτές οι θεωρίες τους ξεβόλευαν στο να περάσουν το δικό τους αφήγημα, χάραξη πολιτικής, προπαγάνδα, ακόμα και οικονομικά συμφερόντα.

Το προφίλ του «συνωμοσιολόγου»

Η CIA και γενικότερα αυτοί που βρίσκονται στο στόχαστρο των θεωριών συνωμοσίας, προσπαθούν να προβάλλουν τον συνωμοσιολόγο ως ένα άτομο ευφάνταστο, τρελαμένο, ή με σκοτεινά κίνητρα αποσταθεροποίησης του συστήματος ή ακόμα και το κέρδος. Πολλές φορές φτάνουν στα άκρα κάνοντας μπούλινγκ και φορώντας του ένα καπελάκι από αλουμινόχαρτο.

Ωστόσο καλό είναι να θυμόμαστε ότι οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ, είχαν για πάγια τακτική όποιος τους ενοχλεί να τον βγάζουν τρελό. Υπάρχει και σχετική ταινία με την Ατζελίνα Τζολί, βασισμένη στην πραγματική τραγική ιστορία της Κριστίν Κόλλινς, η οποία έχασε τον γιο της, και το FBI της παρουσίασε ένα καλά δασκαλεμένο αγόρι για δικό της, για να εισπράξει τα εύσημα της εύρεσης του. Η μητέρα αρνήθηκε ότι είναι το παιδί της, με αποτέλεσμα τον εγκλεισμό της σε ψυχιατρείο.

Ωστόσο ο αληθινός «συνωμοσιολόγος» μόνο τρελός δεν είναι. Εκτός κι αν, ο αλτρουισμός, η απώλεια χρόνου για τις έρευνες, το μηδενικό προσωπικό όφελος, και το πάθος του να αποκαλύψει στους άλλους τα ευρήματα του, μπορούν να χαρακτηριστούν σε μια εγωκεντρική και κυνική κοινωνία ως “τρέλα”.

Το άτομο αυτό, θα εργαστεί ακατάπαυστα σε βάρος του χρόνου, ενέργειας και τσέπης του, με τα ελάχιστα μέσα που διαθέτει, αφού δεν έχει πρόσβαση σε μυστικά ή κρατικά έγγραφα και ντοκουμέντα. Αν από την άλλη είναι χάκερ, θα έχει την τύχη των Ασάνζ και Σνόουντεν.

Το άτομο αρχικά καθοδηγείται από ένστικτο αλλά βασιζόμενο σε “μοτίβα” που φέρνουν το ίδιο αποτέλεσμα. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι βρίσκεται σε μια πολύπλοκη σύνθεση συναίσθησης και λογικής μαζί.

Να σημειώσουμε εδώ, ότι επιστημονικά, αυτό θεωρείται και ως “απόδειξη”: οι επιστήμονες πρώτα στήνουν ένα θεωρητικό σενάριο, που όταν περάσει στο στάδιο πειραμάτων, αναλόγως του ποσοστού των αποτελεσμάτων, θεωρούν ως ισχυρή, μέτρια, ή ασθενή απόδειξη.

Ο φερόμενος ως συνωμοσιολόγος θα δει μπροστά κάνοντας χρήση των ήδη υπαρχόντων γεγονότων, ή θα δώσει εξηγήσεις που βασίζονται στην παρατήρηση κι επανάληψη των μοτίβων.

Είναι όλοι οι συνωμοσιολόγοι ακριβείς και με αγνά κίνητρα; Σαφώς και όχι, ειδικά τώρα στην εποχή του διαδικτύου. Ζούμε σε μια κοινωνία ατέλειας, με αστυνομικούς, διδασκάλους, γιατρούς, δικαστές, αξιωματούχους κ.λπ πρόθυμους να ξεπουλήσουν το λειτούργημα τους στο βωμό του χρήματος, πώς θα μπορούσε αυτή η κατηγορία ομάδας να εξαιρεθεί; Και δεν είναι λίγοι κι αυτοί που είναι βαλτοί για να προκαλούν σύγχυση και παραπληροφόρηση, που “καταρρίπτεται” εύκολα.

Για παράδειγμα, προ πανδημίας είχε ξεκινήσει ένα παγκόσμιο και πολύ ισχυρό κίνημα ενάντια στην ανάπτυξη της 5G για λόγους ανησυχίας για την υγεία, και κάποιοι ανόητοι πρόθυμοι “συνωμοσιολόγοι” την συνέδεσαν με τον κόβιντ.

Λογικό ήταν να θεωρηθεί ως ανόητη «θεωρία συνωμοσίας» όλο αυτό, η ασύρματη ακτινοβολία δεν μπορεί να προκαλέσει ιώσεις, αλλά η αλήθεια είναι ότι μπορεί να παίξει ρόλο στο ανοσοποιητικό σύστημα με αποτέλεσμα να γίνει πιο ευάλωτο στις ιώσεις. Η στοχευμένη παραπληροφόρηση είχε ως αποτέλεσμα να “κάψει” το κίνημα, το οποίο επίσης ακυρώθηκε από τα απανωτά λοκντάουνς. Όχι ωστόσο η ραγδαία ανάπτυξη της 5G, η οποία συνεχίστηκε κανονικά εν μέσω κλειδωμάτων.

Ποιες θεωρίες συνωμοσίας επιβεβαιώθηκαν

Η λίστα είναι όντως μακρά, αλλά ας σταθούμε σε μερικά τρανταχτά παραδείγματα.

Η δεκαετία του 1950 ήταν μια εποχή που έχει μείνει αξέχαστη στους πολίτες των ΗΠΑ. Εν μέσω ψυχρού πολέμου, η κυβέρνηση αντιμετώπιζε όλους τους αντιφρονούντες ως κομμουνιστές ή κατασκόπους, και οι κυβερνώντες αποφάσισαν να λάβουν δραστικά μέτρα.

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου επινοήθηκε το Project MK-Ultra. Το πρόγραμμα αυτό, που μερικές φορές αναφέρεται ως το πρόγραμμα ελέγχου του νου της CIA, είναι η κωδική ονομασία σε ένα πρόγραμμα πειραμάτων σε ανθρώπινα υποκείμενα, που παράνομα σχεδιάστηκε και εφαρμόστηκε από τις μυστικές Υπηρεσίες Πληροφοριών των ΗΠΑ.

Η CIA αποφάσισε να κάνει κρυφά ενέσεις LSD σε ανυποψίαστους Αμερικανούς και Καναδούς και στη συνέχεια να τους ανακρίνει και ενίοτε να τους βασανίζει.

Όσοι τολμούσαν να μιλήσουν για αυτό, θεωρούνταν «συνωμοσιολόγοι». Η CIA χρημάτιζε νοσοκομεία, φυλακές και κολέγια για συνεργασία αλλά και τη σιωπή τους.

Το 1973, ο διευθυντής της CIA Ρίτσαρντ Χελμς διέταξε την καταστροφή όλων των αρχείων που σχετίζονταν με το MKUltra. Το 1977, ένας Νόμος περί Ελευθερίας της Πληροφορίας αποκάλυψε περίπου 20.000 έγγραφα που αφορούν στο MK-Ultra, και που οδήγησε την Γερουσία σε ακροάσεις αργότερα την ίδια χρονιά.

Ένα άλλο παρόμοιο παράδειγμα είναι το πλέον αναγνωρισμένο επίσημα από τις ΗΠΑ “Σύνδρομο της Αβάνας” ή “Σύνδρομο Μικροκυμάτων”. Για χρόνια πολίτες των ΗΠΑ αλλά και άλλων χωρών κατάγγελλαν ότι ήταν θύματα στοχευμένης παρενόχλησης μέσω ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας. Μάλιστα είχε διεξαχθεί και παγκόσμιο συνέδριο με μαρτυρίες θυμάτων. Όλο αυτό παρέμενε στη σφαίρα της φαντασίας και συνωμοσιολογίας, μέχρι που συνέβη σε Αμερικάνους διπλωμάτες στην Κούβα, αργότερα και αλλού, με τους ειδικούς να “ψάχνονται” σε τι μπορεί να οφείλονται τα βασανιστικά συμπτώματα και η κακή υγεία τους, όπως εμβοές, πονοκέφαλοι, απώλεια αίσθησης και μνήμης, κόπωση κ.ά.

Στην αρχή αποδόθηκε σε ψυχολογικά προβλήματα, και μαζική υστερία, μετά σε επιθέσεις ακουστικών ή ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, και παρότι οι “ειδικοί” δεν κατέληξαν σε ασφαλές ομόφωνο συμπέρασμα, το κράτος τους παρείχε αποζημίωση.

Όπως ανέφερα, η λίστα είναι μακρά, και στις παγκόσμιες θεωρίες συνωμοσίας παραμένουν ακόμα με ερωτηματικά και αστερίσκους το αν πήγαν οι Αμερικάνοι στο φεγγάρι και απλά… έχασαν τον δρόμο και τον τρόπο και τον ψάχνουν από την αρχή, αλλά και ποιός σκότωσε τον έρμο Τζον Κένεντι που ολοένα και θα αποκαλύψουν αποχαρακτηρίζοντας έγγραφα, με το σταγονόμετρο και ενάντια στις υποσχόμενες ημερομηνίες, Τραμπ και Ομπάμα.

Τούτων όλων λεχθέντων θα καταλήξω στο εξής: Συνωμοσιολόγος δεν είναι αυτός που κάθεται αναπαυτικά στον καναπέ του κι αναρωτιέται που είναι η Κέιτ Μίντλετον και καταλήγει ελαφρά τη καρδία στο συμπέρασμα ότι την απήγαγαν εξωγήινοι και “μας το κρύβουν”.

Συνωμοσιολόγος είναι αυτός που τρώει ώρες στην έρευνα και μελέτη, ενώνοντας κομμάτια ενός παζλ, μοιράζεται τις γνώσεις του συνήθως χωρίς οικονομικό όφελος ή σε κάποιες περιπτώσεις ζητώντας μια ελάχιστη ενίσχυση για να μπορέσει να επιβιώσει αφού δεν χρηματοδοτείται (άρα δεν ελέγχεται) από κανέναν, εκτίθεται στο σύστημα χωρίς καμία ασφάλεια, συχνά αντιμετωπίζει απόρριψη από τους οικείους του, πολλάκις διώκεται, και σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις ακόμα και δολοφονείται.

Αφιερωμένο, λοιπόν, όλο αυτό σε όσους ήδη βρίσκονται στην ξεχωριστή “γειτονιά των αγγέλων” επειδή τόλμησαν και πλήρωσαν το τίμημα. Με ειδική μνεία στον πρώην πράκτορα του FBI, Ted Gunderson, που χαρακτηρίστηκε “συνωμοσιολόγος” μετά τις αποκαλύψεις του για παιδεραστία σε υψηλά πολιτικά και επιχειρηματικά κλιμάκια των ΗΠΑ, αλλά και για τα μυστικά προγράμματα χημικών αεροψεκασμών. “Έπαθε καρκίνο” και πέθανε, με έναν επίσης συνταξιούχο συνάδελφο του να ισχυρίζεται αργότερα ότι στο σπίτι του βρέθηκαν διάσπαρτα ίχνη αρσενικού.

Ο όρος “συνωμοσιολόγος”, για όσους πληρούν όλες τις προϋποθέσεις, δεν είναι λοιπόν ύβρις, αλλά τίτλος τιμής. Και όσοι είναι αληθινοί, το γνωρίζουν πολύ καλά, δεν θίγονται, και συνεχίζουν.

*Η φωτό είναι από τη γνωστή ταινία Θεωρίες Συνωμοσίας, όπου ο “τρελός” Γκίμπσον αποδεικνύεται όχι και τόσο τρελός στο τέλος…