Αχιλλέας Κούμπος
Αναισθησιολόγος – Εντατικολόγος
www.akoumpos.gr
Άραγε γνωρίζετε ότι στην Πηνειάδα Τρικάλων, στο χωριό μου δηλαδή, τη δεκαετία του ’80 μαζεύαμε λάστιχα αυτοκινήτων και τρακτέρ και τα καίγαμε την Αποκριά; Ήταν το αγαπημένο μας παιχνίδι. Εντελώς αντιοικολογικό παιχνίδι θα μου πείτε και θα έχετε δίκιο. Όμως εκτός από την φωτιά και τον μαύρο καπνό σηκώνονταν στον ουρανό κάναμε και κάτι άλλο, για να δώσουμε επιπλέον ένταση στο θέαμα. Μαζεύαμε πεταμένα «αεροζόλ» και τα ρίχναμε στη φωτιά ώστε να εκραγούν. Και πράγματι, αυτά έσκαγαν. Μα πως γίνεται παιδιά του δημοτικού να προβλέπουν ότι κάθε φορά που ένα αεροζόλ μπαίνει στη φωτιά εκρήγνυται; Το είχαμε δει από μεγαλύτερους θα πείτε. Εύκολη απάντηση, αλλά η μισή. Μπορούσαμε να προβλέψουμε ότι θα γίνει μια μικρή έκρηξη αλλά δεν ξέραμε γιατί. Το γιατί μάς το λέει το πρώτος νόμος της θερμοδυναμικής: «όταν αυξάνεται η θερμοκρασία των μορίων εντός ενός κλειστού δοχείου αυξάνεται η πίεση που ασκείται στα τοιχώματά του». Αυτός είναι ένας νόμος της φύσης, η αιτία του δηλαδή, και ένας τέτοιος νόμος μπορεί να εξηγήσει και να προβλέψει. Αν σε 200 χρόνια ρίξουμε ένα αεροζόλ στη φωτιά ή αν σήμερα κάνουμε το ίδιο πείραμα στην Ιαπωνία, πιστεύετε θα εκραγεί; Φυσικά θα εκραγεί, γιατί είναι νόμος της φύσης και ισχύει σε οποιοδήποτε χρόνο και τόπο.
Υπάρχει άραγε τέτοιος νόμος στην ιατρική, που να εξασφαλίζει απόλυτη πρόβλεψη και εξήγηση των βιολογικών φαινομένων, ας πούμε να προβλέψει με ακρίβεια από τι θα πεθάνω και πότε; Όχι, δεν υπάρχει. Η ιατρική χρησιμοποιεί στατιστικούς νόμους και όπως γνωρίζουμε η στατιστική δεν εγγυάται ασφαλή πρόβλεψη για ένα συγκεκριμένο άτομο αλλά καταγράφει την συχνότητα που εμφανίστηκε ένα γεγονός (πχ μια νόσος) σε διάφορους ανθρώπους που μελέτησε στο παρελθόν. Αυτή όμως η ιατρική συλλογιστική δεν μπορεί να μας πει τι θα γίνει με ένα άτομο στο μέλλον, αν η μητέρα μου η Ευαγγελή, για παράδειγμα, θα νοσήσει ή όχι από Covid19 γιατί ο υιός της κόλλησε τον ιό (εγώ δηλαδή). Έτσι, η ιατρική δεν είναι σε θέση να ισχυριστεί ότι είναι καθαρή επιστήμη μιας και είναι ευάλωτη σε κάθε λογής θεωρίες, ερμηνείες και μεθόδους έρευνας. Βάσει αυτής της εισαγωγή ας δούμε τι συμβαίνει στην πανδημία και γιατί όλα πάνε στραβά:
- Ο Covid19 δεν είναι γνήσια αιτία θανάτου. Ζει και αναπνέει από τα προβλήματα των ασθενών, σαν την αντιπολίτευση δηλαδή. Ο 20ος αιώνας θεωρεί ότι οι αρρώστιες είναι πολυπαραγοντικές σε αντίθεση με τον 19ο που έλεγε «μια αιτία – μια νόσος» (είχε επικρατήσει μόλις «η θεωρία των μικροβίων»). Εφόσον αυτό πιστεύει σήμερα η ιατρική (και εγώ το ίδιο πιστεύω), τότε γιατί ο Covid19 είναι η πραγματική αιτία θανάτου και όχι η ηλικία, η πνευμονοπάθεια, η παχυσαρκία, ο καρκίνος κ.α; Μην σκέφτεστε κατευθείαν όσους νοσούν ή πέθαναν αλλά όσους δεν νοσούν και δεν πέθαναν, που είναι η συντριπτική πλειοψηφία. Κατά τη γνώμη μου η θνησιμότητα που ανακοινώνεται είναι ψευδής αφού δεν έχουμε βέβαιες απαντήσεις στο «τι είναι αιτία στην ιατρική». Και εφόσον δεν ξέρουμε την ακριβή αιτία δεν μπορούμε να προβλέψουμε και να μην πιστεύουμε αφελώς ότι η αναγνώριση ενός ιού στο αίμα είναι πάντα και η αιτία θανάτου μας. Η πολιομυελίτιδα, για παράδειγμα, είναι μια γνήσια αιτία θανάτου, ο Covid19 όχι.
- Τα lockdown δεν δουλεύουν. Ένα παράδειγμα για να κατανοήσουμε το πρόβλημα. Πιστεύετε ότι η τοποθέτηση καμερών κλειστού κυκλώματος παρακολούθησης μείωσε την εγκληματικότητα; Όχι φυσικά. Κι αυτό γιατί οι κλέφτες ενεργοποίησαν το ταλέντο τους εκ νέου, βρήκαν νέους τρόπους να κάνουν τη δουλειά τους, πχ ηλεκτρονικό έγκλημα. Αυτό συμβαίνει και με τα lockdown. Έχουν ενεργοποιηθεί άλλοι μηχανισμοί που τον εξουδετερώνουν (κορωνοπάρτι, πλαστογραφίες βεβαιώσεων, επιθυμία για επικοινωνία κα). Επίσης είναι γνωστό ότι οι «μηχανισμοί» δεν θεωρούνται αξιόπιστα τεκμήρια στην ιατρική και να πείτε στους γιατρούς που αποφασίζουν για τόσο σημαντικά θέματα, να διαβάσουν καλύτερα τις αρχές της τεκμηριωμένης ιατρικής που συνεχώς επικαλούνται.
- Οι μάσκες σε εξωτερικούς χώρους είναι ανώφελο μέτρο. Η μια και μόνη τυχαιοποιημένη μελέτη που έγινε για το θέμα, στην Δανία, απέδειξε ότι δεν μειώνει τη διασπορά (Ann Intern Med. doi:10.7326/M20-6817)
- Τα rapid test μετατρέπουν τους υγιείς σε ασθενείς, δεν είναι αξιόπιστα, δεν είναι δωρεάν, δεν μπορούν να εφαρμοστούν σε εκατομμύρια κόσμου απλά γιατί ο Υπουργός Υγείας ψήφισε ένα νόμο. Τα rapid test είναι μια προέκταση του μεγαλύτερου κατά τη γνώμη μου προβλήματος της σύγχρονης ιατρικής, της υπερδιάγνωσης (αναζητήστε το άρθρο «Υπερδιάγνωση: η σιωπηλή πανδημία της Δύσης». Αφορά το κρίσιμο ερώτημα, «τι κάνουμε όταν είμαστε υγιείς;»).
- Οι ιατρικές έρευνες (και των εμβολίων) πάσχουν από προβλήματα όπως:
α) οι στρατηγικές ενίσχυσης (enrichment strategies) που είναι ευαίσθητες στην αποκάλυψη μόνο των θετικών συμπερασμάτων και όχι των παρενεργειών και προτείνονται ακόμα και από τον αμερικάνικο ΕΟΦ (FDA)
β) η μεροληψία δημοσίευσης (publication bias), δηλαδή η μη δημοσίευση μελετών που δείχνουν ότι παρεμβάσεις ή φάρμακα κάνουν κακό (Jacob Stegenga, Measuring Harms)
Αυτές οι σκέψεις αφορούν το τι κάναμε και το τι γίνεται στην πραγματικότητα, μιας πραγματικότητας που οι λοιμωξιολόγοι αρνούνται να παραδεχτούν (αφού αυτή την περίοδο παίζουν το κεφάλι τους κορώνα γράμματα). Επίσης, θα έλεγα, ότι από πέρυσι οι πολίτες προσπαθούν να πείσουν τους λοιμωξιολόγους (έστω ανορθόδοξα) ότι είναι σε λάθος κατεύθυνσης και όχι να μας πείσουν αυτοί να εφαρμόσουμε μέτρα ακορντεόν (ή μπουζούκι). Φαίνεται ότι θα τα καταφέρουμε στο τέλος! Όλα τα μέτρα (καραντίνα, μάσκες, εμβόλια) εντάσσονται στην γενικότερη θεώρηση που έχει η ιατρική για την υγεία που δίνει έμφασης στην πρόληψη, και πιο συγκεκριμένα στους υγιείς. Αντί να στρέψει την προσοχή της στις ομάδες κινδύνου νόμισε ότι θα περιορίσει το πρόβλημα κόβοντας κάθε επικοινωνία όλων με όλους, καθώς μπέρδεψε την υγεία με την ζωή που είναι δύο διακριτές καταστάσεις. Όμως ακόμα και η πρόληψη έχει ένα τίμημα και δεν μιλώ για την οικονομία. Μιλώ για τους θανάτους που τελικά δεν μπορέσαμε να αποτρέψουμε γιατί δεν κατανοήσαμε ότι έπρεπε να δώσουμε βάρος στην θεραπεία. Θεραπεία στην περίπτωση της πανδημίας σημαίνει:
- Να δοθεί βάρος πριν και μετά τις ΜΕΘ γιατί σήμερα εκεί πεθαίνουν άνθρωποι. Αυτό θα γίνει με την ενίσχυση των παθολογικών και των πνευμονολογικών τμημάτων των νοσοκομείων – επάρκεια σε γιατρούς (και όχι ένας ανά 50 – 70 ασθενείς), επάρκεια σε νοσηλευτές (και όχι ένας ανά 20 ή 30), με επάρκεια σε φυσιοθεραπευτές που θα περνούν ανά ώρα (όχι ανά 24ωρο ή ποτέ)
- βασικός εξοπλισμός, όπως High Flow Nasal Oxygen που γνωρίζουμε ότι περιορίζουν μέχρι 50% τις εισαγωγές στις ΜΕΘ.
- Εκπαίδευσης όλων των γιατρών (ανεξάρτητα ειδικότητας) στην οξυγονοθεραπεία.
- Δημιουργία «κριτηρίων μη κλιμάκωσης υποστήριξης» από συμβούλια ιατρών όπου με την σύμφωνη γνώμη των συγγενών, οι ασθενείς τους θα λαμβάνουν παρηγορητική φροντίδα ως το τέλος της ζωής τους. Δεν μιλώ, ούτε για επιλογή ασθενών, ούτε φυσικά για ευθανασία, αλλά για το ποιος πραγματικά θα ωφεληθεί από την εισαγωγή στη ΜΕΘ.
- Σοβαρή καταγραφή επιδημιολογικών δεδομένων και όχι την αστειότητα των «θετικών κρουσμάτων» και του «αριθμού θανάτων».
Μέχρι λοιπόν να απαντήσουμε στα μεγάλα φιλοσοφικά προβλήματα της ιατρικής που ανέφερα στην αρχή, πρέπει να δράσουμε με θεραπευτικά μέσα γιατί η πρόληψη είναι μακρά διαδικασία και σήμερα δεν υπάρχει χρόνος, όσα καλά και αποτελεσματικά εμβόλια να βγουν, όσες καραντίνες να γίνουν και όσες μάσκες να φορεθούν. Αντί να ρίχνουμε πρόστιμα που μετά σβήνουμε (ή δεν εισπράττουμε), αντί να ισοπεδώνουμε κλάδους ενώ άλλοι πλουτίζουν, ας δώσουμε οξυγόνο στους αγαπημένους μας. Τα υπόλοιπα είναι πολιτική, δεν είναι επιστήμη.
