Γράφει ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης δικηγόρος Αθηνών – Συνταγματολόγος.
Τις τελευταίες δεκαετίες στην χώρα μας, καίγονται κάθε καλοκαίρι τεράστιες δασικές εκτάσεις, συνάνθρωποι μας και κατοικημένες περιοχές, αλλά παρ’ όλα αυτά, προ των εθνικών εκλογών του 2019, το αδίκημα του εμπρησμού κατέστη πλημμέλημα. Η τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα προ των εκλογών του 2019, μετέτρεψε την απλή μορφή του εμπρησμού από κακούργημα σε πλημμέλημα. Δηλαδή, προέβλεψε ποινή για όποιον καίει δάση μόλις 3 ετών, από 5-10 που ίσχυαν και τα οποία, επειδή αφορούν πλημμεληματική ποινή, στην πραγματικότητα δεν εκτίονταν. Διατηρήθηκε η κακουργηματική μορφή μόνο στις επιβαρυντικές περιστάσεις, αλλά πάλι με χαμηλότερο πλαίσιο ποινής, αφού το ανώτατο όριο της κάθειρξης φτάνει τα 15 και όχι τα 20 έτη του προηγούμενου Ποινικού Κώδικα.
Με απλά λόγια το έγκλημα του εμπρησμού δασών στην απλή του μορφή ήταν βαρύ κακούργημα όπου ο εμπρηστής έμπαινε αμέσως μετά την καταδίκη του στη φυλακή με πολυετή κάθειρξη (5-10 έτη) και έγινε περιέργως πλημμέλημα με ποινή φυλάκισης μόλις 3 ετών που ΔΕΝ εκτίεται. Όταν ψηφιζόταν ο Ποινικός Κώδικας της κυβέρνησης του Σύριζα, πολλοί είχαμε διαμαρτυρηθεί για το ευνοϊκό πλαίσιο που ο κώδικας επεφύλαξε σε σειρά εγκληματικών πράξεων με μείωση πλαισίου ποινών, όπως το αδίκημα του εμπρησμού και το αδίκημα του βιασμού. Γενικά, τα κακουργήματα παραγράφονται μετά από είκοσι (20) έτη αν πρόκειται για ισόβια κάθειρξη ή μετά από δεκαπέντε έτη αν είναι πρόσκαιρη.
Τα πλημμελήματα παραγράφονται μετά από πέντε (5) έτη. Η προθεσμία της παραγραφής δύναται να ανασταλεί για πέντε (5) επιπλέον έτη αν πρόκειται για κακούργημα και για τρία (3) έτη αν πρόκειται για πλημμέλημα. Το 2021 τροποποιήθηκε ο ποινικός κώδικας και το αδίκημα του εμπρησμού κατέστη κακούργημα. Με τον νέο ποινικό κώδικα του 2021, ο εμπρησμός δασών και τα εγκλήματα κατά περιβάλλοντος:
- Τιμωρούνται με ισόβια αν υπήρξε θάνατος έστω και ενός ανθρώπου.
- Κακούργημα ο εμπρησμός δάσους με ποινή 8 χρόνια κάθειρξη (μέχρι τώρα ήταν πλημμέλημα).
- Αν από τον εμπρησμό επήλθε υποβάθμιση φυσικού περιβάλλοντος, οικολογική καταστροφή η ποινή φθάνει τα 15 χρόνια.
- Αυστηρότερες ποινές σε κάθε περίπτωση οικολογικής καταστροφής.
- Βαριές ποινές για αλόγιστη αλιεία.
Πέρα από την πρόβλεψη αυστηρής τιμωρίας του εμπρησμού, εδώ και δεκαετίες, οι διοικούντες δεν επένδυσαν ουσιαστικά στην πρόληψη και στα μέσα καταστολής. Έξι από τα πυροσβεστικά αεροσκάφη Καναντερ αποκτήθηκαν την περίοδο 1974-1979, το διάστημα 1986-1990 αγοράστηκαν άλλα τέσσερα και το 1997 εντάχθηκαν ισάριθμα στο στόλο της πυροσβεστικής. Θα πρέπει να απαιτήσουμε από την Ευρωπαϊκή Ένωση λόγω της κλιματικής αλλαγής , την προμήθεια και δημιουργία ευρωπαϊκού στόλου πυροσβεστικών αεροσκαφών για το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν υπάρχουν αγροφύλακες ή αστυνομικοί περιβάλλοντος που γνωρίζουν την κάθε περιοχή και θα ασχοληθούν αποκλειστικά με το περιβάλλον και καλείται η ελληνική αστυνομία να επωμιστεί και αυτή την αρμοδιότητα, ταυτόχρονα με τόσες άλλες αρμοδιότητες, ενώ πολλά πυροφυλάκια παραμένουν κενά εδώ και δεκαετίες.
Η Αγροφυλακή υπήρξε σώμα που δεν είχε οργανωθεί πλήρως και δεν διέθετε τα μέσα επίτευξης των στόχων της, αλλά οι αγροφύλακες γνώριζαν την περιοχή, διέμεναν στην περιοχή, γνώριζαν τους τοπικούς αγροτικούς και δασικούς δρόμους, απαιτούσαν τον καθαρισμό των δασικών δρόμων, ήλεγχαν την παράνομη ρίψη σκουπιδιών στα ρέματα, τις χασισοφυτείες εντός του δάσους, ζητούσαν τον καθαρισμό οικοπέδων- κτημάτων από ιδιοκτήτες, ζητούσαν από το δασαρχείο την διάνοιξη νέων δασικών δρόμων για την πρόσβαση πυροσβεστικών οχημάτων, συνεργάζονταν με τις αστυνομικές αρχές για ύποπτες κινήσεις σε δασικές περιοχές και άλλα. Η Αγροφυλακή σε κάποιες χώρες ονομάζεται αστυνομία περιβάλλοντος και σε κάποιες άλλες, ονομάζεται πράσινη αστυνομία. Το 2011 με τον νόμο 3938/31-3-2011, ΦΕΚ 61, άρθρο 21, ο προηγούμενος νόμος «περί Αγροφυλακής» καταργήθηκε και η Ελληνική Αγροφυλακή ενσωματώθηκε στη Δασική Υπηρεσία. Με τον όρο Αγροφυλακή ονομαζόταν ειδική δημόσια υπηρεσία, αστυνομική Αρχή, με σκοπό την τήρηση της δημόσιας τάξης και την πρόληψη του εγκλήματος σε αγροτικές περιφέρειες, χωριά που απέχουν χιλιόμετρα από το αστυνομικό τμήμα και χώρους.
Στην Ελλάδα η Αγροφυλακή περιλαμβανόταν στα Σώματα Ασφαλείας. Με την καλύτερη οργάνωση της Αγροφυλακής και με σωστό οργανόγραμμα, θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στην πρόληψη πυρκαγιών και στην αποτελεσματική συνεργασία με τις αστυνομικές αρχές. – Το Κτηματολόγιο ξεκίνησε στην Ελλάδα το 1995, με την γενναία επιχορήγηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά μέχρι σήμερα (2023) δεν έχει ολοκληρωθεί η κτηματογράφηση της χώρας, με συνέπεια πρόστιμα από την Ευρωπαϊκή Ένωση και όχι ξεκάθαρο ιδιοκτησιακό καθεστώς ακινήτων, που αποτελεί έναν από τους λόγους εμπρησμών. Έτσι ακόμα και υποανάπτυκτες χώρες διαθέτουν εδώ και χρόνια κτηματολόγιο και η Ελλάδα (κράτος μέλος της ευρωπαϊκής Ένωσης) ΔΕΝ διαθέτει. Οι Δασικοί χάρτες ολοκληρώθηκαν βιαστικά και στις περισσότερες περιπτώσεις προκάλεσαν περισσότερα προβλήματα, παρά επέλυσαν. Τα σφάλματα των υπηρεσιών με τους δασικούς χάρτες, καλούνται να τα πληρώσουν κυριολεκτικά οι πολίτες : με οικονομικό κόστος για την υποβολή ένστασης και χάνοντας εργατοώρες.
Στους δασικούς χάρτες του 2016, εμφανίζονται ως δασικά, κρατικά πανεπιστήμια, κτίρια δημοσίων υπηρεσιών που βρίσκονται εκεί από το 1890, υπουργείο και αγροτικές εκτάσεις που καλλιεργούνται διαχρονικά, γεγονός το οποίο προκύπτει και από τις αεροφωτογραφίες του ίδιου κράτους και από τις διαχρονικές επιδοτήσεις αγροτών από το ίδιο κράτος . Οι Δασικοί Χάρτες δημοσιεύτηκαν το 2016, αλλά κρίθηκαν Αντισυνταγματικοι με διάφορες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, που αποτελεί το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο στην Ελλάδα (ΣτΕ 1118/2018, ΣτΕ 1411/2019, ΣτΕ 156/2019 κ.α.). Η χώρα μας, θα έπρεπε να έχει εδώ και δεκαετίες δασικούς χάρτες, αλλά οι ανωτέρω κρίθηκαν ουσιαστικά άκυροι από το Συμβούλιο της επικρατείας και πολλές ήσαν οι καταγγελίες αγροτών και ιδιοκτητών ακινήτων, που κλήθηκαν να υποβάλουν κοστοβορες και χρονοβόρες ενστάσεις, προκειμένου να αποδείξουν τα αυτονόητα. Σε πλήρη αντιπαράθεση με την Απόφαση 2818/1997 του ΣτΕ, ο Νομοθέτης κατάργησε τα «Μέτρα Προστασίας» (Τρίτο Κεφάλαιο του Ν. 998/1979, άρθρα 11-13: «Φωτογράφησις», «Χαρτογράφησις», «Δασολόγιον») και, με τα άρθρα 27 και 28 του Ν. 2664/1998, συνέδεσε τη σύνταξη των Δασικών Χαρτών με τις διαδικασίες του Κτηματολογίου.
