Γράφει η Γιάννα Μυράτ
Για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεότεροι, ο Πολωνοεβραϊκής καταγωγής Αμερικάνος διπλωμάτης και πολιτικός, Ζμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι, υπηρέτησε ως σύμβουλος του Προέδρου Λίντον Τζόνσον από το 1966 έως το 1968 και επίσης Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Προέδρου Τζίμι Κάρτερ από το 1977 έως το 1981.
Είναι συγγραφέας πολλών δοκιμίων και βιβλίων, και οι απόψεις του ήταν πάντα “ηχηρές” και σεβαστές απ’ όλες τις πλευρές, καθώς είχε τη δυνατότητα να βλέπει μπροστά από τις εξελίξεις, ακόμα και να τις διαμορφώνει.
Ένα από τα πιο σημαντικά – σχεδόν προφητικά θα έλεγε κανείς – βιβλία του, ήταν και «Η Μεγάλη Σκακιέρα: Η Αμερικάνικη Υπεροχή και οι Γεωστρατηγικές επιταγές της».
Το βιβλίο εκδόθηκε το 1997, και στην περιγραφή της ελληνικής έκδοσης, διαβάζουμε:
Καθώς ο 20ός αιώνας πλησιάζει στο τέλος του, οι ΗΠΑ έχουν αναδειχτεί σε μοναδική παγκόσμια υπερδύναμη. Όμως το κρίσιμο ερώτημα που αντιμετωπίζει η Αμερική παραμένει αναπάντητο: Ποια θα όφειλε να είναι η παγκόσμια αμερικανική στρατηγική, ώστε να διατηρήσουν οι ΗΠΑ την εξέχουσα θέση τους στον κόσμο;
Η “Μεγάλη Σκακιέρα” παρουσιάζει το τολμηρό και προκλητικό γεωστρατηγικό όραμα του Ζμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι για την εξασφάλιση της αμερικανικής υπεροχής και κατά τον 21ο αιώνα.
Κεντρικό στοιχείο της ανάλυσής του είναι το πώς οι ΗΠΑ θα ασκήσουν πολιτική ισχύος στη συμπαγή ευρασιατική εδαφική έκταση που αποτελεί την πατρίδα του μεγαλύτερου τμήματος του παγκόσμιου πληθυσμού και το χώρο όπου βρίσκονται οι περισσότεροι φυσικοί πόροι και αναπτύσσεται η σημαντικότερη οικονομική δραστηριότητα. Εκτεινόμενη από την Πορτογαλία μέχρι τον Βερίγγειο πορθμό και από τη Λαπωνία μέχρι τη Μαλαισία, η Ευρασία αποτελεί τη “μεγάλη σκακιέρα” πάνω στην οποία η πρωτοκαθεδρία της Αμερικής είτε θα αναγνωριστεί είτε θα αμφισβητηθεί τα επόμενα χρόνια. Το καθήκον της Αμερικής είναι, υποστηρίζει ο Ζμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι, να χειριστεί τις συγκρούσεις και τις σχέσεις στην Ευρώπη, την Ασία και τη Μέση Ανατολή, έτσι ώστε να μην εμφανιστεί καμιά αντίπαλη υπερδύναμη ικανή να απειλήσει τα συμφέροντα και την ευημερία των ΗΠΑ.
Τα κρίσιμα ζητήματα μπορεί να φαίνονται οικεία, όμως η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης έχει δημιουργήσει νέες αντιπαλότητες και νέες σχέσεις. Ο Ζμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι χαρτογραφεί τις νέες γεωστρατηγικές πραγματικότητες.
– Γιατί η Γαλλία και η Γερμανία θα παίξουν το ρόλο των γεωπολιτικών αξόνων, ενώ η Βρετανία και η Ιαπωνία δεν επωμίζονται παρόμοιο ρόλο.
– Γιατί η διεύρυνση του ΝΑΤΟ προσφέρει στη Ρωσία την ευκαιρία να επανορθώσει λάθη του παρελθόντος και γιατί δεν μπορεί να τινάξει στον αέρα αυτή τη δυνατότητα.
– Γιατί η μοίρα της Ουκρανίας και του Αζερμπαϊτζάν είναι τόσο σημαντική για την Αμερική.
– Γιατί το να θεωρείται η Κίνα εκ μέρους των Αμερικανών ως απειλή μπορεί να μετατραπεί σε μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
– Γιατί η Αμερική δεν είναι μόνο η πρώτη πραγματικά παγκόσμια δύναμη, αλλά θα είναι και η τελευταία, και ποιες είναι οι συνέπειες, όσον αφορά την κληρονομιά της, στις επόμενες γενιές των Αμερικανών. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Και γιατί, άραγε, όσα είπε και “προέβλεψε” ο Μπρζεζίνσκι μας απασχολούν τρεις δεκαετίες μετά, μάλιστα σε βαθμό που αναλυτές λένε ότι είμαστε πιο κοντά σε ένα Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο όσο ποτέ άλλοτε μετά τον δεύτερο;
O “εφιάλτης” του Μπρζεζίνσκι σε ό,τι αφορά τη Ρωσία έγινε πραγματικότητα. Στο βιβλίο του έβλεπε ως μεγαλύτερη απειλή για τα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή της Ευρασίας κάποιες πιθανές συμμαχίες, με το «πιο επικίνδυνο σενάριο» αυτών, έναν μεγάλο συνασπισμό μεταξύ Κίνας, Ρωσίας και Ιράν.
Και αυτό και έγινε, με την Ρωσο-Ουκρανική σύγκρουση που ξεκίνησε από το 2014, και οξύνθηκε πρόσφατα με την επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς, γεγονός που προκάλεσε και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Όμως ο Μπρζεζίνσκι ήταν υπέρμαχος της συμφωνίας των ΗΠΑ και Ιράν σε ό,τι αφορά στα πυρηνικά, και ήταν κάθετα αντίθετος σε οποιαδήποτε σκέψη για σύγκρουση με τη χώρα, κάτι που επιθυμούν οι Ισραηλινοί εδώ και πολλά χρόνια κι επιζητούν τη συγκατάθεση αλλά και βοήθεια των ΗΠΑ.
Πριν 14 χρόνια, σε συνέντευξη του στο The Real News Network, σε ερώτηση πώς θα χειριστεί ο Ομπάμα τις πιέσεις των Ισραηλινών για μια επίθεση τους σε πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, εκείνος απάντησε ότι “Δεν είμαστε ακριβώς ανίκανα μωρά να τους αφήσουμε να πετάξουν πάνω από τον εναέριο χώρο μας στο Ιράκ, θα καθίσουμε έτσι απλά και θα παρακολουθούμε;”
Μάλιστα όταν ο δημοσιογράφος τον ρώτησε αν οι Ισραηλινοί πετάξουν παρά τις αντιρρήσεις μας, ο Μπρζεζίνσκι απάντησε ότι θα πρέπει να είμαστε πολύ ξεκάθαρα αυστηροί στην άρνηση μας να μην τους το επιτρέψουμε, δηλαδή όχι μόνο στα λόγια αλλά και με πράξεις, αντιμετωπίζοντας τους.
Ελέγχουν ακόμα οι ΗΠΑ των εναέριο χώρο του Ιράκ; Την απάντηση την γνωρίζετε.
Και φθάνοντας στο Σωτήριον Έτος 2024 παραμονές του 2025, έχουμε νέο Πρόεδρο των ΗΠΑ, που όλοι περιμένανε. Τον Ντόναλντ Τραμπ, του οποίου την εσωτερική πολιτική μπορεί πολλοί να λατρέψουν, ίσως όχι και τόσο την εξωτερική του.
Ο Τραμπ δεν έχει κρύψει ποτέ την φιλο-ισραηλινή του στάση. Στην προηγούμενη διακυβέρνηση έκανε όλα τα χατίρια στους Ισραηλινούς, πλην του να δώσει το πράσινο φως για επίθεση στο Ιράν.
Κατά τη διάρκεια αυτής της πρώτης θητείας στην εξουσία ο Τραμπ:
Μετέφερε την πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ιερουσαλήμ και την αναγνώρισε ως πρωτεύουσα του Ισραήλ
Υποστήριξε τη νομιμότητα των εποικισμών στη Δυτική Όχθη και τη δυνατότητα ισραηλινής κυριαρχίας πάνω από το 30% αυτής της επικράτειας
Αποχώρησε από τη συμφωνία με το Ιράν – στην οποία το Ισραήλ αντιτάχθηκε
Σταμάτησε τις πληρωμές των ΗΠΑ στην UNRWA
Αποχώρησε από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ
Δημιούργησε τις Συμφωνίες του Αβραάμ, μια ρουμπρίκα βάσει της οποίας το Ισραήλ έχει εξομαλύνει τους δεσμούς με τους Άραβες γείτονές του
Ωστόσο -όπως σχολιάζει η ισραηλινή Jerusalem Post- «Ο Τραμπ κατά την πρώτη του θητεία, ήταν ακόμα υπό την ευθύνη των ψηφοφόρων των ΗΠΑ, ιδιαίτερα των ευαγγελικών που υποστηρίζουν το Ισραήλ, αλλά δεν είναι το ίδιο στη δεύτερη θητεία που δεν χρειάζεται να ανησυχεί για την επανεκλογή του».
Όχι. Από δω και πέρα πρέπει να ανησυχούμε όλοι εμείς. Γιατί τα πρώτα δείγματα δείχνουν έναν Τραμπ όχι και τόσο πρόθυμο να συνεχίσει να “στάζει” χρήμα στον τρύπιο κουβά του Ζελένσκι, από την άλλη, έναν πολύ πρόθυμο να ικανοποιήσει το πολυετές όραμα του Νετανιάχου, την σύγκρουση με το Ιράν.
Κι εδώ ακριβώς θα πούμε… ο Θεός να βάλει το χέρι του, εκεί που ακόμα και ο Μπρζεζίνσκι απέτυχε δεύτερη φορά παταγωδώς. Η πρώτη; Ήταν όταν ως “σύμβουλος” του Κάρτερ, οι Ιρανοί έφτασαν στο αμήν της ανάμιξης των ΗΠΑ στη χώρα τους, και κήρυξαν την Επανάσταση.
