Γράφει ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης Δικηγόρος Αθηνών – Συνταγματολόγος – νομικός συνεργάτης Πατριαρχείου στην Ελλάδα – Δ.Σ. ιδρύματος Μπότσαρη – νομικός σύμβουλος Βορειοηπειρωτών Ελλάδος – συνήγορος Αμερικανικού δημοκρατικού Κόμματος στην Ελλάδα – Δ.Σ. πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης Δήμου Αθηναίων.
Η Μεγάλη Παρασκευή (3/5/2024) είναι υποχρεωτική ημιαργία για τα καταστήματα. Σύμφωνα με τον νόμο, απαγορεύεται η απασχόληση των μισθωτών και η λειτουργία των καταστημάτων, μέχρι τις 13:00 της Μεγάλης Παρασκευής.
Για τις υπόλοιπες επιχειρήσεις, η Μεγάλη Παρασκευή δεν περιλαμβάνεται στις υποχρεωτικές αργίες που ορίζει ο νόμος για τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα. Ωστόσο οι ιδιωτικές επιχειρήσεις στη χώρα μας αργούν σε περίπτωση που η Μεγάλη Παρασκευή έχει χαρακτηρισθεί αργία ή ημιαργία από διάταξη συλλογικής σύμβασης εργασίας, Κανονισμού Εργασίας της επιχείρησης, από επιχειρησιακή συνήθεια και έθιμο, κατά το οποίο η επιχείρηση παραμένει κλειστή την ημέρα αυτή. Η Μεγάλη Παρασκευή αποτελεί κατά έθιμο αργία. Από το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης έως το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής, στολίζεται ο επιτάφιος από τους πιστούς.
Είναι ημέρα πένθους και νηστείας για όλη την Χριστιανοσύνη ,καθώς τότε κορυφώνεται το Θείο Δράμα των Παθών του Ιησού Χριστού. H Μεγάλη Παρασκευή δεν ανήκει στις εξαιρετέες εορτές, συνεπώς επιτρέπεται την συγκεκριμένη ημέρα η λειτουργία των επιχειρήσεων και η απασχόληση των μισθωτών χωρίς να καταβληθεί κάποια προσαύξηση. Ωστόσο, επειδή είτε με ειδικούς όρους συλλογικών συμβάσεων εργασίας ή διαιτητικών αποφάσεων είτε με έθιμο πολλές επιχειρήσεις δεν λειτουργούν , στις περιπτώσεις αυτές θα εφαρμοσθούν όσα προβλέπουν οι σχετικές διατάξεις, έθιμα ή ατομικές συμφωνίες.
Σε περίπτωση που σε Συλλογική Σύμβαση Εργασίας ( Σ.Σ.Ε ) ή Διαιτητική Απόφαση (Δ.Α) χαρακτηρίζεται αργία και περιλαμβάνεται όρος για την καταβολή προσαύξησης 75%, ο όρος αυτός υπερισχύει , καθώς είναι ευνοϊκότερος από τη γενική ρύθμιση , οπότε οι μισθωτοί που υπάγονται στην συγκεκριμένη ΣΣΕ ή ΔΑ δικαιούνται να λάβουν την σχετική προσαύξηση. Το Μεγάλο Σάββατο είναι εργάσιμη ημέρα για τους εργαζόμενους που νόμιμα απασχολούνται Σάββατο στον ιδιωτικό τομέα, εκτός αν έχει καθιερωθεί αργία ή ημιαργία από διάταξη ΣΣΕ, Κανονισμού Εργασίας της επιχείρησης, από επιχειρησιακή συνήθεια και έθιμο, κατά το οποίο η επιχείρηση παραμένει κλειστή την ημέρα αυτή. Η Δευτέρα του Πάσχα (6/5/2024) είναι από τον νόμο ημέρα υποχρεωτικής αργίας για όλες τις επιχειρήσεις. Στις επιχειρήσεις που δεν λειτουργούν καταβάλλεται χωρίς κάποια προσαύξηση το σύνηθες ημερομίσθιο σε όσους αμείβονται με ημερομίσθιο, ενώ σε όσους αμείβονται με μισθό καταβάλλεται ο μηνιαίος μισθός τους.
Επειδή οι περισσότερες ΣΣΕ-ΔΑ έχουν παύσει να ισχύουν, πρέπει να γίνουν οι εξής διακρίσεις:
1. Συλλογικές Συμβάσεις ή Διαιτητικές Αποφάσεις που είναι σε ισχύει, πρέπει να εξετάζεται αν δεσμεύονται και τα δύο μέρη ( εργοδότης και οι μισθωτοί- Προϋπόθεση για την εφαρμογή ΣΣΕ-ΔΑ αποτελεί το να είναι και ο εργοδότης και ο μισθωτός μέλη της Εργοδοτικής και της Εργατικής αντιστοίχως Οργανώσεως), τότε η διάταξη περί αργίας είναι υποχρεωτική.
Αν δεν δεσμεύονται και τα δύο μέρη τότε δεν υπάρχει υποχρέωση εφαρμογής της διάταξης περί αργίας.
2. Συλλογικές Συμβάσεις ή Διαιτητικές Αποφάσεις που έχουν λήξει 3 ή καταγγελθεί και έχουν εισέλθει στο στάδιο της μετενέργειας, μόνο στους παλαιούς μισθωτούς εξακολουθεί να ισχύει ως θεσμικός όρος περί αργίας της Μ. Παρασκευής, εκτός και υπάρχει κάποια αντίθετη συμφωνία μεταξύ εργοδότη και μισθωτού. Για δε τους νέους μισθωτούς που θα προσληφθούν μετά την πάροδο από της λήξεως ή της καταγγελίας, δεν τίθεται θέμα μετενέργειας και ο εργοδότης δικαιούται να τους επιβάλει μονομερώς την απασχόληση κατά την ημέρα της Μ. Παρασκευής δίχως την προσαύξηση του 75%. ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ: Η Πρωτομαγιά 2024, λόγω του ότι συμπίπτει με την Μεγάλη Τετάρτη, μετατίθεται . Αποτελεί υποχρεωτική αργία και ημέρα των εργαζομένων. Η Πρωτομαγιά 2024 συμπίπτει φέτος με την Μεγάλη Τετάρτη και για αυτό, η υποχρεωτική αργία μετατέθηκε για την Τρίτη 7 Μαΐου 2024. Η απόφαση για τη μετάθεση της αργίας της Πρωτομαγιάς την Τρίτη του Πάσχα ελήφθη, προκειμένου να μην διαταραχθεί η οικονομική δραστηριότητα της αγοράς σε μία περίοδο σημαντική για το εμπόριο και τους καταναλωτές.
Σύμφωνα με όσα ισχύουν για τις ημέρες που είναι υποχρεωτική αργία, απαγορεύεται η απασχόληση των εργαζομένων και η λειτουργία των επιχειρήσεων. Επίσης δεν είναι νόμιμος ο συμψηφισμός ημέρας οφειλόμενης ανάπαυσης (ρεπό), με την ημέρα υποχρεωτικής αργίας.
Οι εργαζόμενοι που θα απασχοληθούν δικαιούνται:
αν αμείβονται με ημερομίσθιο, το σύνηθες καταβαλλόμενο ημερομίσθιό τους και προσαύξηση 75% που θα υπολογισθεί στο νόμιμο ωρομίσθιό τους για όσες ώρες απασχοληθούν
στην περίπτωση που οι εργαζόμενοι αμείβονται με μηνιαίο μισθό:
α) αν πρόκειται για επιχειρήσεις που αργούν κατά τις Κυριακές και ημέρες αργίας και εκτάκτως θα λειτουργήσουν τις ημέρες υποχρεωτικής αργίας, οφείλεται το 1/25 του 2συνήθως καταβαλλομένου μισθού τους και επιπλέον προσαύξηση 75% επί του νόμιμου ημερομισθίου για όσες ώρες απασχοληθούν. β) Σε περίπτωση που αμείβονται με μηνιαίο μισθό, εάν η επιχείρηση λειτουργεί κατά τις Κυριακές και αργίες θα λάβουν μόνο προσαύξηση 75% που υπολογίζεται στο νόμιμο ωρομίσθιό τους για όσες ώρες απασχοληθούν, ενώ αν πρόκειται για επιχείρηση που αργεί και εκτάκτως λειτουργήσει την 1η Μαΐου θα λάβουν επιπλέον της προσαύξησης 75% (επί του νομίμου ωρομισθίου τους) και τόσα ωρομίσθια του καταβαλλόμενου μισθού για όσες ώρες απασχολήθηκαν. Κατ’ έθιμο αργία: Οι εορτές αυτές δεν περιλαμβάνονται στις εξαιρέσιμες και συνεπώς είναι εργάσιμες ημέρες για τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα. Έτσι επιτρέπεται κατά την ημέρα αυτή η λειτουργία των ιδιωτικών επιχειρήσεων όσο και η απασχόληση των μισθωτών. Δύναται με απόφαση του υπουργού ή του τοπικού αντιπεριφερειάρχη, να οριστεί ως υποχρεωτική αργία για το συγκεκριμένο έτος.
Οι μισθωτοί που απασχολούνται κατά τις ημέρες αυτές:
(α) αν είναι ημερομίσθιοι, δικαιούνται να λάβουν το συνήθως καταβαλλόμενο ημερομίσθιό τους χωρίς καμία προσαύξηση,
(β) αν αμείβονται με μηνιαίο μισθό, δεν δικαιούνται πρόσθετης αμοιβής, πέρα του κανονικού μηνιαίου μισθού τους.
Σημειώνεται ιδιαίτερα για τους αμειβόμενους με ημερομίσθιο εάν δεν απασχοληθούν τις ημέρες αυτές , έστω και για λόγους που δεν οφείλονται σε υπαιτιότητα τους, δεν υπάρχει θέμα για την καταβολή του ημερομισθίού τους. Πρωτομαγιά, η παγκόσμια ημέρα εργαζομένων: Την Πρωτομαγιά κάθε έτους, γιορτάζεται η μέρα των εργατών. Είναι στην πραγματικότητα η καθιερωμένη γιορτή της εξέγερσης των εργατών του Σικάγου, η οποία αποτέλεσε μια από τις κορυφαίες στιγμές της πάλης των τάξεων στη νεότερη εποχή. Τον Μάιο του 1886, τα εργατικά συνδικάτα στο Σικάγο ξεσηκώθηκαν διεκδικώντας ωράριο εργασίας στις 8 ώρες και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Εορτάζεται επίσης και ως μέρα των λουλουδιών και της Άνοιξης. Η μέρα έχει θεσπιστεί ως εργατική απεργία και όλες οι υπηρεσίες και οι επιχειρήσεις παραμένουν κλειστές. Η ημέρα των εργατών, συμπίπτει με την γιορτή των λουλουδιών και της άνοιξης και έτσι η Πρωτομαγιά καθιερώθηκε ως επίσημη αργία κατά την οποία όλες οι υπηρεσίες και οι επιχειρήσεις παραμένουν κλειστές. Η Πρωτομαγιά καθιερώθηκε ως η παγκόσμια ημέρα των εργατών στις 20 Ιουλίου 1889, κατά τη διάρκεια του ιδρυτικού συνεδρίου της Δευτέρας Διεθνούς στο Παρίσι, σε ανάμνηση του μακελειού του Σικάγο το 1886, όταν η αστυνομία άνοιξε πυρ κατά εργατών που διαμαρτύρονταν υπέρ της διεκδίκησης της οχτάωρης εργασίας και καλύτερων εργασιακών συνθηκών.
Ωθούμενοι από τις πετυχημένες διεκδικήσεις Καναδών συντρόφων τους, τα εργατικά συνδικάτα των ΗΠΑ αποφάσισαν την έναρξη απεργιακών κινητοποιήσεων την 1η Μαΐου 1886. Βασικό τους αίτημα η καθιέρωση της οχτάωρης εργασίας, καθώς μέχρι τότε οι εργάτες ήταν αναγκασμένοι να εργάζονται διψήφιο αριθμό ωρών ακόμα και τις Κυριακές, καθώς και η διασφάλιση τω εργασιακών τους δικαιωμάτων.
Στο Σικάγο πραγματοποιούν πορεία περισσότεροι από 90.000 εργαζόμενοι την ώρα που πάνω από 1.200 εργοστάσια κατεβάζουν ρολά από την απεργία 350.000 εργατών. Μεγάλη Παρασκευή, η θυσία και η σταύρωση του Ιησού Χριστού: Η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων, δηλώνουν χριστιανοί ορθόδοξοι και την Μεγάλη Παρασκευή έλαβε χώρα η σταύρωση του Ιησού Χριστού. Αξιοσημείωτο εύρημα για την Ελλάδα, είναι πως το 90% των πολιτών της χώρας αυτοπροσδιορίζονται ως ορθόδοξοι, ενώ σε ποσοστό 92% οι Έλληνες πιστεύουν στην ύπαρξη του Θεού.
Η Μεγάλη Παρασκευή αποτελεί ημέρα απόλυτου πένθους για όλη την Χριστιανοσύνη.
