Η ελευθερία της σκέψης και της αναζήτησης, η αμφισβήτηση των κατεστημένων δογμάτων και η δημιουργική αποτελεσματικότητα είναι τα μόνιμα χαρακτηριστικά μιας μειοψηφίας διανοητών και των επιστημόνων που αλλάζουν ποιοτικά τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας και τον κόσμο που μας περιβάλλει. Και, πάντοτε, ενάντια σ’ αυτούς συσπειρώνεται ο –πλειοψηφικός– εσμός των μετριοτήτων που αντλούν τη δύναμή τους από την [αμυντική] προσκόλλησή τους στα «αναλλοίωτα» δόγματα,πράγμα που τους παρέχει μια ψευδαίσθηση ασφάλειας.
ΑΡΘΟΥΡ ΚΑΙΣΛΕΡ
Όπως το θέτει με εξαιρετικά ευθύβολο τρόπο ο Άρθουρ Καίσλερ, ένας από τους σημαντικούς διανοητές του 20ου αιώνα:
«Η αδράνεια του ανθρώπινου μυαλού και η αντίδραση στην καινοτομία, εκδηλώνεται καθαρότερα όχι (όπως θα περίμενε κανείς) στις αμόρφωτες μάζες που επηρεάζονται γρήγορα έτσι και αιχμαλωτιστεί η φαντασία τους, αλλά στους επαγγελματίες της γνώσης που έχουν επενδύσει στην παράδοση και το μονοπώλιο της γνώσης.
Η καινοτομία είναι ένα δίκοπο μαχαίρι για τις ακαδημαϊκές μετριότητες.Βάζει σε κίνδυνο το αμφίβολο κύρος τους και προκαλεί τον βαθύτερο φόβο μήπως γκρεμιστεί το, με τόσους κόπους χτισμένο πνευματικό οικοδόμημα. Από τον Αρίσταρχο μέχρι τον Δαρβίνο και τον Φρόιντ,οι ακαδημαϊκοί υπήρξαν πάντοτε, μια κατάρα για τη μεγαλοφυΐα.
Μέσα στους αιώνες έχουν παρατάξει μια στερεή και εχθρική φάλαγγα από σχολαστικές μετριότητες. Ήταν αυτοί (και όχι ο πάπας Παύλος Γ’) η απειλή που είχε τρομοκρατήσει τον κληρικό Κοπέρνικο σε ισόβια σιωπή. Στην περίπτωση του Γαλιλαίου αυτή η φάλαγγα έμοιαζε περισσότερο με οπισθοφυλακή. Αλλά με μια οπισθοφυλακή πάντοτε σταθερά ταμπουρωμένη πίσω από ακαδημαϊκές έδρες και άμβωνες ιεροκηρύκων…»
Α. Koestler: Οι Υπνοβάτες
(Aθήνα, Χατζηνικολή, 1975, σελ. 315)
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΛΕΜΠΕΣΗΣ
Από κοινωνιολογική και ψυχολογική άποψη, o ρόλος των βλακών στη διαμόρφωση του κοινωνικού μοντέλου που ισχύει σε κάθε εποχή, αναλύεται με ακρίβεια από τον Ευάγγελο Λεμπέση στο αγέραστο πόνημά του με τίτλο Η Τεράστια κοινωνική σημασία των βλακών εν τω συγχρόνω βίω που πρωτοδημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα των Ελλήνων Νομικών το 1941 (εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα 1989)
«Ο συνασπισμός των βλακών είναι μια μηχανική οργάνωση που συγκροτείται με βάση την αρχή της “ελαχίστης προσπάθειας”… η οποία κοινωνιολογικώς ονομάζεται κλίκα… Η έμφυτη τάση του βλάκα να ανήκεισε ισχυρές και όσον το δυνατόν περισσότερες οργανώσεις πάσης φύσεως,συχνά εξελίσσεται σε αληθινή μανία… Εξ’ αυτού, είναι επόμενο ότι η λεγεώνα των βλακών να ωθείται ακατανίκητα προς την αγέλη και προς τις πάσης φύσεως οργανώσεις, και να υφίσταται ακατανίκητη έλξη από τας παντός είδους αγελαίες αντιατομικές και ομαδιστικές θεωρίες… κι απ’ αυτό εξηγείται και η ατελεύτητη και αυστηρότατη επιλογή βλακών από τα ομαδικά συστήματα…
Μέχρι σήμερα, κανένας ευφυής δεν κατόρθωσε να πείσει έναν βλάκα και καμμιά συνεννόηση δεν κατέστη ποτέ μεταξύ ετερογενών εγκεφάλων. «Δύο κεφαλές για να συνεννοηθούν πρέπει να είναι ή εξίσου κενές, ή εξίσου πλήρεις»,είπε κάποτε επιγραμματικά ο πρύτανης της Ελληνικής δημοσιογραφίας, διευθυντής της «Νέας Ημέρας». [Συνεπώς, είναι ευνόητη] ηδιαρκώς επαναλαμβανόμενη αποτυχία των ευφυών ανθρώπων που αποπειρώνται να εισέλθουν στον ψυχοδιανοητικό κόσμο των βλακών».
Ευάγγελος Λεμπέσης:Η Επαναστατική Μάζα και Η Τεράστια κοινωνική σημασία των βλακών εν τω συγχρόνω βίω. Εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα 1989, σελ. 124-125.
