Μπέρτραντ Ράσελ: «Δεν θα πεθάνω ποτέ για τις ιδέες μου, γιατί μπορεί να κάνω και λάθος»
Η Αριστερά, ως ιδεολογικό και πολιτικό ρεύμα, έχει διαμορφώσει σημαντικά την πολιτική σκηνή τόσο στην Ελλάδα όσο και παγκοσμίως. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετοί μύθοι γύρω από αυτήν, οι οποίοι παραμένουν επίμονοι και συχνά διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα. Ας εξετάσουμε ορισμένους από αυτούς τους μύθους μέσα από την ελληνική ιστορία και το ευρύτερο διεθνές πλαίσιο.
1. Μύθος: Η Αριστερά είναι μία και ενιαία
Ένας από τους πιο διαδεδομένους μύθους είναι ότι η Αριστερά είναι ένα ενιαίο και αδιάσπαστο μέτωπο. Στην πραγματικότητα, η Αριστερά έχει διασπαστεί επανειλημμένα σε διάφορες τάσεις και κόμματα με διαφορετικές ιδεολογικές κατευθύνσεις. Στην Ελλάδα, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΚΕ) υπήρξε το κύριο αριστερό κόμμα για δεκαετίες, αλλά σύντομα προέκυψαν διασπάσεις, όπως το ΚΚΕ Εσωτερικού, που μετέπειτα εξελίχθηκε στον Συνασπισμό και αργότερα στον ΣΥΡΙΖΑ. Αυτές οι διασπάσεις μαρτυρούν τις βαθιές ιδεολογικές διαφορές και αντιφάσεις εντός της Αριστεράς, γεγονός που αντικρούει τον μύθο της ενότητας.
2. Μύθος: Η Αριστερά είναι μόνο δημοκρατική
Ένας άλλος μύθος είναι ότι η Αριστερά είναι κατ’ εξοχήν δημοκρατική και ανθρωπιστική. Αν και οι αρχές της Αριστεράς, όπως διατυπώνονται, είναι συχνά υπέρ της δημοκρατίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης, στην πράξη πολλές φορές εφαρμόστηκαν απάνθρωπες δικτατορικές μέθοδοι και μάλιστα κατ’ εξακολούθηση. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η Σοβιετική Ένωση υπό τον Στάλιν ή οι αριστερές δικτατορίες στην Κούβα υπό τον Κάστρο, όπου εφαρμόστηκαν καταπιεστικές πολιτικές και διώχθηκαν πολιτικοί αντίπαλοι. Η αντίφαση αυτή δείχνει ότι η Αριστερά δεν είναι απαραίτητα εγγύηση δημοκρατίας στην πράξη.
Άμεσα οι κομματικοί σχηματισμοί της Αριστεράς χρειάζεται να ενστερνιστούν την ιδεολογία της Αριστεράς, να την προσαρμόσουν στο σύγχρονο γίγνεσθαι και να εφαρμοστούν στην κοινωνία.
Είναι σαφές πως πολλές φορές όπου η Αριστερά κυβέρνησε δημοκρατικά ανετράπει με πραξικόπημα. (πχ Αλλιέντε στη Χιλή, Λούλα στη Βραζιλία).
3. Μύθος: Οι απόψεις της Αριστεράς ως αντιπολίτευση και ως κυβέρνηση είναι ταυτόσημες
Η ιδέα ότι οι απόψεις της Αριστεράς παραμένουν σταθερές είτε ως αντιπολίτευση είτε ως κυβέρνηση είναι ένας μύθος. Στην Ελλάδα, ο ΣΥΡΙΖΑ, ως αντιπολίτευση, υπήρξε σφοδρός πολέμιος της λιτότητας, όμως, όταν ανέλαβε την εξουσία το 2015, προχώρησε σε συμφωνίες με τους δανειστές που περιλάμβαναν μέτρα λιτότητας, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τις προηγούμενες θέσεις του κόμματος. Αυτή η αλλαγή δείχνει ότι η αριστερή πολιτική μπορεί να μεταβληθεί όταν το κόμμα αφήνει τηθέση της αντιπολίτευσης και αναλαμβάνει την ευθύνη της διακυβέρνησης.
4. Μύθος: Στην Αριστερά σημασία έχει μόνο η πολιτική και όχι τα πρόσωπα
Ένας ακόμη μύθος είναι ότι στην Αριστερά προέχουν οι πολιτικές και όχι τα πρόσωπα. Ωστόσο, η ιστορία δείχνει ότι και στην Αριστερά οι ηγέτες παίζουν καθοριστικό ρόλο. Ο Αλέξης Τσίπρας, για παράδειγμα, υπήρξε ένα πρόσωπο που ταυτίστηκε απόλυτα με τον ΣΥΡΙΖΑ, οδηγώντας το κόμμα σε πρωτόγνωρες εκλογικές νίκες. Παράλληλα, η εστίαση στα πρόσωπα φαίνεται και από το γεγονός ότι η εκλογή του Στέφανου Κασσελάκη στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ προκάλεσε αποχωρήσεις και διασπάσεις στο κόμμα, πριν καν αποσαφηνιστούν οι πολιτικές του θέσεις. Οψίμως, μάλιστα, πρόσωπα της Κοινοβουλευτικής ομάδας είναι συνδαιτυμόνες σε ένα κρύο πιάτο «εκδίκησης», το οποίο περιφέρεται, απειλώντας με αγωγές και μηνύσεις.
Οι ηγέτες της Αριστεράς κατά μεγάλη πλειοψηφία υποκινούνται από προσωπικές φιλοδοξίες και με δήθεν αριστερά αφηγήματα και ιδεολογικά προσχήματα προκαλούν πολυκερματισμό.
Χωρίς και χαρισματικό ηγέτη η Αριστερά, εκτός των άλλων χαρακτηριστικών, δεν τα καταφέρει ποτέ, με πρόσφατο παράδειγμα τον καταποντισμό των PODEMOS στην Ισπανία, σε αντίθεση με τη δεξιά που έχει βαθιές ρίζες στο βαθύ κράτος , γεγονός που σε πολλές περιπτώσεις καθιστά την ηγεσία διακοσμητική.
5. Μύθος: Η Αριστερά δεν υποκρίνεται
Η υπόθεση ότι η Αριστερά δεν υποκρίνεται είναι συχνά αμφισβητούμενη. Ο Τσε Γκεβάρα, ένας από τους πιο εμβληματικούς ήρωες της Αριστεράς, έθεσε σε λειτουργία στρατόπεδα συγκέντρωσης για ομοφυλόφιλους στην Κούβα, μια ενέργεια που ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με την ανθρωπιστική εικόνα που πολλοί είχαν γι’ αυτόν. Επίσης, στην Σοβιετική Ένωση, οι ομοφυλόφιλοι διώχθηκαν σκληρά, παρότι σήμερα η Αριστερά συχνά ταυτίζεται με την υποστήριξη των δικαιωμάτων της LGBTQ+ κοινότητας. Σαφείς αντιφάσεις οι οποίες καταδεικνύουν ότι η Αριστερά δεν είναι άμοιρη υποκρισίας.
6. Μύθος: Η Αριστερά δεν προδίδει τους ανθρώπους της
Τέλος, ο μύθος ότι η Αριστερά δεν προδίδει τους ανθρώπους της καταρρίπτεται από την ιστορία. Ο Νίκος Μπελογιάννης, ο Νίκος Πλουμπίδης, ο Άρης Βελουχιώτης και ο Νίκος Ζαχαριάδης είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα ανθρώπων που προδόθηκαν ή αποκηρύχθηκαν από το ίδιο το κόμμα τους. Αυτές οι περιπτώσεις αποδεικνύουν ότι η αφοσίωση στην Αριστερά δεν είναι πάντοτε αμοιβαία, αξιοκρατική και θεμελιώδης λίθος της. Και εν κατακλείδι ότι οι πολιτικές συγκρούσεις μπορούν να οδηγήσουν σε τραγικές προδοσίες και φρούδες προσδοκίες.
Συμπεράσματα
Σήμερα τόσο στην Ελλάδα όσο και παγκοσμίως χρειάζεται να αναλάβει έναν σημαντικό και πρωταγωνιστικό ρόλο, μια και οι εφαρμοζόμενες πολιτικές έχουν καταπατήσει τα ανθρώπινα δικαιώματα αλλά και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Για να καταφέρει η Αριστερά, να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη σύγχρονη πολιτική σκηνή, πρέπει να προσαρμοστεί στη σημερινή πραγματικότητα, να αντιμετωπίσει τους μύθους που την περιβάλλουν και να επικεντρωθεί στα πραγματικά προβλήματα των πολιτών. Οι πολιτικές της πρέπει να είναι ρεαλιστικές, συνεπείς και αξιόπιστες, ώστε να μπορούν να πείσουν και να διασφαλίσουν μια βιώσιμη πορεία προς την εξουσία, παράλληλα χρειάζεται να βγάλει κάθε ψιμυθίωση που επιμελώς τόσα χρόνια φροντίζει και ανανεώνει.
Για να επανέλθει η Αριστερά στην εξουσία στην Ελλάδα, είναι απαραίτητο να ακολουθήσει μια στρατηγική που στηρίζεται σε έξι βασικούς άξονες:
1. Ενότητα
Πρώτα απ’ όλα, η Αριστερά πρέπει να επιτύχει ενότητα, ξεπερνώντας τις εσωτερικές διαιρέσεις και τις ιδεολογικές διαφορές. Μια ισχυρή και ενιαία Αριστερά μπορεί να προσελκύσει μεγαλύτερο αριθμό ψηφοφόρων και να διεκδικήσει με αξιώσεις την εξουσία.
Χρειάζεται άμεσος εξορκισμός των ανύπαρκτων φαντασμάτων που η Αριστερά βλέπει.
2. Δίκαιες Κοινωνικές Πολιτικές
Η Αριστερά οφείλει να προτάξει πολιτικές που θα βελτιώσουν την καθημερινότητα των πολιτών, δίνοντας έμφαση στη δικαιοσύνη και την ισότητα. Οι πολίτες περιμένουν από την Αριστερά να προασπίζεται τα δικαιώματά τους και να προωθεί κοινωνικές μεταρρυθμίσεις που μειώνουν τις ανισότητες.
Κυρίως άμεση και γρήγορη εφαρμογή της δικαιοσύνης. Εφαρμογή εκείνου του συνταρακτικού άρθρου (4) «Oι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου»
3. Αξιοπιστία στην Οικονομία
Η διαχείριση της οικονομίας είναι κρίσιμη. Η Αριστερά πρέπει να προτείνει ρεαλιστικές οικονομικές πολιτικές που να συνδυάζουν την κοινωνική δικαιοσύνη με την ανάπτυξη. Η αξιοπιστία σε αυτόν τον τομέα θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό την επιστροφή της στην εξουσία.
Χρειάζεται η υιοθέτηση του συνθήματος «Να πως θα το κάνουμε». Οικονομικές προτάσεις με τεχνοκρατικό υπόβαθρο.
4. Δυνατή Επικοινωνία
Η επικοινωνία με τον λαό είναι καθοριστική. Η Αριστερά χρειάζεται να αναπτύξει μια ισχυρή και συνεπή επικοινωνιακή στρατηγική που θα μεταφέρει αποτελεσματικά το μήνυμά της, θα διαψεύδει παραπληροφόρηση και θα ενισχύει την εμπιστοσύνη των πολιτών.
5. Σύνταξη σαφούς ιδεολογικού πλαισίου
Χρειάζεται άμεσα η σύνταξη ενός σαφούς ιδεολογικού πλαισίου το οποίο θα είναι απαλλαγμένο από ζηλωτικές και ξύλινες φράσεις οι οποίες δήθεν οριοθετούν την Αριστερά.
Παράλληλα χρειάζεται η Αριστερά να είναι απαλλαγμένη από γραφειοκρατικά και δαιδαλώδη οργανωτικά σχήματα όπου ομάδες, ομαδούλες, φράξιες και think tank, επί το αμερικανικότερο, θα ασχολούνται νυν και αεί με την επικράτηση και την επίδειξη δύναμης.
6. Άμεση Επαφή με την Κοινωνία
Τέλος, η Αριστερά πρέπει να παραμείνει κοντά στον λαό, κατανοώντας τις ανάγκες του και προτείνοντας λύσεις που απαντούν στα πραγματικά προβλήματα. Η συνεχής και ουσιαστική επαφή με την κοινωνία θα ενισχύσει την επιρροή της και θα την καταστήσει ξανά μια ισχυρή δύναμη στην πολιτική σκηνή.
Οι αλλαγές είναι μονόδρομος. Όπως έγραφε και ο Λαο Τσε, «αυτό που ονομάζει η κάμπια τέλος του Κόσμου, η Ζωή το λέει πεταλούδα».
Από το πικ ακουγόταν το τραγούδι «Έντιμε άνθρωπε κυρ-Παντελή» του Πάνου Τζαβέλα.
Ανδρέας Θεοδωρακόπουλος
Επικοινωνιολόγος- Συγγραφέας
