Τις προηγούμενες ημέρες εκδόθηκε η σχετική επεξηγηματική εγκύκλιος του Υπουργείου Εργασίας για την κομβική αλλαγή στην απασχόληση συνταξιούχων.
Όπως έχει γίνει γνωστό η κυβέρνηση με τις διατάξεις του άρθρου ν.5078/2024 και συγκεκριμένα με το 114 «Κίνητρα απασχόλησης συνταξιούχων Αντικατάσταση – άρθρου 20, ν. 4387/2016» του ν. 5078/2023, αντικατέστησε το άρθρο 20 του ν. 4387/2016 και θέσπισε νέο πλαίσιο για την απασχόληση των συνταξιούχων εξ ιδίου δικαιώματος, με έναρξη ισχύος των νέων διατάξεων από την 1/1/2024.
Πρόκειται για μια μεταρρύθμιση που άλλαξε ριζικά το πλαίσιο εργασίας συνταξιούχων στην χώρα.
Στο πλαίσιο εφαρμογής της εν λόγω διάταξης εντάσσονται οι κάτωθι, εξ ιδίου δικαιώματος, συνταξιούχοι e-ΕΦΚΑ
- λόγω γήρατος,
- λόγω αναπηρίας (από κοινή νόσο, εργατικό ατύχημα, ατύχημα εκτός εργασίας, επαγγελματική νόσο) και
- γήρατος λόγω αναπηρίας του ν.612/1977 (Α’ 164) και των νόμων που παραπέμπουν σε αυτόν, καθώς και
- του τρίτου εδαφίου της περ. α’ της παρ. 1 των άρθρων 1 και 26 του π.δ. 169/2007 (Α’ 210), και παράλληλα ασκούν δραστηριότητα, ή έχουν ιδιότητα, υποχρεωτικώς υπακτέα στην ασφάλιση ως Μη Μισθωτοί (Ελ. Επαγγελματίες, Αυτοαπασχολούμενοι, Αγρότες).
Επιπλέον, εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της εν λόγω διάταξης, το σύνολο των ασφαλισμένων που υποβάλλουν αίτηση συνταξιοδότησης στον e- ΕΦΚΑ για τις ανωτέρω αναφερόμενες αιτίες, από την πρώτη ημέρα του επόμενου μήνα υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης, εφόσον παράλληλα ασφαλίζονται ως Μη Μισθωτοί (παρ. 9).
Σημαντικό ρόλο στην εν λόγω ρύθμιση αποτελεί ο ασφαλιστικός πόρος υπέρ ΕΦΚΑ. (παρ. 3 περ. β,γ,ζ).
Τι είναι όμως ο ασφαλιστικός πόρος που πλέον θα παρακρατείτε από τους συνταξιούχους εργαζόμενους. Οι ανωτέρω απασχολούμενοι συνταξιούχοι ή αιτηθέντες σύνταξη, καταβάλλουν τις προβλεπόμενες από τη νομοθεσία ασφαλιστικές εισφορές, για την αναληφθείσα δραστηριότητα – απασχόληση – ιδιότητα, Μη Μισθωτού (Ελ. Επαγγελματία, Αυτοαπασχολούμενου ή Αγρότη) και επιπλέον πόρο, μη ανταποδοτικού χαρακτήρα, υπέρ e-ΕΦΚΑ, υπολογιζόμενο ανά κατηγορία ασφαλισμένων ως εξής:
α) Οι Μη Μισθωτοί (ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοτελώς απασχολούμενοι)
Καταβάλλουν τις ασφαλιστικές εισφορές των άρθρων 39, 41, 35 και 97 του ν.4387/2016, όπως ισχύουν, μετά τυχόν συνεισπραττομένων εισφορών, με βάση την υπαγωγή τους στην ασφάλιση και επιπλέον πόρο υπέρ e-ΕΦΚΑ ύψους πενήντα τοις εκατό (50%) επί της ασφαλιστικής κατηγορίας κύριας ασφάλισης στην οποία υπάγονται, για τον κλάδο κύριας ασφάλισης και παροχών.
Σε περίπτωση υπαγωγής και στην επικουρική ασφάλιση, καταβάλλουν επιπλέον πόρο υπέρ e-ΕΦΚΑ ύψους σαράντα τοις εκατό (40%) επί της ασφαλιστικής κατηγορίας κύριας ασφάλισης στην οποία υπάγονται, για τον Κλάδο κύριας ασφάλισης και λοιπών παροχών και σαράντα τοις εκατό (40%) επί της ασφαλιστικής κατηγορίας επικουρικής ασφάλισης στην οποία υπάγονται, για τον κλάδο επικουρικής ασφάλισης.
β) Οι Αγρότες (πρόσωπα υπαγόμενα στην ασφάλιση σύμφωνα με τις διατάξεις π. ΟΓΑ)
Καταβάλλουν τις ασφαλιστικές εισφορές των άρθρων 40 και 41 του ν.4387/2016, όπως ισχύουν, μετά τυχόν συνεισπραττομένων εισφορών, με βάση την υπαγωγή τους στην ασφάλιση και επιπλέον πόρο υπέρ e-ΕΦΚΑ ύψους πενήντα τοις εκατό (50%) επί της ασφαλιστικής κατηγορίας κύριας ασφάλισης στην οποία υπάγονται, για τον κλάδο κύριας ασφάλισης και παροχών.
Σε περίπτωση υπαγωγής και στην επικουρική ασφάλιση, καταβάλλουν επιπλέον πόρο υπέρ e-ΕΦΚΑ ύψους σαράντα τοις εκατό (40%) επί της ασφαλιστικής κατηγορίας κύριας ασφάλισης στην οποία υπάγονται, για τον κλάδο κύριας ασφάλισης και λοιπών παροχών και σαράντα τοις εκατό (40%) επί της ασφαλιστικής κατηγορίας επικουρικής ασφάλισης στην οποία υπάγονται, για τον κλάδο επικουρικής ασφάλισης.
γ) Οι αμειβόμενοι με εργόσημο του π. ΟΓΑ
Καταβάλλουν τις ασφαλιστικές εισφορές της παρ. 2 του άρθρου 22 του ν. 3863/2010 μετά τυχόν συνεισπραττομένων εισφορών, με βάση την υπαγωγή τους στην ασφάλιση και επιπλέον πόρο υπέρ e-ΕΦΚΑ ύψους δέκα τοις εκατό (10%) επί της αξίας των καταβαλλόμενων αμοιβών, για τον κλάδο κύριας ασφάλισης και λοιπών παροχών, ο οποίος βαρύνει αποκλειστικά τον ασφαλισμένο.
Από την καταβολή του ανωτέρω πόρου υπάρχει και μια σειρά εξαιρέσεων. Συγκεκριμένα εξαιρούνται :
α) Άτομα με ψυχική αναπηρία του άρθρου 23, του ν. 4488/2017 (Α’ 176)
β) Συνταξιούχοι του ν. 612/1977 (Α’ 164) και των διατάξεων που παραπέμπουν σε αυτόν.
γ) Συνταξιούχοι του τρίτου εδαφίου της περ. α', της παρ. 1, των άρθρων 1 και 26 του π.δ. 169/2007 (Α’ 210)
δ) Όσοι λαμβάνουν το εξωιδρυματικό επίδομα ή το αντίστοιχο επίδομα του άρθρου 54, του π.δ. 169/2007.
ε) Οι πολύτεκνοι, των οποίων το ένα τουλάχιστον των τέκνων είναι ανήλικο ή σπουδάζει σε ανώτερες ή ανώτατες σχολές και έως τη συμπλήρωση του εικοστού τετάρτου (24ου) έτους της ηλικίας του ή είναι ανίκανο για κάθε βιοποριστική εργασία.
στ) Τα πρόσωπα που αναφέρονται στην παρ. 3, του άρθρου 4, του ν. 4387/2016.
ζ) Συνταξιούχοι λόγω αναπηρίας (από κοινή νόσο, εργατικό ατύχημα, ατύχημα εκτός εργασίας, επαγγελματική νόσο).
Επιπλέον, δεν καταβάλλουν τον πόρο υπέρ e-ΕΦΚΑ, τα πρόσωπα που δικαιούνται – εξ ιδίου δικαιώματος – σύνταξη γήρατος (κύριας και επικουρικής) και αναλαμβάνουν απασχόληση σε Φορέα της Γενικής Κυβέρνησης, υποχρεωτικώς υπακτέα στην ασφάλιση του e-ΕΦΚΑ, για όσο διάστημα συνεχίζει η απασχόλησή τους, εφόσον δεν έχουν συμπληρώσει το εξηκοστό δεύτερο (62ο) έτος της ηλικίας τους καθώς σύμφωνα με παρ. 2, του άρθρου 114 του ν.5078/2023, αναστέλλεται η σύνταξή τους.
Ενώ εξαιρούνται από την καταβολή ασφαλιστικών εισφορών και πόρου υπέρ ΕΦΚΑ
Οι συνταξιούχοι του π. ΟΓΑ, εφόσον ασκούν απασχόληση υπακτέα στην ασφάλιση του π.ΟΓΑ.
– Οι συνταξιούχοι των π. φορέων που έχουν ενταχθεί στον e-ΕΦΚΑ, συμπεριλαμβανομένου του Δημοσίου, εφόσον το ετήσιο εισόδημά τους από απασχόληση στον αγροτικό τομέα ως αγροτών, μελισσοκόμων, κτηνοτρόφων, πτηνοτρόφων και αλιέων δεν υπερβαίνει το ποσό των δέκα χιλιάδων (10.000) ευρώ.
– Οι συνταξιούχοι που εξαιρούνται από την υποχρέωση ασφάλισης και καταβολής εισφορών, σύμφωνα με την παρ. 7, του άρθρου 55, του ν. 4509/2017 και την παρ. 6, του άρθρου 243, του ν.4957/2022, υπέρ των οποίων εκδίδεται Παραστατικό Παρεχόμενων Υπηρεσιών.
Για τον προσδιορισμό των ασφαλιστικών εισφορών και του πόρου από 01.01.2024, κατά την μηνιαία επεξεργασία των στοιχείων ασφάλισης και εισφορών Μη Μισθωτών, τίθεται νέος έλεγχος διασταύρωσης των στοιχείων συνταξιούχων ή αιτούντων σύνταξης που τηρούνται στα πληροφοριακά συστήματα Συντάξεων και του Μητρώου Μη Μισθωτών Ασφαλισμένων e- ΕΦΚΑ, ώστε να εντοπίζονται αυτοματοποιημένα, από τα διαθέσιμα στοιχεία, οι ενεργοί Μη Μισθωτοί ασφαλισμένοι που υποχρεούνται στην καταβολή πόρου καθώς:
– λαμβάνουν κύρια σύνταξη γήρατος από τον e-ΕΦΚΑ την ίδια περίοδο (μήνας εισφορών) ή
– έχουν υποβάλλει αίτηση απονομής κύριας σύνταξης γήρατος η οποία εκκρεμεί, ανεξάρτητα από τον χρόνο υποβολής της.
Τις εν λόγω αλλαγές οι ασφαλισμένοι θα τις παρατηρήσουν, βλέποντας και το μηνιαίο ασφαλιστικό .ενημερωτικό. ήτοι ήδη προστέθηκαν πεδία με τα λεκτικά «Πόρος Σύνταξης ν.5078/2023» και «Πόρος Επικουρικής ν.5078/2023», στα οποία απεικονίζονται διακριτά τα ποσά πόρου υπέρ e-ΕΦΚΑ του μήνα εισφοράς και αθροίζονται στο σύνολο της μηνιαίας εισφοράς.
Σημαντική επισήμανση πρέπει να γίνει και για τους εργαζόμενους με παράλληλη απασχόληση.
Σε περίπτωση παράλληλης απασχόλησης, εφαρμόζονται τα οριζόμενα στο άρθρο 36 του ν. 4387/2016 μόνο ως προς την καταβολή ασφαλιστικών εισφορών.
Το άρθρο 36 δεν εφαρμόζεται για την είσπραξη του πόρου υπέρ e-ΕΦΚΑ. Ο προσδιορισμός του πόρου γίνεται αυτοτελώς για την ασφάλιση μη μισθωτού και δεν λαμβάνεται υπόψη το ποσό του πόρου που έχει καταβληθεί λόγω της μισθωτής απασχόλησης.
Για την είσπραξη του προβλεπόμενου πόρου στις περιπτώσεις παράλληλης απασχόλησης θα δοθούν σχετικές οδηγίες μετά την έκδοση της προβλεπόμενης, από το άρθρο 154 του ν. 5078/2023, Υπουργικής Απόφασης.
Ενώ ο νόμος έθεσε και ανώτατο όριο.
Το συνολικό καταβαλλόμενο ετησίως (ανώτατο όριο), από τον συνταξιούχο, ποσό πόρου, για κάθε απασχόληση υποχρεωτικά υπακτέα στην ασφάλιση του e-ΕΦΚΑ (μισθωτού και μη μισθωτού), δεν μπορεί να υπερβεί το δωδεκαπλάσιο του εκάστοτε ισχύοντος ποσού της εθνικής σύνταξης (άρθρο 7 του ν. 4387/2016, όπως ισχύει).
Δεδομένου λοιπόν ότι, από 01.01.2024, το ποσό της εθνικής σύνταξης διαμορφώθηκε σε 426,17 € (σχετική η με αριθμ. Φ11321/οικ.104985/4.12.2023 Κ.Υ.Α. και το με αριθμ. πρωτ. 108117/08.12.2023 έγγραφο του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης) το ανώτατο όριο του πόρου, σε ετήσια βάση για κάθε υπόχρεο απασχολούμενο συνταξιούχο, καθορίζεται αντιστοίχως σε 5.114,04 ευρώ (426,17 Χ12).
Τυχόν επιπλέον καταβληθέντα ή παρακρατηθέντα ποσά επιστρέφονται στους ασφαλισμένους, σύμφωνα με το άρθρο 104 του ν.4387/16 όπως ισχύει, κατόπιν ετήσιας εκκαθάρισης.
Ενώ είναι προφανές ότι προβλέπεται ειδική διαδικασία για επιστροφή αχρεωστήτως παρακρατηθέντος πόρου υπέρ ΕΦΚΑ. Σε κάθε περίπτωση διαπίστωσης αχρεωστήτως καταβληθέντος ποσού πόρου, υπέρ e-ΕΦΚΑ, αυτό επιστρέφεται στον δικαιούχο, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από τις ισχύουσες διατάξεις και την αριθ. Δ.15/Δ'/90598/11.11.2021 Υπουργική Απόφαση.
Ενδεικτικά αναφέρουμε τις περιπτώσεις που,
– λόγω υποβολής αίτησης συνταξιοδότησης, καταβάλλονται ποσά για πόρο, υπέρ e-ΕΦΚΑ, από την 1η του επόμενου μήνα υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης και ακολούθως εκδίδεται απορριπτική απόφαση ή η έναρξη της σύνταξης είναι μεταγενέστερη της 1ης του επόμενου μήνα της αίτησης. Τα καταβληθέντα ποσά πόρου για όλους τους μήνες ή αντίστοιχα για τους μήνες πριν την έναρξη συνταξιοδότησης θεωρούνται αχρεωστήτως καταβληθέντα και επιστρέφονται σύμφωνα με τα ανωτέρω.
– διαπιστωθεί αναδρομική εξαίρεση από την καταβολή πόρου. Τα καταβληθέντα ποσά πόρου για τους μήνες που προκύπτει εξαίρεση από την καταβολή πόρου θεωρούνται αχρεωστήτως καταβληθέντα και επιστρέφονται σύμφωνα με τα ανωτέρω.
Ενώ σε περίπτωση μη καταβολής των προβλεπομένων στις περ. (β) και (γ) της παρ. 3 ασφαλιστικών εισφορών και πόρου υπέρ e-ΕΦΚΑ για διάστημα μεγαλύτερο των δύο (2) μηνών, τα ποσά παρακρατούνται από το σύνολο των καταβαλλόμενων συντάξεων, κύριων και επικουρικών.
Ενώ τα πρόσωπα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της διάταξης υποχρεούνται να δηλώσουν την έναρξη της απασχόλησης στον Φορέα, καθώς και τυχόν συνδρομή ιδιότητας που αποκλείει την επιβολή πόρου υπέρ e-ΕΦΚΑ ή και ασφαλιστικής εισφοράς.
Η παράλειψη δε της δήλωσης επιφέρει χρηματική κύρωση ίση με δώδεκα (12) μηνιαίες κύριες και επικουρικές συντάξεις. Το ποσό της ανωτέρω χρηματικής κύρωσης – οφειλής δύναται να αποπληρωθεί με παρακράτηση έως ενός τετάρτου (1/4) από την κύρια σύνταξη και έως του ποσού του άρθρου 46 του ν.4670/2020 (Α’ 43) από την επικουρική.
Άλλως, εισπράττεται σύμφωνα με τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ν. 4978/2022, Α’ 190).
Η εν λόγω ρύθμιση αποτελεί τομή καθώς αλλάζει την φυσιογνωμία του καθεστώτος για την εργασία συνταξιούχων στην χώρα. Μια ρύθμιση όμως που ακριβώς επειδή αλλάζει συθέμελα το τοπίο στην εργασία συνταξιούχων, καθώς πλέον η παρακράτηση της σύνταξης αντικαθίσταται από πόρο υπέρ ΕΦΚΑ απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και απόλυτη τήρησης των τύπων και των προβλέψεων του νόμου.
