Μάκης Σεριάτος
Η παγκόσμια αύξηση τιμών,ο κίνδυνος του πληθωρισμού μου θύμισε ένα ενδιαφέρον άρθρο περσινό που αξίζει να το μοιραστούμε.
Είναι ένοχος ο καπιταλισμός η όσοι τον εφαρμόζουν;
Κάθε φορά που με ρωτούν τι είναι αυτό που προκάλεσε την ραγδαία μείωση της παγκόσμιας φτώχειας έχω μια απλή απάντηση : ο θάνατος του Mao Zedong στις 9 Σεπτεμβρίου 1976.
Το καλύτερο επιχείρημα υπέρ του καπιταλισμού και αυτό που πρέπει να μεταφέρουμε στους νέους ειδικότερα είναι ότι ο καπιταλισμός είναι το καλύτερο οικονομικό σύστημα για την ανακούφιση της φτώχειας. Πριν την εμφάνιση του καπιταλισμού, πριν από περίπου 200 χρόνια, το 90% του παγκόσμιου πληθυσμού ζούσε σε ακραία φτώχεια. Σήμερα ο αριθμός αυτός έχει μειωθεί σε μόλις 10%. Και είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον ότι το ήμισυ αυτής της μείωσης έχει συμβεί τα τελευταία 35 χρόνια, όπως δείχνει ο Steven Pinker στο εντυπωσιακό βιβλίο του The Triumph of Lights.
Και είναι ακριβώς αυτά τα 35 χρόνια κατά τα οποία, σύμφωνα με τον οικονομολόγο Thomas Piketty, οι παγκόσμιες ανισότητες έχουν μεγαλώσει.Οι αντικαπιταλιστές παραπονιούνται πάντα ότι οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και ότι υπάρχουν όλο και περισσότεροι δισεκατομμυριούχοι. Πράγματι, ο αριθμός των δισεκατομμυριούχων έχει εκτοξευθεί στα ύψη τα τελευταία 30 χρόνια. Το 2000, ο κόσμος είχε μόνο 470 δισεκατομμυριούχους. Σήμερα είναι 2.153, σύμφωνα με το Forbes. Αυτό που δεν καταλαβαίνουν οι επικριτές του καπιταλισμού είναι ότι η αύξηση του αριθμού των δισεκατομμυριούχων στον κόσμο και η μείωση του αριθμού των ανθρώπων που ζουν στη φτώχεια είναι οι δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος, που είναι η καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση.
Κάθε φορά που με ρωτούν τι είναι αυτό που προκάλεσε την ραγδαία μείωση της παγκόσμιας φτώχειας έχω μια απλή απάντηση: ο θάνατος του Mao Zedong στις 9 Σεπτεμβρίου 1976. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1950, 45 εκατομμύρια άνθρωποι είχαν πεθάνει ως αποτέλεσμα του κινεζικού “Μεγάλου Αλματος προς τα Εμπρός”. Μιλάω για αυτό στις διαλέξεις μου σε όλο τον κόσμο και κάθε φορά που ρωτάω τους ακροατές μου για το ανθρώπινο κόστος της σοσιαλιστικής επανάστασης του Μάο διαπιστώνω ότι σχεδόν κανείς δεν το έχει ακούσει στο σχολείο. Οι νέοι ακούν συχνά για “τα δεινά του καπιταλισμού” αλλά ποτέ δεν τους μιλούν για τα “δεινά του σοσιαλισμού”.
Σε καμία άλλη περίοδο της παγκόσμιας ιστορίας, τόσοι πολλοί άνθρωποι δεν ξέφυγαν από την ακραία φτώχεια σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα όπως στην Κίνα. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, τα ποσοστά της ακραίας φτώχειας στην Κίνα το 1981 ήταν 88,3%. Μέχρι το 1990, το ποσοστό αυτό είχε μειωθεί στο 66,2%. Και το 2015, μόνο το 0,7% του κινεζικού πληθυσμού ζούσε σε συνθήκες ακραίας φτώχειας. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο αριθμός των φτωχών στην Κίνα μειώθηκε από 878 εκατομμύρια σε λιγότερο από 10 εκατομμύρια.
Το κινεζικό οικονομικό θαύμα ξεκίνησε με τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις του Deng Xiaoping. Ήταν ο Deng που είπε, “Κάποιοι πρέπει να γίνουν πλούσιοι πρώτα!”. Tις επόμενες δεκαετίες, το κινεζικό κράτος επέτρεψε την ατομική ιδιοκτησία και απελευθέρωσε την αγορά. Παρόλο που το κράτος εξακολουθεί να έχει δεσπόζον ρόλο στην κινεζική οικονομία, έχει μειωθεί σημαντικά σε σχέση ειδικά με την εποχή του Mao Zedong. Και επί των ημερών του Deng Xiaping, δημιουργήθηκαν “ειδικές οικονομικές ζώνες”, καπιταλιστικές εννοείται, σε όλη την Κίνα.
Επί των ημερών του Mao, η Κίνα δεν είχε ούτε έναν δισεκατομμυριούχο. Το 2010 είχε ήδη 64 χάρη στις καπιταλιστικές μεταρρυθμίσεις του Deng. Σήμερα, υπάρχουν 324 δισεκατομμυριούχοι στην Κίνα, χωρίς να υπολογίζονται οι 71 δισεκατομμυριούχοι του Χονγκ Κονγκ. Καμία χώρα στον κόσμο – εκτός από τις ΗΠΑ – δεν έχει τόσους δισεκατομμυριούχους όσο η Κίνα.
Όλοι οι αντι-καπιταλιστές ακολουθούν το ίδιο δόγμα. Πιστεύουν στην λογική του “μηδενικού αθροίσματος” και είναι πεπεισμένοι ότι οι φτωχοί είναι φτωχοί μόνο επειδή οι πλούσιοι τους έχουν πάρει κάτι. Εάν αυτή η αντίληψη ήταν σωστή, οι πρόσφατες εξελίξεις θα ήταν αδύνατες. Δεν θέλουν να κατανοήσουν γιατί η αύξηση του αριθμού των δισεκατομμυριούχων συμβαδίζει με την ραγδαία μείωση της φτώχειας.
Φαίνεται ίσως παράξενο να παίρνουμε το παράδειγμα της Κίνας για να αποδείξουμε την ανωτερότητα του καπιταλισμού. Είναι η Κίνα καπιταλιστική χώρα ; Το κράτος δεν παίζει ακόμη τεράστιο ρόλο σε όλους τους τομείς της ζωής στην Κίνα ; Φυσικά, η Κίνα απέχει πολύ από το να είναι μια καθαρά καπιταλιστική χώρα. Το κράτος εξακολουθεί να ασκεί υπερβολικό έλεγχο. Όμως, όλη η πρόοδος που σημειώθηκε στην Κίνα τα τελευταία 40 χρόνια οφείλεται εξ ολοκλήρου στο γεγονός ότι οι Κινέζοι εισήγαγαν σταδιακά τις αρχές των ελεύθερης αγοράς και της ατομικής ιδιοκτησίας. Οταν είχα επισκεφτεί την Κίνα, ο οικονομολόγος Zhang Weiying μου είχε πει ξεκάθαρα : το κινεζικό οικονομικό θαύμα δεν συνέβη “λόγω του κράτους, αλλά παρά το κράτος”.
Ο καπιταλισμός δεν είναι το πρόβλημα. Είναι η λύση, ειδικά όταν πρόκειται για την καταπολέμηση της πείνας και της φτώχειας στον κόσμο. Κάθε χρόνο, ο “Δείκτης Οικονομικής Ελευθερίας», που κατατάσσει κάθε χώρα στον κόσμο σε σχέση με τις πρόοδους της οικονομικής ελευθερίας αποδεικνύει ότι κανείς δεν πεινάει σε χώρες με μεγάλη οικονομική ελευθερία. Από την άλλη πλευρά, και η αντίθεση είναι εντυπωσιακή, η οικονομική καταστολή φέρνει μόνο πείνα και φτώχεια, όπως είδαμε στη Βενεζουέλα, όπου πάνω από το 10% του πληθυσμού μετανάστευσε για να ξεφύγει από τον λιμό.
Ο Rainer Zitelmann είναι ιστορικός, κοινωνιολόγος και συγγραφέας των The Rich in Public Opinion (2020), The Power of Capitalism (2019) και The Wealth Elite (2018).
Le Point
24/8/20
