Ρεπορτάζ: Xρήστος Μαζάνης
Έπειτα από την πρώτη αξονομετρική σχεδιαστική αναπαράσταση του ταφικού μνημείου στον λόφο Καστά, που έδωσε στη δημοσιότητα το Υπουργείο Πολιτισμού, αρχαιολόγοι αλλά και ερευνητές φέρεται να μπλέκονται περισσότερο όσον αφορά στη χρονολόγηση του μνημείου.
Η αναπαράσταση που σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα του υπουργείου Μιχάλη Λεφαντζή, με τους δύο διαφραγματικούς τοίχους επί των οποίων φέρονται, στον μεν πρώτο οι Σφίγγες, στον δε δεύτερο οι Καρυάτιδες, εκτός του ότι αιφνιδιάζουν τους ιστορικούς, δημιουργούν ακόμα και αμφιβολίες για ποιον/ποια ή ποιους μπορεί να κατασκευάστηκε το συγκεκριμένο μνημείο.
Ο διακεκριμένος ιστορικός-ερευνητής και πρόεδρος του Ινστιτούτου Μελετών Αρχαίας και Μεσαιωνικής Αλεξάνδρειας, Χάρης Τζάλας, σε συνέντευξή του στο zougla.gr αποκάλυψε πως υπάρχει ένας τάφος στη Βουλγαρία ο οποίος εμφανίζει κάποιες ομοιότητες με το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης.
«Δεν υπάρχει σε όλη την Ελλάδα τάφος που να έχει Καρυάτιδες και να στερεώνουν την οροφή. Υπάρχει όμως στη Βουλγαρία ένας Θρακικός τάφος, ο οποίος δεν έχει Καρυάτιδες αλλά έχει γυναικείες μορφές στο εσωτερικό του. Μεγάλος τάφος, ο οποίος δεν αποκλείεται να είναι και μεγαλύτερος από αυτόν της Αμφίπολης. Ο τάφος αυτός ανήκει σε κάποιον ηγεμόνα, σε κάποιον ηγέτη, και η θέση που έχει βρεθεί λέγεται Sveshari» λέει ο κ. Τζάλας.
«Αυτός ο τάφος είναι κατά 50 χρόνια νεότερος από τη χρονολόγηση που δίνουν οι αρχαιολόγοι στον τάφο της Αμφίπολης. Την προσοχή για αυτόν τον τάφο μού την έφερε ο αρχαιολόγος κ. Χαράλαμπος Κριτζάς. Είναι εντυπωσιακή η ομοιότητα. Δεν είναι Καρυάτιδες, αλλά είναι γυναίκες, οι οποίες στηρίζουν με το κεφάλι αλλά και με τα χέρια την οροφή. Η ομοιότητα είναι και στον τάφο αλλά και στις μορφές. Αυτός ο ηγεμόνας από τη Θράκη όπου τάφηκε εκεί είχε παντρευτεί Μακεδόνισσα και δεν αποκλείεται εδώ να γίνεται μια αντιγραφή μακεδονικών τάφων. Αλλά είναι πολύ εντυπωσιακός, είναι πάρα πολύ μεγάλος τάφος. Η τέχνη, βέβαια, είναι πολύ κατώτερη σε σχέση με τον τάφο της Αμφίπολης. Σύμφωνα με αρχαιολόγους που συζητάμε, είναι το πιο κοντινό (σε ομοιότητα) που βρίσκουμε σε αυτό το εντυπωσιακό εύρημα» προσθέτει.
«Δεν θα χρονολογηθεί από τις Καρυάτιδες ο τάφος»
Ο διακεκριμένος ιστορικός αναφέρθηκε και στη χρονολόγηση του ταφικού μνημείου της Αμφίπολης λέγοντας πως «δεν είναι από τις Καρυάτιδες που θα χρονολογηθεί ο τάφος. Ο τάφος μέσα περιέχει πάρα πολλά πράγματα. Εγώ πιστεύω ότι μπορεί να βρεθεί μέσα και ξύλο ή ακόμα και κόκαλο. Οι Καρυάτιδες είναι απλά κάτι ξεχωριστό. Ό,τι έχουμε μέχρι στιγμής σε αυτόν τον τάφο είναι ξεχωριστό. Επιμένω πως είναι τάφος ηγεμόνα. Αν αυτός ο ηγεμόνας είναι πολιτικό πρόσωπο, ή βασιλιάς, ή στρατηγός, θα δείξει».
Aκούστε τη συνέντευξη του Χάρη Τζάλα:
«Οι Καρυάτιδες δεν έχουν σχέση με την τέχνη της Μακεδονίας»
.jpg)
Η Καλλιόπη Λημναίου-Παπακώστα, η Ελληνίδα αρχαιολόγος που -έπειτα από δεκατέσσερα χρόνια ερευνών και ανασκαφών στην Αλεξάνδρεια- ανακάλυψε ένα ελληνιστικό άγαλμα νεαρού άνδρα που φέρεται να απεικονίζει τον Μέγα Αλέξανδρο, σε συνέντευξή της στο zougla.gr υποστηρίζει πως «η ανακάλυψη των Καρυάτιδων είναι συγκλονιστική, αλλά θεωρώ ότι μας μπέρδεψε περισσότερο αντί να μας λύσει τις απορίες. Η γνώμη μου είναι ότι αυτά τα στοιχεία τα αρχιτεκτονικά που βρίσκονται εκεί δεν έχουν καμία σχέση με την τέχνη της Μακεδονίας και τους μακεδονικούς τάφους. Κι επειδή η Αμφίπολη είναι Αθηναϊκή αποικία, ίσως θα έπρεπε να μελετηθεί λίγο περισσότερο η χρονολόγηση του τάφου. Έχω μπερδευτεί πάρα πολύ. Θέλω να πιστεύω ότι θα βρεθούν τις επόμενες ημέρες κι άλλα στοιχεία που θα βοηθήσουν την τελική χρονολόγηση του μνημείου, γιατί οι Καρυάτιδες και οι Σφίγγες, αλλά κυρίως οι Καρυάτιδες, είναι τέχνη της νότιας Ελλάδας και περισσότερο της Αθήνας».
Aκούστε τι δηλώνει η Καλλιόπη Λημναίου-Παπακώστα:
«Αυτός που έφτιαξε το μνημείο στην Αμφίπολη είχε πολύ χρόνο»
O πρώην λέκτορας στο Κέντρο Ελληνιστικών Σπουδών στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και νυν μέλος του ακαδημαϊκού προσωπικού στη Σχολή Κλασικής Αρχαιολογίας της Οξφόρδης, Κυριάκος Σαββόπουλος, σε συνέντευξή του στο zougla.gr διατείνεται πως «οι Καρυάτιδες δείχνουν πλούτο στο μνημείο, δείχνουν κύρος. Οι Καρυάτιδες τοποθετούν το μνημείο πολύ ψηλά. Δεν νομίζω ότι μας μπερδεύει όσον αφορά στον ρόλο τους. Φυσικά και δεν το περίμενα να βρεθούν εκεί. Οι Καρυάτιδες είναι ένα τέχνασμα διακόσμησης που χρησιμοποιούσαν. Δεν σημαίνει απαραίτητα ότι κρατούσαν μακριά τους επισκέπτες. Επίσης, δεν γνωρίζουμε ακόμα με ακρίβεια ποια ήταν η πραγματική έκθεση των χεριών που λείπουν».
Παράλληλα, τονίζει: «Είναι λογικό η ζωγραφιστή διακόσμηση να είναι φθηνότερη από το να κάνεις ανάγλυφη ή ολόγλυφη διακόσμηση. Αυτό συμβαίνει σε όλη την αρχαιότητα. Εδώ βλέπουμε ότι ο κατασκευαστής έχει επενδύσει στο να κάνει ένα πλούσιο αρχιτεκτόνημα. Δεν είναι, δηλαδή, απλά μια πρόχειρη κατασκευή αυτό που πολλές φορές βλέπουμε σε ταφικά μνημεία».
Το λάθος με τον τάφο της Κλεοπάτρας και του Μάρκο Αντώνιο
Επιπλέον, ο κ. Σαββόπουλος αναφέρθηκε σε λάθη που έχουν γίνει στο παρελθόν και αφορούσαν στη χρονολόγηση ταφικών μνημείων. Όπως δηλώνει: «Για παράδειγμα, σε σχέση με την Αλεξάνδρεια, εκεί έχουμε ένα και μοναδικό μνημείο, το οποίο έχει και αυτό ανάγλυφη και ολόγλυφη διακόσμηση και όλα τα άλλα είναι ζωγραφιστά. Άρα, πολύ πιο φθηνά στην κατασκευή και πολύ πιο γρήγορα. Ίσως κι αυτό αποτελεί επίσης ένα κλειδί στο ότι υπήρχε και δόθηκε χρόνος στον κατασκευαστή να φτιάξει έναν πλούσιο σε διακόσμηση τάφο. Δηλαδή, δεν είναι κάτι που έγινε γρήγορα. Αυτό έχει σημασία γιατί πολλές φορές τα ταφικά μνημεία γίνονταν γρήγορα. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι ανεβαίνει ο πήχης στην ιεραρχία της Μακεδονικής αυλής απαραίτητα. Για παράδειγμα, σε αντίστοιχο τάφο στην Αλεξάνδρεια που βρέθηκε, η πρώτη εκτίμηση των αρχαιολόγων ήταν ότι πρόκειται για τον τάφο της Κλεοπάτρας και του Μάρκου Αντώνιου, επειδή βρέθηκαν δύο αγάλματα ενός ζευγαριού, κι όπως αποδείχθηκε τελικά δεν είχε καμία σχέση».
Ακούστε τι δηλώνει ο Κυριάκος Σαββόπουλος:
«Δεν είναι απίθανο να πρόκειται για ένα πολυάνδριο»
Η αρχαιολόγος Ευτέρπη Μαρκή, πρώην συνεργάτις του αείμνηστου Δημήτρη Λαζαρίδη, σε δηλώσεις της στην ηλεκτρονική μας εφημερίδα δηλώνει ενθουσιασμένη από τα ευρήματα στον λόφο Καστά.
Όπως αναφέρει: «Αυτό που βλέπω και αυτό που ήξερα ως συνεργάτις του αείμνηστου Δημήτρη Λαζαρίδη είναι ότι επρόκειτο για έναν τεχνητό τύμβο, ο οποίος κάλυπτε έναν σημαντικό μακεδονικό τάφο. Αυτό μου είχε πει ο Λαζαρίδης το 1972. Γι’ αυτό κι εμείς κάναμε τομές τότε στην άνω επιφάνεια του τάφου. Από και και πέρα, το μέγεθος του μνημείου, η ποιότητα του περιβόλου, η λαμπρή είσοδος, οι Καρυάτιδες δείχνουν ότι πρόκειται για έναν μοναδικό στο είδος του μακεδονικό τάφο. Κατά τη γνώμη μου, αυτός ο τάφος φαίνεται να σχεδιάστηκε για τον ίδιο τον νεκρό από κοινού με τον αρχιτέκτονα και τον ιδιοκτήτη του τάφου. Το μέγεθος του τάφου δείχνει, πάντως, ότι μπορεί να ήταν κι ένα πολυάνδριο, δηλαδή να είχε αρκετούς νεκρούς μέσα».
Aκούστε τι δηλώνει η κα Ευτέρπη Μαρκή:
Η μάχη της Χαιρώνειας και ο Λέων της Χαιρώνειας
Σύμφωνα με αρχαίες πηγές, η μάχη της Χαιρώνειας διεξήχθη το 338 π.Χ. μεταξύ του Μακεδονικού βασιλείου και των συνασπισμένων στρατευμάτων του Κοινού των Βοιωτών, ηγέτιδα του οποίου ήταν η Θήβα, της Αθήνας, της Κορίνθου και άλλων ελληνικών πόλεων. Η συγκεκριμένη σύγκρουση υπήρξε καθοριστική για τη διαμόρφωση της πολιτικής κατάστασης στην Ελλάδα του ύστερου 4ου αιώνα π.Χ. Ο Φίλιππος Β’, μονάρχης της Μακεδονίας, κατόρθωσε έπειτα από πολλά έτη αιματηρών εκστρατειών και έντονων διπλωματικών διαβουλεύσεων να καθυποτάξει και τους τελευταίους πυλώνες αντίστασης στα σχέδιά του για επικράτηση στον ελλαδικό χώρο.
Η μάχη της Χαιρώνειας σηματοδοτεί ουσιαστικά την αφετηρία της μακεδονικής κυριαρχίας στα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας για σχεδόν έναν αιώνα. Επίσης, παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον και από στρατιωτική άποψη, αναδεικνύοντας ολοφάνερα την υπεροχή της μακεδονικής φάλαγγας έναντι των προγενέστερων αντίστοιχων τύπων των πόλεων-κρατών, ιδιαίτερα της οπλιτικής φάλαγγας.
Η ταφή των νεκρών
Όπως αναφέρουν αρχαίες πηγές, μετά την καταφανή του νίκη, ο Φίλιππος δεν συνέχισε την καταδίωξη των αντιπάλων. Συγκέντρωσε τους Μακεδόνες νεκρούς και, αφού έκαψε τα πτώματα στην πυρά, μαζί με τον οπλισμό τους, έθαψε τα οστά και τα υπολείμματα σε πολυάνδριο, δηλαδή ομαδικό τάφο, στις όχθες του Κηφισού. Αρχικά δεν ήθελε να δώσει άδεια να ταφούν οι νεκροί των Βοιωτών. Τελικά, όμως, ενέδωσε. Οι Θηβαίοι φέρεται να έθαψαν τους νεκρούς τους δικούς τους και των συμμάχων τους σε άλλο πολυάνδριο, κοντά στον οικισμό, και έστησαν επάνω του έναν τεράστιο μαρμάρινο λέοντα, τον γνωστό και σήμερα Λέοντα της Χαιρώνειας. Σημειώνεται ότι αρχαιολογικές ανασκαφές κοντά στο πεδίο της μάχης, στην περιοχή κάτω από το Λιοντάρι της Χαιρώνειας, αποκάλυψαν 254 σκελετούς ανδρών.
Ο Λέων της Αμφίπολης
(Το λιοντάρι της Αμφίπολης που, όπως πιστεύεται, βρισκόταν στην κορυφή του λόφου Καστά)
