«Βγες έξω» διέταξε η φάλαινα τον δύτη. Όχι, δεν είναι ανέκδοτο, αλλά – σχεδόν – η πραγματική ιστορία του Noc, μιας φάλαινας μπελούγκα, η οποία έμαθε να αντιγράφει τόσο πιστά την ανθρώπινη φωνή, που έκανε έναν δύτη να αναρωτηθεί βγαίνοντας στην επιφάνεια «ποιος μου είπε να βγω έξω;».
Παρότι τα δελφίνια μπορούν να μάθουν πώς να αναπαράγουν το μοτίβο και τη διάρκεια ήχων στην ανθρώπινη ομιλία, οι επιστήμονες δεν γνώριζαν μέχρι πρόσφατα κανένα κήτος με την εκπληκτική ικανότητα του Noc. Το 1977, σε ηλικία δύο ετών, η φάλαινα αιχμαλωτίστηκε στο Χάντσον Μπέι του Καναδά και μεταφέρθηκε στην Καλιφόρνια, για να ενταχθεί στο Πρόγραμμα Θαλάσσιων Θηλαστικών του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού (NMMP).
Επτά χρόνια αργότερα, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι ο Noc παρήγαγε ασυνήθιστους ήχους, «σαν δύο άνθρωποι να συζητούν σε απόσταση», όπως γράφουν σήμερα στην επιθεώρηση «Current Biology». Αρχικά, δεν κατάλαβαν από ποιο θηλαστικό προέρχονταν οι ήχοι, όμως το περιστατικό με τον δύτη «πρόδωσε» τον Noc, που, σύμφωνα με τους Αμερικανούς ερευνητές, φαίνεται πως επαναλάμβανε τη λέξη «out», δηλαδή «έξω». Αν και υπήρχαν ανέκδοτες αναφορές για φάλαινες που μιμούνται την ανθρώπινη ομιλία, κανείς δεν είχε καταφέρει να τις ηχογραφήσει, κάτι που έγινε τελικά στις εγκαταστάσεις του NNMP.
«Αρχικά ήμασταν επιφυλακτικοί» αναγνωρίζει ο πρόεδρος του αμερικανικού Ιδρύματος Θαλάσσιων Θηλαστικών Σαμ Ρίτζουεϊ. Οι ήχοι «δεν έμοιαζαν σε καμία περίπτωση με τους συνήθεις ήχους, ήταν παρόμοιοι με τις ανθρώπινες φωνές σε ό,τι αφορά στον ρυθμό και το ακουστικό φάσμα».
Οι «φωνές» αυτές διαρκούσαν κατά μέσο όρο τρία δευτερόλεπτα κάθε φορά, με ενδιάμεσες παύσεις, όπως στην ομιλία. Όπως κατέδειξαν οι αναλύσεις των ηχογραφήσεων, οι συχνότητές τους ήταν αρκετές οκτάβες χαμηλότερες από αυτές που παράγουν συνήθως οι φάλαινες και πιο κοντά στις συχνότητες των ανθρώπων. «Οι παρατηρήσεις μας καταδεικνύουν ότι η φάλαινα άλλαζε τους φωνητικούς μηχανισμούς της για να εκπέμπει τους ήχους που έμοιαζαν με ομιλία».
Έπειτα από τέσσερα χρόνια, ο Noc έπαψε να «μιλάει», συνεχίζοντας να παράγει μόνο τους συνήθεις ήχους των μπελούγκα. Η φάλαινα πέθανε το 1999, χωρίς οι επιστήμονες να καταφέρουν να την ηχογραφήσουν να λέει «out». Όπως τονίζουν σήμερα, «δεν ισχυριζόμαστε ότι η φάλαινά μας ήταν καλός μίμος, όπως οι παπαγάλοι. Είναι πιθανό η στενή επαφή του Noc με τους ανθρώπους να έπαιξε κάποιο ρόλο στο πόσο συχνά χρησιμοποιούσε την ανθρώπινη φωνή του, αλλά και στην ποιότητα αυτής».
Επιμέλεια: Μάριος Μπουμπής
