(Αρχίζω με την ανταπόκριση των ΝΕΩΝ για το τι λέγεται στον αγγλικό τύπο για το μέλλον των εφημερίδων.)
Η ποιότητα της δημοσιογραφίας στις βρετανικές εφημερίδες φθίνει και παρατηρούνται όλο και περισσότερα λάθη, καθώς οι διευθυντές θυσιάζουν το επίπεδο στο βωμό των πωλήσεων εν μέσω της οικονομικής ύφεσης, ανακοίνωσε τη Δευτέρα η ανεξάρτητη δημοσιογραφική ένωση.
Έρευνα του ιδρύματος Media Standards (MST), που συντάχθηκε με τη συνδρομή ειδικών της βιομηχανίας, αναφέρει ότι παρατηρείται έλλειψη εμπιστοσύνης ως προς την αξιοπιστία των εφημερίδων και μια απέχθεια για τη «δημοσιογραφία της αδιακρισίας», η οποία αναμένεται να γιγαντωθεί εν μέσω της οικονομικής ύφεσης.
Η ίδια έρευνα διαπίστωσε ότι η εμπιστοσύνη των πολιτών στους δημοσιογράφους, η οποία ήδη ήταν περιορισμένη, έχει τώρα κλονιστεί.
Με την κυκλοφορία των εφημερίδων και τα έσοδά τους να βρίσκονται σε ελεύθερη πτώση, υπάρχει αυξημένη ζήτηση για αποκαλυπτικά, «κίτρινα» θέματα με αποτέλεσμα να παραβιάζεται συχνότερα η ιδιωτική ζωή των πολιτών, αναφέρει η έκθεση.
Παράλληλα, οι απολύσεις και η μεγαλύτερη εξάρτηση των δημοσιογραφικών οργανισμών από σχόλια αναγνωστών και blogs έχουν αυξήσει τον κίνδυνο για ανακρίβειες και λάθη.
«Οι δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν μεγαλύτερη πίεση από ποτέ και η κατάσταση έχει επιδεινωθεί από την ύφεση, η οποία έχει οδηγήσει σε περικοπές στα δημοσιογραφικά μέσα», αναφέρει το MST.
Ορισμένες εφημερίδες θυσιάζουν το επίπεδο της δημοσιογραφίας προκειμένου να διατηρήσουν τις πωλήσεις….
(Και συνεχίζω με το άρθρο της κ. Τσιώρου στην «Ε». Από τον δικό της στοχασμό επί των σκέψεων κάποιων άλλων, πήρα κι εγώ αφορμή να μεταγράψω τα όσα έγραψε και όσα κατάλαβα… Το κείμενό της βασίστηκε στις σκέψεις του Μπερνάρ Πουλέ, αρχισυντάκτη της εφημερίδας L’ expansion και του φιλόσοφου Μαρσέλ Γκοσέ.)
«Οι δημοσιογράφοι αισθάνθηκαν μια γροθιά στο πρόσωπο… όταν ο Πουλέ έγραψε ότι προβλέπει τον θάνατο των μεγάλων εφημερίδων καθώς οι νέοι δεν διαβάζουν πια, η διαφήμιση κατευθύνεται σε άλλα μέσα και οι μικρές αγγελίες μεταναστεύουν στο Δίκτυο. Οι ειδήσεις προσωποποιούνται και η εφημερίδα για όλους μετατρέπεται σε μια «προσωπική» εφημερίδα που ο καθένας δημιουργεί μέσα από εργαλεία αναζήτησης στο Διαδίκτυο. Αυτό που αρχίζει να διακρίνεται είναι το τέλος της 4ης εξουσίας.»
Λέει παρακάτω η αρθρογράφος.
Τα ΜΜΕ δημιουργήθηκαν στην Ευρώπη στο δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα: πρακτορεία ειδήσεων, ημερήσια φύλλα, περιοδικά, την ίδια στιγμή με τη δημιουργία μαζικών οργανισμών, κομμάτων, συνδικάτων και του κοινοβουλευτισμού. Από τον 19ο αιώνα, υπερβάλλοντας ελάχιστα, ο δημοσιογράφος ήταν είτε ένας αποτυχημένος συγγραφέας είτε ένας πολιτικός που δεν είχε καταφέρει να εκλεγεί, αλλά συγχρόνως μπορούσες να συναντήσεις και πρώην κλητήρες μεταξύ των συντακτών. Οι διαφορετικοί τρόποι στελέχωσης των εφημερίδων προσέφεραν πλούτο στο δυναμικό της επιχείρησης, κάτι που δεν συναντάμε σήμερα, καθώς οι σχολές δημοσιογραφίας είναι απλώς σχολές επαγγελματικής κατάρτισης, που δεν προσφέρουν μια ευρεία μόρφωση, με αποτέλεσμα οι νέοι δημοσιογράφοι να βγαίνουν από αυτές με μια συγκεκριμένη ειδίκευση.
Και παρακάτω…
Tα τελευταία λίγα χρόνια συνειδητοποιούμε πως ο κόσμος των ΜΜΕ αποσυντίθεται και ανασυγκροτείται εξαιρετικά γρήγορα υπό την επιρροή διαφόρων παραγόντων. Συχνά, οι άνθρωποι των ΜΜΕ εντοπίζουν το πρόβλημα στις τεχνολογικές ανατροπές. Πολλοί ιδιοκτήτες επιχειρήσεων Τύπου ισχυρίζονται πως τα επόμενα πέντε, δέκα ή δεκαπέντε χρόνια δεν θα υπάρχουν πια εφημερίδες «σε χαρτί», δηλαδή οι εφημερίδες που ξέρουμε εδώ και δύο αιώνες. Πιστεύουν πως έχουμε εισέλθει σε μια άλλη εποχή, την εποχή του Ίντερνετ και των άλλων κλάδων του ipod, You tube, blogs… και πως η προηγμένη τεχνολογία μεταμορφώνει τη σχέση των ΜΜΕ κυρίως με τους νέους.
Όχι μόνο χάνεται η συνήθεια της ανάγνωσης της εφημερίδας, αλλά οι πιο νέοι παρακολουθούν όλο και λιγότερο τα τηλεοπτικά κανάλια.
Παράλληλα ζητείται από τους δημοσιογράφους να λειτουργούν σαν multimedia: δηλαδή να γράφουν για μια εφημερίδα και συγχρόνως να συνεργάζονται με ένα ραδιοφωνικό σταθμό ή ένα τηλεοπτικό κανάλι του ίδιου συγκροτήματος Τύπου.
Ειδικοί εκτιμούν πως οι μεγάλες εφημερίδες θα εξαφανιστούν, εκτός από εκείνες που διανέμονται δωρεάν ή τις ψηφιακές. Ήδη, στο Google News βρίσκουμε δωρεάν τις κυριότερες ειδήσεις ακόμη πιο αναλυτικά απ’ ό,τι στα καθημερινά δωρεάν φύλλα.
Τελικά, μόνο η πληροφόρηση με μεγάλη προστιθέμενη αξία, υπό πληρωμή, και η απευθυνόμενη σε περιορισμένο κοινό θα επιζήσει. Επομένως έχουμε, από τη μια, γενική πληροφόρηση, γρήγορη και δωρεάν και από την άλλη πληροφορίες συγκεκριμένες, εξειδικευμένες, για ειδικό κοινό.
Αυτό το σύστημα άλλωστε προτιμούν και οι διαφημιστές, γιατί μπορούν να προσεγγίσουν συγκεκριμένο κοινό, κατηγορίες επαγγελματιών, ομάδες που μοιράζονται τα ίδια ενδιαφέροντα, ανθρώπους για τους οποίους γνωρίζουν το κοινωνικό και οικονομικό τους προφίλ και έτσι ξέρουν τι να τους προσφέρουν.
Ο καθένας μπορεί να κάνει τη δική του εφημερίδα στο μπλογκ του και να προβάλλει το δικό του «εγώ», «κατεβάζοντας» από το Ίντερνετ ό,τι τον ενδιαφέρει, αγνοώντας τα υπόλοιπα. Χωρίς ασφαλώς να είναι το μεγάλο παγκόσμιο φόρουμ που υποσχέθηκαν ορισμένοι ουτοπιστές, το Ίντερνετ γίνεται ο χώρος απόλαυσης ανθρώπων που συγκεντρώνονται ανάλογα με τα ενδιαφέροντα ή τις πεποιθήσεις τους.
Νομίζω, λέει ο Πουλέ, πως μπορεί τα ΜΜΕ να εξακολουθούν να εξυπηρετούν πολιτικά σχέδια, αλλά έχουν απολέσει την ικανότητά τους να επηρεάζουν σοβαρά την πολιτική ζωή, καθώς χάνουν την ικανότητά τους να απευθύνονται στο σύνολο της κοινωνίας. Αντίθετα, τα εξειδικευμένα ΜΜΕ, μέσα από τα διάφορα σάιτ στο Ίντερνετ πολλαπλασιάζονται. Ο ρόλος τους δεν είναι τόσο να επηρεάσουν τη δημόσια σκηνή όσο το να επιβεβαιώσουν τις πεποιθήσεις των αναγνωστών τους.
Η δημοσιογραφία δεν είναι ένα επάγγελμα που βγάζεις λεφτά, με εξαίρεση κάποιες βεντέτες του χώρου.
Υπάρχει στρατευμένη δημοσιογραφία, σήμερα;
«Νομίζω πως σήμερα έχουμε να κάνουμε λιγότερο με στρατευμένους δημοσιογράφους και περισσότερο με δημοσιογράφους που “διδάσκουν” ή θέλουν να μεταδώσουν τον ορθό λόγο.
Θέλουν να επιβάλλουν στο κοινό τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να σκέπτονται.
Τελικά οι εφημερίδες θα κλείσουν ;
«Οι μεγάλοι επιχειρηματίες του Τύπου μας λένε πως οι εφημερίδες που έχουμε υπόψη μας σήμερα θα εξαφανιστούν. Το ζήτημα είναι να μάθουμε αν αυτό θα συμβεί σε δέκα, είκοσι ή τριάντα χρόνια.
Θα πεθάνουν, αλλά φυσικά δεν είναι υποχρεωμένες να αυτοκτονήσουν».
Και στη συνέχεια, η κ. Τσιώρου δίνει τη σκυτάλη στον φιλόσοφο Μαρσέλ Γκοσέ που λέει πως
«όλοι οι αναγνώστες έχουν μπει στην εποχή του ζάπινγκ και πως αυτό που ζητούν είναι εικόνες και σύντομες ειδήσεις που τους αφορούν άμεσα. Βασιστήκαμε σε έναν πολύ στενό ορισμό της ζήτησης για να διαπιστώσουμε τελικά πως κάναμε λάθος.
Από τη μια μεριά έχουμε αναγνώστες σε αναζήτηση ενός περιεχομένου που δεν τους προσφέρουμε πια και από την άλλη έναν Τύπο σε αναζήτηση ενός κοινού που δεν υπάρχει.
Δεδομένης της εγκατάλειψής τους από τους αναγνώστες, οι εφημερίδες προσπαθούν να προσελκύσουν ηλικιακά νέους αναγνώστες, γιατί αυτοί είναι που δεν διαβάζουν. Οι ειδικοί ισχυρίζονται έμμεσα πως βρισκόμαστε σε ένα περιβάλλον, μαζί με τα οπτικοακουστικά και το Διαδίκτυο, όπου η πληροφόρηση οφείλει να είναι άμεση, με συγκεκριμένο στόχο και έτοιμη για χρήση. Αυτό που κατά βάθος πιστεύουν είναι πως τα ΜΜΕ έχουν εμφυτεύσει έναν τρόπο αντίληψης της επικαιρότητας στο κεφάλι των αναγνωστών, στον οποίο πρέπει να υποταγούμε αφού κυβερνά τις προσδοκίες τους.
Το να κόβουμε τα μεγάλα κείμενα, να δίνουμε έμφαση στα «ζωντανά» ρεπορτάζ, να στερούμαστε τις έρευνες αξιόλογων δημοσιογράφων, είναι αυτοκτονία.
Πιστεύετε πως μπορεί να δημιουργηθεί ένας ελιτίστικος Τύπος;
«Δεν φοβάμαι τη λέξη. Τι ζητά κάποιος που θέλει να καταλάβει την επικαιρότητα; Όχι βέβαια να του επαναλαμβάνουν κάτι που μπορεί να βρει παντού. Αναζητά την ιστορία και τη γεωγραφία μιας είδησης. Αναζητά ένα εργαλείο για να κατανοήσει κάποια πράγματα που συμβαίνουν, αλλά που γι’ αυτό απαιτείται μια συγκεκριμένη μορφή γραφής και μια ικανότητα.
Γιατί πιστεύετε στη συνέχεια του γραπτού Τύπου, όταν ο καθένας στο Δίκτυο μπορεί να γίνει δημοσιογράφος;
«Είναι αλήθεια ότι ο καθένας σήμερα μπορεί να απευθυνθεί σε ολόκληρο τον κόσμο. Όμως, πρακτικά, πού βρίσκονται οι αναγνώστες; Πρόκειται για μια στιγμή, όχι για ένα μοντέλο. Αυτό το «όλοι δημοσιογράφοι» δείχνει -a contrario- πως υπάρχει ένα αληθινό επάγγελμα δημοσιογράφου, το οποίο πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε βαθιά, και το οποίο θα βγει νικητής από αυτή τη σύγχυση, γιατί θα έχουμε όλο και περισσότερο ανάγκη από επαγγελματίες για να βρίσκουμε το δρόμο μας μέσα στους δαιδάλους και για να μας απαλλάσσουν από το να ψάχνουμε μέσα σε 999.000 απόψεις που θα έχουμε στη διάθεσή μας στο Ίντερνετ. Η συγκεκριμένη στιγμή είναι παροδική, τελικά οι απαιτήσεις από τον Τύπο θα είναι πολύ υψηλές».
Υ.Γ.1.
Αυτά είναι τα μαντάτα για τις εφημερίδες και τους δημοσιογράφους. Σκεφτείτε τα δικά μας – εντελώς απαξιωτικά – σλόγκαν, σκεφτείτε και τη δική σας αδιαφορία για το διάβασμα εφημερίδων (όπως λέει και ο Τζιμάκος «με δυο σιντί σας δίνουμε δωρεάν και μια εφημερίδα»), αλλά κυρίως ακούστε αυτό που λένε τα ίδια τα ΜΕΣΑ με αριθμούς. Τριάντα τοις εκατό έχει πέσει η κυκλοφορία τους. (Προηγείται πάντα η ενημέρωση μέσω ίντερνετ, τηλεόρασης, ραδιοφώνου…) Αν δεν υπήρχαν οι διαφημίσεις και οι προσφορές (που κοστίζουν μηδαμινά…), ο έντυπος Τύπος θα είχε ήδη πεθάνει. Όλοι οι δικοί μας μεγαλοεκδότες – τρέχοντας, βέβαια, πίσω από την παγκόσμια κρίση αξιών και ιδεών – έχουνε ρίξει μεγάλο βάρος στην προώθηση των ηλεκτρονικών μορφών επικοινωνίας. Το ίντερνετ καταβροχθίζει όλες τις ελεύθερες ώρες όλο και μεγαλύτερου αριθμού πρώην φανατικών αναγνωστών εφημερίδων. Να μιλήσω προσωπικά; Έχω να διαβάσω – όχι μόνο να αγοράσω – «χάρτινη» εφημερίδα γύρω στα τρία χρόνια. Και να τις βρω μπροστά μου σε δημόσιους χώρους ούτε καν τις ξεφυλλίζω, ούτε καν τις αγγίζω…
Υ.Γ.2. Στην φωτογραφία- επικεφαλίδα – λέει η επιτάφια πλάκα, σε ελεύθερη μεταγραφή: «Ενθάδε κείται η έντυπη επικοινωνία.»
Κι από κάτω: «Δεν θα μου λείψει.» (Δηλαδή, στα παπάρια μας.)
Θα μας λείψουν οι εφημερίδες μετά τον θάνατό τους;
Θα μας πουν τα σκυλιά της ενημέρωσης …
Υ.Γ.3. Οι φωτό είναι κατεβασμένες απ΄το ίντερνετ, όπου και μπορείτε να βρείτε πληθώρα σχετικών άρθρων.
