Επιμέλεια: Γιάννα Μυράτ
Το 2016, όταν το Κογκρέσο των ΗΠΑ εξαπέλυσε έναν χείμαρρο νέας χρηματοδότησης για την έρευνα για τη νόσο του Αλτσχάιμερ, το Εθνικό Ινστιτούτο για τη Γήρανση (NIA) χρησιμοποίησε τον βετεράνο ερευνητή εγκεφάλου Eliezer Masliah ως βασικό ηγέτη για την προσπάθεια. Ανέλαβε το τιμόνι του Τμήματος Νευροεπιστήμης του οργανισμού, του οποίου ο προϋπολογισμός ήταν 2.6 δισεκατομμύρια δολάρια το τελευταίο οικονομικό έτος—αιτία να φαίνεται μικρός ή ασήμαντος όλος ο υπόλοιπος της NIA μαζί.
Ως κορυφαίος ομοσπονδιακός πρεσβευτής στην ερευνητική κοινότητα και επικεφαλής σύμβουλος του διευθυντή της NIA Richard Hodes, ο Masliah θα αποκτούσε τεράστια επιρροή στη μελέτη και τη θεραπεία νευρολογικών καταστάσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες και πέρα από αυτήν. Είδε το διορισμό ως ορόσημο της καριέρας του.
Ο Masliah είπε στον διαδικτυακό ιστότοπο συζητήσεων Alzforum ότι «η χρυσή εποχή της έρευνας για το Alzheimer» πλησιάζει και ότι ήταν πρόθυμος να βοηθήσει τη NIA να κατευθύνει τη γενναιοδωρία της. «Είμαι πλήρως αφοσιωμένος σε αυτή την προσπάθεια. Είναι μια ιστορική στιγμή».
Όμως τα τελευταία 2 χρόνια έχουν προκύψει ερωτήματα σχετικά με ορισμένες από τις έρευνες του Masliah. Μια επιστημονική έρευνα βρήκε τώρα ότι πολλές από τις εργαστηριακές του μελέτες στο UCSD και στο NIA είναι γεμάτες με φαινομενικά παραποιημένα Western blots (εικόνες που χρησιμοποιούνται για να δείχνουν την παρουσία πρωτεϊνών) και μικρογραφίες εγκεφαλικού ιστού.
Πολυάριθμες εικόνες φαίνεται να έχουν επαναχρησιμοποιηθεί ακατάλληλα εντός και μεταξύ των άρθρων, μερικές φορές να έχουν δημοσιευτεί με διαφορά ετών σε διαφορετικά περιοδικά, περιγράφοντας αποκλίνουσες πειραματικές συνθήκες.
Όταν το περιοδικό Science έφερε στο φως τις αρχικές ανησυχίες του για το έργο του Masliah, ένας νευροεπιστήμονας και ιατροδικαστές ειδικευμένοι στην επιστημονική εργασία που είχαν εργαστεί στο παρελθόν με το Science δημιούργησαν έναν φάκελο 300 σελίδων που αποκαλύπτει μια σταθερή ροή ύποπτων εικόνων μεταξύ 1997 και 2023 σε 132 δημοσιευμένες ερευνητικές εργασίες του.
Να σημειωθεί ότι δεν έλαβαν αμοιβή από το Science για τη δουλειά τους.
«Κατά τη γνώμη μας, αυτό το μοτίβο ανώμαλων δεδομένων εγείρει μια αξιόπιστη ανησυχία για κακή συμπεριφορά της έρευνας και θέτει υπό αμφισβήτηση έναν εξαιρετικά μεγάλο όγκο επιστημονικής εργασίας», κατέληξαν.
Ούτε η Masliah ούτε οι διάφορες εταιρείες φαρμάκων, πανεπιστήμια ή ομοσπονδιακές υπηρεσίες που έλαβαν τον φάκελο δεν έχουν μέχρι στιγμής απορρίψει ή αμφισβητήσει κανένα από τα παραδείγματα πιθανών παραπτωμάτων, παρά το γεγονός ότι τους δόθηκε το υλικό πριν από περισσότερες από 2 εβδομάδες.
Πριν τρεις ημέρες, τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας (NIH) εξέδωσαν μια δήλωση λέγοντας ότι διεξήχθη έρευνα, «για ευρήματα ερευνητικής κακής συμπεριφοράς» κατά του Masliah και για «παραποίηση ή/και κατασκευή που περιλαμβάνει επαναχρησιμοποίηση και επανεπισήμανση πλαισίων με εικόνες» σε δύο δημοσιεύσεις.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση, ο Masliah δεν υπηρετεί πλέον ως διευθυντής του τμήματος νευροεπιστημών του NIA, αλλά το NIH αρνήθηκε να διευκρινίσει περαιτέρω το καθεστώς απασχόλησής του.
Ο Masliah και ο Hodes, μέσω ενός εκπροσώπου, αρνήθηκαν να απαντήσουν σε λεπτομερείς ερωτήσεις, να δώσουν συνέντευξη ή να σχολιάσουν τον φάκελο. Η διευθύντρια του NIH Monica Bertagnolli αρνήθηκε επίσης να σχολιάσει.
Και ο Masliah δεν απάντησε στα αιτήματα του Science για τις ακατέργαστες εικόνες και άλλα δεδομένα που σχετίζονται με τα παραδείγματα σε ύποπτα έγγραφα ή σε ένα νέο αίτημα για σχολιασμό σχετικά με το εύρημα της κακής συμπεριφοράς του NIH.
Ο φάκελος αμφισβητεί πολύ περισσότερες μελέτες από τις δύο που αναφέρονται στη δήλωση του NIH, συμπεριλαμβανομένων πολλών που υποστηρίζουν την ανάπτυξη και τη δοκιμή πειραματικών φαρμάκων. Η εργασία του Masliah, για παράδειγμα, βοήθησε φάρμακο να κερδίσει το πράσινο φως από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) για τις κλινικές δοκιμές, που περιέχει πρασινεζουμάμπη, ενός αντισώματος για τη νόσο του Πάρκινσον. Κατασκευασμένο από την Prothena – μια εταιρεία που χαίρει μεγάλης χρηματοδότησης – το φάρμακο προορίζεται να επιτεθεί στην άλφα συνουκλεΐνη, της οποίας η συσσώρευση στον εγκέφαλο έχει συνδεθεί με τα εξουθενωτικά σωματικά και γνωστικά συμπτώματα της πάθησης.
Αλλά σε μια δοκιμή 316 ασθενών με Πάρκινσον, που αναφέρθηκε το 2022 στο The New England Journal of Medicine, η πρασινεζουμάμπη δεν έδειξε κανένα όφελος σε σύγκριση με ένα εικονικό (placebo) φάρμακο.
Και οι εθελοντές στους οποίους χορηγήθηκαν εγχύσεις του αντισώματος υπέφεραν από πολύ περισσότερες παρενέργειες, όπως ναυτία και πονοκεφάλους, από εκείνους σε ομάδα εικονικού φαρμάκου που έλαβαν ψευδείς εγχύσεις. Η Prothena συνεργάζεται τώρα σε μια άλλη δοκιμή του υποψηφίου φαρμάκου που περιλαμβάνει 586 ασθενείς με Πάρκινσον.
Οι δημιουργοί του φακέλου, που αγνοούσαν την έρευνα του NIH όταν μίλησαν με το Science, τονίζουν ότι δεν κατηγορούν οι ίδιοι τον Masliah ή τους συναδέλφους του για απάτη ή ανάρμοστη συμπεριφορά. Αλλά λένε ότι τα ευρήματά τους αξίζουν επίσημες έρευνες.
Το τεράστιο πλήθος των προφανών προβλημάτων που περιγράφονται στον φάκελο Masliah εξέπληξε 11 νευροεπιστήμονες που συμφώνησαν να κάνουν κριτική για το Science. «Κόβει την ανάσα», λέει ο νευροεπιστήμονας Christian Haass από το Πανεπιστήμιο Ludwig Maximilian του Μονάχου. «Οι άνθρωποι, φυσικά, θα σοκαριστούν, όπως και εγώ. … Βασικά έπεσα από την καρέκλα».
Ο ίδιος και οι άλλοι ερευνητές δεν επαλήθευσαν προσωπικά κάθε παράδειγμα πιθανής ανάρμοστης συμπεριφοράς, αλλά συμφώνησαν ότι το μεγαλύτερο μέρος της ύποπτης εργασίας δεν μπορεί εύλογα να εξηγηθεί ότι έχει απρόσεκτα λάθη ή ανωμαλίες δημοσίευσης.
«Εξεπλάγην άσκημα», λέει ο Samuel Gandy, ένας εξέχων νευρολόγος στο Ερευνητικό Κέντρο για τη Νόσο Alzheimer στο Mount Sinai, ο οποίος ταρακουνήθηκε εμφανώς κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης βίντεο. «Εκατοντάδες εικόνες. Έπρεπε να υπάρχει συνεχής χειραγώγηση εδώ και χρόνια».
Ο Gandy ενοχλήθηκε, για παράδειγμα, που ο Masliah και οι συνεργάτες του φαίνεται ότι χρησιμοποίησαν την ίδια εικόνα ενός μιτοχονδρίου σε δύο άρθρα για διαφορετικά θέματα που δημοσιεύτηκαν με διαφορά 2 ετών σε διαφορετικά περιοδικά. «Ένας οδηγός λεωφορείου θα μπορούσε να δει ότι είναι πανομοιότυπα», είπε ο Gandy.
