Παναγιώτης Κατσίβελας: Οι προκλήσεις της αιμοδοσίας

Γράφει ο Παναγιώτης Κατσίβελας, Ιατρός Παθολόγος, πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας (ΕΚΕΑ).

Η Αιμοδοσία στην xώρα μας αναμφίβολα έχει παρουσιάσει θετικά νέα και αποτελέσματα ως προς την επάρκεια του Αίματος και των παραγώγων των παραγώγων του χωρίς βέβαια να παραγνωρίζουμε ότι υπάρχουν  ακόμα προβλήματα τα οποία πρέπει να επιλύσουμε  ή ότι δεν υπάρχει περιθώριο περαιτέρω βελτίωσης, των επιμέρους  δεικτών. 

Να ξεκινήσουμε από το δεδομένο ότι η χώρα μας χρειάζεται σταθερά περίπου 550.000 μονάδες τον χρόνο ή 45000 μονάδες  κάθε μήνα ή 1500 μονάδες την ημέρα. 

Στο ερώτημα αν συγκεντρώνουμε κάθε χρόνο τις ζητούμενες μονάδες αίματος, η απάντηση είναι ότι επιτυγχάνουμε τη συγκέντρωση και μάλιστα σε ποσοστό κατά 68,7% από τους εθελοντές αιμοδότες μας, μια επίδοση αρκετά βελτιωμένη σε σχέση με το 2020 που το ποσοστό του εθελοντικού αίματος ήταν 52% του συνολικού συλλεγόμενου αίματος. Βεβαίως είναι κάτι που μπορούμε και πρέπει να βελτιώσουμε με τελικό στόχο να φτάσουμε στην πλήρη κάλυψη των αναγκών μας με εθελοντικό αίμα.

Συγκεντρώνουμε την αναγκαία ποσότητα αίματος κάθε μήνα του χρόνου. Εδώ αρχίζουν τα προαναφερόμενα προβλήματα. 

Οι προκλήσεις της Αιμοδοσίας τους θερινούς μήνες

Ενώ όλους τους μήνες του χρόνου έχουμε επαρκή συλλογή αίματος δεν μπορούμε να πούμε ότι το ίδιο συμβαίνει και με τους δύο καλοκαιρινούς μήνες, Ιούλιο και Αύγουστο. Τουναντίον υστερούμε κατά πολύ στην συλλογή αίματος από τις ανάγκες μας. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε να γίνει συνήθεια να το αποδεχτούμε και να συμβιβαστούμε με αυτό. Οφείλουμε όλοι να το διορθώσουμε και να έχουμε πλήρη επάρκεια και τους καλοκαιρινούς μήνες. Ας δούμε τα διαθέσιμα στοιχεία για τους ανωτέρω μήνες τα τρία τελευταία χρόνια. 

Γιαν μα μην προτρέξει κανείς για τα χρόνια που προηγήθηκαν τα πράγματα ήταν πολύ χειρότερα. 

Γίνεται πρόδηλο ότι τους δύο αυτούς μήνες συγκεντρώνουμε διαρκώς, μικρότερες ποσότητες αίματος από τις ανάγκες μας, παρά την σημαντική βελτίωση  για το 2024. Το 2024 καταφέραμε να γίνουν πιο εύκολα πάνω από 2800 μεταγγίσεις αίματος. 

Αν αναλύσουμε περισσότερο την συλλογή αίματος τον μήνα Αύγουστο του 2024, η μικρή υστέρηση παρατηρήθηκε εξ ολοκλήρου στην Βόρειο Ελλάδα ενώ στην νότιο και νησιωτική Ελλάδα η συγκέντρωση αίματος τον Αύγουστο του 2024, ήταν ίδια με αυτήν του Αυγούστου του 2023 αν και ο Αύγουστος του 2024 είχε περισσότερες αργίες, που και αυτό έχει την αξία του. Στις αργίες συγκεντρώνουμε περίπου το 1/ 3 της συλλογής σε εργάσιμες ημέρες της εβδομάδας. Δεν δεδομένο ότι το λεκανοπέδιο Αττικής  αδειάζει από κατοίκους το μήνα Αύγουστο , ιδίως από τον νεανικό πληθυσμό το πρόβλημα περισσότερο δυσεπίλυτο. 

Μέρος των αναγκών σε αίμα αυτών των δύο μηνών καλύπτονται από την υπερ-συγκέντρωση αίματος που προσπαθούμε να έχουμε ιδιαίτερα τον μήνα Ιούνιο αλλά και αυτή η δυνατότητα είναι περιορισμένη δεδομένου ότι η δυνατότητα συντήρησης του αίματος δεν είναι απεριόριστη και μάλιστα τα ερυθρά μπορούμε να τα συντηρήσουμε το μέγιστο 42 ημέρες και τα αιμοπετάλια μόνο πέντε ημέρες. Αυτό σημαίνει ότι αν η εισροή αίματος αν δεν είναι διαρκής και συνεχής με σημαντικές ποσότητες αίματος είναι βέβαιον ότι θα οδηγήσει σε ελλείψεις, ιδιαίτερα των Αιμοπεταλίων, που χρειάζονται  ασθενείς που έχουν  προβλήματα με την πήξη του αίματος και παρουσιάζουν ή απειλούνται από αιμορραγίες. 

Αυτό επιφέρει προβλήματα στην θεραπεία ασθενών με χρόνια αιματολογικά προβλήματα, όπως οι ασθενείς με  μεσογειακή αναιμία, με χρόνιες αναιμίες κ.α. κάτι που  δεν μπορεί να είναι αποδεκτό. Οφείλουμε και πρέπει να το διορθώσουμε.

Οι παράγοντες που επηρεάζουν την αιμοδοσία 

Αν πάρουμε σαν δεδομένο τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και την επικράτηση υψηλών θερμοκρασιών συνθήκης καύσωνα με μεγαλύτερη διάρκεια και υψηλότερες θερμοκρασίες είναι δεδομένο ότι στο μέλλον θα έχουμε περισσότερα προβλήματα και εμπόδια στην  διατήρηση επαρκών ποσοτήτων αίματος τους καλοκαιρινούς μήνες. Η αναφορά γίνεται για την κλιματική αλλαγή και τις συνέπειες της γιατί αφ’ ενός η Αιμοδοσία επηρεάζεται και από μικρές  ακόμα μεταβολές κοινωνικές ή κλιματολογικές  αφ’ ετέρου εκτιμώντας την επίπτωση των Πλημμυρών των Τεμπών την περυσινή χρονιά και σε  σύγκριση με την φετινή μπορούμε να πούμε ότι μας επέφερε ένα έλλειμα στην συλλογή αίματος περίπου 1.500 μονάδες αίματος. 

Ευτυχώς οι εθελοντές αιμοδότες μας, πάντα τον μήνα Σεπτέμβριο, κάνοντας προσπάθεια υπερπροσφοράς αίματος καλύπτουν τα ελλείματα του καλοκαιριού και πριν την ολοκλήρωση του μήνα επέρχεται και πάλι μια κανονικότητα στην λειτουργία των Αιμοδοσιών.

Εκτιμώντας την ροή του Αίματος μπορώ να πω ότι φέτος καταφέραμε να περιορίσουμε τόσο την διάρκεια όσο και το μέγεθός της κρίσης. 

Συμπεράσματα

Συμπερασματικά για την αντιμετώπιση αυτού του αρνητικού φαινομένου στην Αιμοδοσία  μας οφείλουμε να ενστερνιστούμε  ότι: 

Η υπόθεση της Αιμοδοσίας είναι υπόθεση όλων μας, δεν αφορά μόνο κάποιους ρομαντικούς συνανθρώπους μας. 

Η επίτευξη επάρκειας αίματος σε σταθερή βάση περνάει από το χέρι μας, ή επί το ακριβέστερο  τις φλέβες μας και κυρίως την καρδιά μας .

Οι ανάγκες της κοινωνίας μας, οι αρρώστιες και η ανάγκη σε αίμα δεν σταματούν ποτέ, ούτε φυσικά και το καλοκαίρι. 

Η αρρώστια δεν είναι ένα γεγονός που θα αφορά πάντα κάποιον άλλο. 

Πρέπει να προσπαθήσουμε όλοι περισσότερο και είναι βέβαιο ότι μια μεγαλύτερη προσπάθεια, πάντα φέρνει ένα καλύτερο αποτέλεσμα. 

Πρέπει να μην συμβιβαζόμαστε με τις αδυναμίες μας, να προσπαθούμε να τις ξεπερνάμε. 

Ας ξεκινήσουμε όλοι μας έναν σταθερό πλάνο για όλο το χρόνο που έρχεται εντάσσοντας στον προγραμματισμό μας, να κάνουμε μια μεγαλύτερη προσπάθεια για το καλοκαίρι που θα έλθει.