Το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται παγκοσμίως, με πολλούς ανθρώπους να ζουν μέχρι τα 60 τους χρόνια και πέρα από αυτά. Σε αντίθεση με την κοινή πεποίθηση, η σεξουαλική επιθυμία συνεχίζεται και στην τρίτη ηλικία και πολλοί ηλικιωμένοι παραμένουν σεξουαλικά ενεργοί και θετικοί απέναντι στο σεξ.
Παρ’ όλα αυτά, η γήρανση φέρνει προκλήσεις όπως η εμμηνόπαυση, οι ορμονικές αλλαγές και τα προβλήματα σωματικής υγείας που μπορεί να επηρεάσουν τη σεξουαλική δραστηριότητα. Μελέτες δείχνουν ότι περίπου οι μισοί ηλικιωμένοι αντιμετωπίζουν σεξουαλικά προβλήματα, με τους άνδρες να αντιμετωπίζουν συχνά δυσκολίες στύσης και τις γυναίκες να βιώνουν χαμηλή επιθυμία και άλλα ζητήματα. Επιπλέον, η κακή υγεία συνδέεται με τη σεξουαλική δυσλειτουργία και οι χρόνιες ασθένειες μπορούν να επιδεινώσουν αυτά τα προβλήματα. Τα σεξουαλικά προβλήματα του ενός συντρόφου μπορεί να επηρεάσουν τον άλλο, αναδεικνύοντας την ανάγκη για στρατηγικές θεραπείας με επίκεντρο το ζευγάρι.
Το παρακάτω έχει ως στόχο να διερευνήσει αυτές τις προκλήσεις και να παρουσιάσει νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις, για τη βελτίωση της σεξουαλικής υγείας σε ηλικιωμένα ζευγάρια.
Προκλήσεις στη σεξουαλική ζωή για τα ζευγάρια μέσης ηλικίας
- Σωματικές, ψυχολογικές και κοινωνικές αλλαγές: Η μέση ηλικία επιφέρει σωματικές αλλαγές, όπως η εμμηνόπαυση στις γυναίκες και ο υπογοναδισμός στους άνδρες, που επηρεάζουν τη σεξουαλική επιθυμία και λειτουργία. Οι χρόνιες παθήσεις, οι αλλαγές στο βάρος και η γήρανση μπορούν να επηρεάσουν την αυτοεκτίμηση και τη σεξουαλική αυτοπεποίθηση. Ψυχολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των μεταβαλλόμενων οικογενειακών δυναμικών και των πολιτισμικών προτύπων, παίζουν επίσης ρόλο.
- Διαφορές μεταξύ των δύο φύλων: Οι γυναίκες συχνά βιώνουν μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας ξεκινώντας από τη δεκαετία των 40, επηρεαζόμενες από τις σωματικές αλλαγές και τις ευθύνες της ζωής. Οι άνδρες στην ίδια ηλικιακή ομάδα μπορεί να αντιμετωπίζουν σωματικές μειώσεις με μικρότερο αντίκτυπο στην επιθυμία. Οι πολιτισμικές προσδοκίες και οι νόρμες επηρεάζουν επίσης τον τρόπο με τον οποίο η γήρανση και η σεξουαλικότητα γίνονται αντιληπτές με διαφορετικό τρόπο από τους άνδρες και τις γυναίκες.
- Δυναμική του ζευγαριού: Η επικοινωνία και οι κοινές προσδοκίες είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση μιας ικανοποιητικής σεξουαλικής ζωής. Τα ηλικιωμένα ζευγάρια σήμερα έχουν διαφορετικές προσδοκίες για τη σεξουαλική τους ζωή σε σύγκριση με τις προηγούμενες γενιές. Η αποτελεσματική επικοινωνία μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση σεξουαλικών ζητημάτων και στην εξεύρεση λύσεων. Για τα μακροχρόνια ζευγάρια, η οικειότητα μπορεί να έχει προτεραιότητα έναντι της σεξουαλικής δραστηριότητας και ο επαναπροσδιορισμός των στόχων του ζευγαριού μπορεί να είναι ευεργετικός.
- Μη ετεροφυλόφιλα ζευγάρια: Υπάρχουν περιορισμένα στοιχεία για τα μη ετεροφυλόφιλα ζευγάρια μέσης ηλικίας, αλλά οι παρατηρήσεις δείχνουν ότι οι άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες δίνουν μεγαλύτερη προτεραιότητα στη σεξουαλικότητα και είναι πιο ανοιχτοί στη χρήση σεξουαλικών παιχνιδιών. Οι γυναίκες που κάνουν σεξ με γυναίκες μπορεί να έχουν λιγότερο συχνές σεξουαλικές επαφές, αλλά αναφέρουν μεγαλύτερη σεξουαλική ικανοποίηση. Τα ομοφοβικά ζητήματα και ο κοινωνικός στιγματισμός μπορεί να επηρεάσουν τη σεξουαλική ζωή των ομοφυλόφιλων ζευγαριών.
Προσεγγίσεις
Η διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση εξετάζει τις ανάγκες σεξουαλικής υγείας και των δύο συντρόφων σε ένα ζευγάρι που γερνάει, αντί να επικεντρώνεται στα άτομα ξεχωριστά. Στοχεύει στην αντιμετώπιση κοινών θεμάτων σεξουαλικής υγείας και στην ενίσχυση της επικοινωνίας και της συνεργασίας μεταξύ των συντρόφων και των παρόχων υγειονομικής περίθαλψης.
Η διπλή παύση (εμμηνόπαυση και ανδρόπαυση) αποτελεί επέκταση της έννοιας της παύσης του ζευγαριού, εστιάζοντας στις ταυτόχρονες σεξουαλικές δυσλειτουργίες που σχετίζονται με τη γήρανση, την εμμηνόπαυση και τον υπογοναδισμό όψιμης έναρξης και στους δύο συντρόφους. Η προσέγγιση αυτή αναγνωρίζει ότι τα προβλήματα σεξουαλικής υγείας στον έναν σύντροφο μπορεί να επηρεάσουν και τον άλλον και τονίζει την ανάγκη για ολοκληρωμένες θεραπείες και τροποποιήσεις του τρόπου ζωής και για τους δύο συντρόφους για τη βελτίωση της συνολικής σεξουαλικής υγείας.
Συζήτηση και απόψεις εμπειρογνωμόνων
Μια συζήτηση για το θέμα αυτό πραγματοποιήθηκε μεταξύ πέντε Ευρωπαίων εμπειρογνωμόνων σε θέματα σεξουαλικής υγείας (δύο γυναικολόγων, ενός σεξολόγου, ενός ψυχιάτρου-σεξολόγου και ενός ουρολόγου-ανδρολόγου) κατά τη διάρκεια μιας διαδικτυακής συνάντησης τον Ιούνιο του 2023. Η συζήτηση χωρίστηκε σε τέσσερα μέρη: σωματικές και ψυχολογικές αλλαγές στη μέση ηλικία, παράγοντες που επηρεάζουν τη σεξουαλική ζωή ενός ζευγαριού, προοπτικές για τον χειρισμό σεξουαλικών θεμάτων και στρατηγικές για τη βελτίωση των θεμάτων που σχετίζονται με την οικειότητα. Οι εμπειρογνώμονες, από τη Δανία, την Ιταλία, την Ισπανία και τις Κάτω Χώρες, επικεντρώθηκαν στη σεξουαλική δυσλειτουργία τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες και στον τρόπο με τον οποίο τα θέματα αυτά επηρεάζουν τα ζευγάρια. Οι κλινικές τους εμπειρίες και η ανασκόπηση της ευρετηριασμένης βιβλιογραφίας χρησιμοποιήθηκαν για να υποστηρίξουν τα συμπεράσματά τους.
Οι εν λόγω ερευνητές είχαν ως στόχο να βοηθήσουν τους επαγγελματίες υγείας να αντιμετωπίσουν καλύτερα τις ανάγκες σεξουαλικής υγείας των ηλικιωμένων ζευγαριών και να αναδείξουν τον αντίκτυπο των σωματικών, ψυχολογικών και κοινωνικοπολιτισμικών αλλαγών στη σεξουαλική υγεία των ζευγαριών. Η έρευνά τους υπογραμμίζει τη σημασία μιας ζευγαροκεντρικής προσέγγισης για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της σεξουαλικής υγείας.
Βασικές πτυχές των στρατηγικών με επίκεντρο το ζευγάρι:
- Συμμετοχή και των δύο συντρόφων: Η συμμετοχή και των δύο συντρόφων στη συζήτηση για τη σεξουαλική υγεία και τους στόχους είναι απαραίτητη.
- Εκπαίδευση και κατάρτιση για τους ιατρούς: Οι ιατροί χρειάζονται κατάρτιση για να αντιμετωπίζουν με αυτοπεποίθηση θέματα σεξουαλικής υγείας και να διακρίνουν μεταξύ σωματικών και ψυχοκοινωνικών παραγόντων.
- Συνεργασία μεταξύ ιατρικών ειδικοτήτων: Μια ολιστική προσέγγιση με τη συμμετοχή διαφόρων ιατρικών ειδικοτήτων μπορεί να βελτιώσει τη διαχείριση της σεξουαλικής υγείας.
- Ανάπτυξη διαγνωστικών εργαλείων: Η δημιουργία εργαλείων και ερωτηματολογίων με επίκεντρο το ζευγάρι μπορεί να ενισχύσει τις παρεμβάσεις με επίκεντρο το ζευγάρι.
Με την υιοθέτηση αυτών των στρατηγικών, οι ιατροί μπορούν να αντιμετωπίσουν καλύτερα τις ανάγκες σεξουαλικής υγείας των ηλικιωμένων ζευγαριών και να βελτιώσουν τη συνολική τους ευημερία.
Συμπέρασμα
Η σεξουαλικότητα παραμένει σημαντική για τα ζευγάρια μέσης ηλικίας, αλλά οι σωματικές, ψυχολογικές και κοινωνικοπολιτισμικές αλλαγές μπορούν να επηρεάσουν τη σεξουαλική τους υγεία. Η ζευγαροκεντρική αντιμετώπιση αντικαυοπτρίζει αυτές τις σύνθετες ανάγκες λαμβάνοντας υπόψη φυσικούς, ψυχολογικούς, πολιτιστικούς, κοινωνικούς και δυαδικούς παράγοντες. Οι στρατηγικές με επίκεντρο το ζευγάρι προάγουν την ανοιχτή επικοινωνία, αντιμετωπίζουν τις διαφορετικές προσδοκίες και περιλαμβάνουν τους ιατρούς, τη συνεργασία μεταξύ των ειδικοτήτων και την ανάπτυξη αποτελεσματικών εργαλείων. Η εκπαίδευση και η κατάρτιση των παρόχων υπηρεσιών υγείας και η παροχή πληροφοριών στα ζευγάρια είναι ουσιώδεις για την προώθηση της φροντίδας με επίκεντρο το ζευγάρι.
