Τον Ιούλιο του 2020, ο Άντριου Φάχιε, πρωθυπουργός των Βρετανικών Παρθένων Νήσων (BVI), έγραψε στην κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου υπερηφανευόμενος για τη διαφάνεια στον κλάδο των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών που «μπορεί να ζηλέψουν οι ανταγωνιστές».
Μια δημοσίευση που περιγράφει λεπτομερώς την επιστολή δείχνει έναν χαμογελαστό Φάχιε μαζί με το περήφανο μήνυμα ότι το BVI «συνεχίζει να πληροί και να τηρεί τα υψηλότερα διεθνή πρότυπα ως υπεύθυνο, συνεργάσιμο και ποιοτικό οικονομικό κέντρο».
Οι Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι – BVI, ένα αρχιπέλαγος της Καραϊβικής με κρυστάλλινα νερά, περιλαμβάνει τέσσερα κύρια νησιά και περισσότερα από 50 μικρότερα. Είναι ένα υπερπόντιο έδαφος από τα 14 τέτοια της Βρετανίας, με καθεστώς αυτονομίας από το 1967. Οι κάτοικοί του είναι Βρετανοί πολίτες, η σημαία του περιλαμβάνει τον Union Jack και ο κυρίαρχος του είναι ο βασιλιάς Κάρολος Γ’.
Λιγότερο από δύο χρόνια αργότερα, ο Φάχιε συνελήφθη από την Υπηρεσία Δίωξης Ναρκωτικών των ΗΠΑ στο Μαϊάμι με κατηγορίες για λαθρεμπόριο κοκαΐνης και ξέπλυμα χρήματος. Οι πράκτορες της DEA είχαν προσποιηθεί ότι ήταν μέλη του καρτέλ Sinaloa – που κάποτε διοικούνταν από τον διάσημο Μεξικανό βαρόνο των ναρκωτικών El Chapo – για να παρασύρουν τον Φάχιε στις ΗΠΑ, όπου συμφώνησε να τους αφήσει να περάσουν λαθραία κοκαΐνη μέσω των Βρετανικών Παρθένων Νήσων.
Ο Φάχιε κρίθηκε ένοχος νωρίτερα αυτό το έτος και περιμένει την καταδίκη.
Για κάποιους, αυτή η δραματική ιστορία συμβολίζει το βρόμικο χρήμα που ταυτίζεται με το BVI, εν μέρει από την έλλειψη δράσης του Ηνωμένου Βασιλείου για να το αποτρέψει.
«Το Φόρεϊν Όφις, κατά την άποψή μου, δεν ήταν αρκετά σκληρό», είπε ο συντηρητικός βουλευτής και σκιώδης υπουργός Εξωτερικών Άντριου Μίτσελ.
Ο Μίτσελ, ο οποίος υπηρέτησε ως αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών υπό την προηγούμενη κυβέρνηση των Συντηρητικών και είναι ένας εξέχων ακτιβιστής κατά του βρόμικου χρήματος, είπε ότι η σύλληψη του Φάχιε «υπογραμμίζει την επείγουσα απαίτηση για το BVI να καθαρίσει την πράξη του και να το αποτρέψει από το να κατηγορηθεί για αυτού του είδους το έγκλημα».
Άρα, είναι καθαρά βρετανικό ζήτημα.
«Ο λόγος για τον οποίο το BVI είναι βρετανικό είναι επειδή το πήραμε από τους ανθρώπους στους οποίους ανήκε και το χρησιμοποιήσαμε ως αποικία σκλάβων», είπε ο Όλιβερ Μπούλοου, συγγραφέας που αφορά στην παράνομη χρηματοδότηση. «Οι άνθρωποι στο BVI ανακάλυψαν πώς να κερδίζουν χρήματα ως φορολογικός παράδεισος, και τους το επιτρέψαμε, γιατί σήμαινε ότι δεν έπρεπε να πληρώνουμε πια για να τους υποστηρίξουμε».
Η δημοτικότητα του BVI ως ηλιόλουστος προορισμός για τους τουρίστες καθώς και για το ξέπλυμα χρήματος έχει πλέον καθιερωθεί.
Φιλοξενεί έναν κλάδο χρηματοοικονομικών υπηρεσιών που υπερβαίνει κατά πολύ την τοπική οικονομία. Οι εταιρείες που είναι εγγεγραμμένες εκεί διαθέτουν περιουσιακά στοιχεία 1,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, σε μια χώρα με ΑΕΠ λίγο πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια .
Ο Άντριου Φάχιε κρίθηκε ένοχος νωρίτερα αυτό το έτος και περιμένει την καταδίκη του
Περισσότερο από το 50 τοις εκατό των εικονικών εταιρειών που αποκαλύφθηκαν από τη διαρροή εγγράφων των Panama Papers το 2016 ήταν εγγεγραμμένες στο BVI. Μια έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου από τον Φεβρουάριο κατηγόρησε το BVI ότι δεν παρείχε στοιχεία ότι εφαρμόζει κυρώσεις. Μια έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας από το 2022 βρήκε «ενδημικά προβλήματα» με το BVI ως «προορισμό επιλογής για διεφθαρμένα άτομα που αναζητούν μυστικότητα».
Επιπλέον, η Διεθνής Κοινοπραξία Ερευνητικών Δημοσιογράφων αποκάλυψε ότι εταιρείες στο BVI εμφανίζονταν μία στις πέντε αναφορές ύποπτων δραστηριοτήτων που υποβάλλονταν από τράπεζες που είχαν ανησυχίες για πιθανή νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.
Αν και υπάρχουν νόμιμοι λόγοι για την εγγραφή μιας εταιρείας στο BVI, η ελκυστικότητα των υπεράκτιων χρηματοπιστωτικών κέντρων είναι ότι μπορούν να προσφέρουν αδιαφανή συστήματα και λίγους ελέγχους σχετικά με την πηγή κεφαλαίων. Οι επίδοξοι εγκληματίες προσέχουν τις «εικονικές εταιρίες», επιτρέποντάς τους να συγκαλύψουν ποιος κατέχει πραγματικά ένα περιουσιακό στοιχείο μέσω μιας εταιρείας χωρίς ενεργές επιχειρηματικές δραστηριότητες ή περιουσιακά στοιχεία.
Σε τελική ανάλυση, οι υπεράκτιοι κόμβοι πρέπει να προσφέρουν στις εταιρείες έναν λόγο να απομακρυνθούν από τα παγκόσμια χρηματοπιστωτικά κέντρα. Το απόρρητο, και ένας χαμηλότερος ή ανύπαρκτος φορολογικός συντελεστής, είναι ο τρόπος με τον οποίο το κάνουν.
Η πόλεμος της Ρωσίας με την Ουκρανία και οι επακόλουθες κυρώσεις, έχουν ανανεώσει την εστίαση στον ρόλο της Βρετανίας στη σκοτεινή πλευρά των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Είτε πρόκειται για το Σίτι του Λονδίνου είτε για τις ακτές των βρετανικών νησιών, δίνεται μεγαλύτερη προσοχή στο πού κρύβουν τα χρήματά τους οι ολιγάρχες. Ειδικότερα, το BVI αποτέλεσε αντικείμενο αυτής της αυξημένης προσοχής.
«Υπάρχει ολοένα και μεγαλύτερη αναγνώριση ότι το BVI ξεχωρίζει όσον αφορά τους εγκληματίες και τους κλεπτοκράτες που διοχετεύουν βρόμικα χρήματα μέσω εικονικών εταιρειών που εδρεύουν εκεί. Δυστυχώς, υστερεί σε σχέση με άλλα βρετανικά εδάφη όσον αφορά την πρόοδο στην αντιμετώπιση του προβλήματος», δήλωσε η Ρέιτσελ Ντέιβις, διευθύντρια υπεράσπισης στη Transparency International.
Πράγματι, τα υπερπόντια εδάφη είναι μια προτιμώμενη τοποθεσία για τους Ρώσους ολιγάρχες. Μια έκθεση της Global Witness ανέφερε ότι 68 δισεκατομμύρια λίρες ρωσικών χρημάτων επενδύθηκαν σε βρετανικά υπερπόντια εδάφη μεταξύ 2008 και 2018 και ότι το BVI ήταν ο δεύτερος πιο δημοφιλής προορισμός για ρωσικά χρήματα που φεύγουν από τη χώρα. Πρώτη ήταν η Κύπρος.
Ο Ντέιβιντ Λάμι, ο υπουργός Εξωτερικών της νέας κυβέρνησης των Εργατικών, ζήτησε να γίνουν περισσότερα για να αντιμετωπιστεί ο αντίκτυπος που έχει η παράνομη χρηματοδότηση στην ασφάλεια της Βρετανίας και στον ρόλο που διαδραματίζουν τα υπερπόντια εδάφη της και το Σίτι του Λονδίνου.
Αλλά η νέα κυβέρνηση θα έχει μια μεγάλη μάχη στα χέρια της, κυρίως λόγω του χρηματικού ποσού που θα μπορούσε να κοστίσει.
Καθώς η μπάλα παραμένει σταθερά στο γήπεδο του BVI, θα εναπόκειται στη νέα βρετανική κυβέρνηση να αποφασίσει εάν είναι διατεθειμένη να αναλάβει ένα πολύ ζήτημα όταν υπάρχουν άλλα πιεστικά προβλήματα.
Ο Άντριου Μίτσελ απορρίπτει το οικονομικό επιχείρημα ως δικαιολογία. Εάν το BVI χάσει το μεγαλύτερο μέρος των κρατικών εσόδων του λόγω βελτιώσεων στη διαφάνεια τότε αυτό δείχνει ότι «η οικονομία τους εξαρτάται από βρόμικα χρήματα», είπε.
«Τι λέει αυτό για τις αξίες μας, τον βασιλιά μας και τη σημαία μας;» ρώτησε.
