Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Ο Φρέντι Μπελέρης, εκλεγμένος δήμαρχος της αλβανικής πόλης Χειμάρρα, γιόρτασε την εκλογή του ως Έλληνας βουλευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το κυβερνών κόμμα της Νέας Δημοκρατίας σε αλβανική φυλακή. Ο Έλληνας ευρωβουλευτής θα παραμείνει εκεί, αφού αλβανικό δικαστήριο απέρριψε την έφεσή του την Τρίτη. Ο Μπελέρης είναι ο μόνος ευρωβουλευτής που βρισκόταν στη φυλακή όταν εξελέγη στο κοινοβούλιο τον Ιούνιο.
Τον Μάιο του 2023, ο Μπελέρης – ο οποίος ανήκει στην ελληνική μειονότητα της Αλβανίας – εξελέγη δήμαρχος της παράκτιας πόλης στην αλβανική ριβιέρα μόλις δύο ημέρες αφότου συνελήφθη για εξαγορά ψήφων. Είχε νικήσει τον αντίπαλό του με 19 ψήφους και φέρεται να πρόσφερε 40.000 αλβανικά λεκ (355 ευρώ) για να αγοράσει οκτώ ψήφους. Αυτόν τον Μάρτιο, καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλάκιση. Η απόρριψη της έφεσης σημαίνει ότι θα πρέπει να παραμείνει εκεί μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου.
Ο Μπελέρης, λέει ότι η καταγγελία είναι ψευδής και αβάσιμη και έχει πολιτικά κίνητρα, περίμενε όμως αυτό το αποτέλεσμα, όπως είπε στο POLITICO σε συνέντευξή του από τη φυλακή πριν από την απόφαση της Τρίτης. «Δεν περιμένω ότι το δικαστικό αποτέλεσμα θα είναι δίκαιο», είπε, υποστηρίζοντας ότι ο δικαστής στην υπόθεσή του είναι πολιτικά διορισμένος και προβλέποντας ότι η διαδικασία θα ολοκληρωθεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο. «Σε οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο, το μόνο αποτέλεσμα που θα μπορούσα να περιμένω θα ήταν η αθώωσή μου – γιατί δεν υπάρχουν στοιχεία, δεν υπάρχει καμία βάση στην υπόθεση».
Πυροδοτώντας τις εντάσεις Ελλάδας – Αλβανίας
Αναλυτές και αξιωματούχοι στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένου του Υπουργείου Εξωτερικών, επέκριναν την απόφαση του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη να συμπεριλάβει τον Μπελέρη στο ψηφοδέλτιο του κόμματός του, ειδικά δεδομένης της φυλάκισης του στην Αλβανία. Οι επικριτές προέβλεψαν ότι η απόφαση θα αναζωπυρώσει μακροχρόνιες αντιπαραθέσεις μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας.
Αν και η Αλβανία έλαβε το καθεστώς υποψήφιας για ένταξη χώρας στην ΕΕ το 2014, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είπε ότι η κυβέρνηση της χώρας «πρέπει να απέχει από μέτρα που δεν συνάδουν με τα πρότυπα της ΕΕ», συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας της έκφρασης, των μειονοτήτων και των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας, καθώς και τομείς βασικούς για το κράτος δικαίου. Για τους Έλληνες, ο Μπελέρης έπεσε θύμα ψευδεπίγραφων πολιτικών κατηγοριών, αλλά για τους Αλβανούς είναι μια απειλητική φιγούρα που συνδέεται με την ένοπλη εξέγερση της εθνικής ελληνικής μειονότητας.
Θεωρούνταν επίσης ευρέως ως βασικός αντίπαλος της αλβανικής κυβέρνησης σε έναν αγώνα για την κατάσχεση περιουσιών που ανήκαν σε Έλληνες μειονοτικούς γύρω από τη Χειμάρρα.
Ο Αλβανός πρωθυπουργός Edi Rama έχει επανειλημμένα πει ότι ο Μπελέρης θα κριθεί από τις ανεξάρτητες δικαστικές αρχές της χώρας, όπως και κάθε άλλος Αλβανός πολίτης. «Στην Αθήνα», είπε ο Ράμα τον Φεβρουάριο, «φαίνεται ότι η Αλβανία είναι Σιβηρία και ότι κάποιος στη Σιβηρία κρατείται όμηρος από ένα αδίστακτο αιμοδιψές καθεστώς».
«Αν υπήρχε αλήθεια σε όλα αυτά, πιστεύετε ότι αυτή η πόλη θα ήταν σιωπηλή και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν θα είχε πει λέξη, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ή ένα άλλο κράτος – μέλος;», συνέχισε. Ωστόσο, ορισμένοι υποστηρικτές της διεύρυνσης της ΕΕ φρονούν ότι με την υποψηφιότητα του Μπελέρη, η Νέα Δημοκρατία όντως μετέφερε μια διμερή διαμάχη σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ο Μπελέρης ανέφερε τη δική του περίπτωση – μεταξύ άλλων – ως απόδειξη προβλημάτων στο δικαστικό σώμα της Αλβανίας. «Στην Αλβανία, υπήρξε μια δικαστική μεταρρύθμιση, η οποία αντί να βοηθήσει τη δικαιοσύνη την έκανε ακόμη χειρότερη. Οι εκκρεμότητες έχουν πολλαπλασιαστεί. Είναι σαφές ότι υπάρχει ζήτημα κράτους δικαίου στην Αλβανία», είπε στην συνέντευξη.
Η Αθήνα επιμένει ότι η ενταξιακή πορεία της Αλβανίας στην ΕΕ πρέπει να σέβεται την ελληνική μειονότητα της χώρας. Το θέμα έχει προκαλέσει εντάσεις στις σχέσεις της Ελλάδας με ορισμένους από τους συμμάχους της στην ΕΕ, ιδιαίτερα τη Γερμανία, της οποίας ο καγκελάριος Olaf Scholz έχει υποστηρίξει δημόσια την υποψηφιότητα της Αλβανίας παρά τις αντιρρήσεις της Ελλάδας.
Ποια είναι η θέση του Μπελέρη
Ο Μπελέρης λέει ότι είναι υπέρ της ένταξης της Αλβανίας στην ΕΕ. «Είναι προς το συμφέρον της ελληνικής μειονότητας, της Αλβανίας και της Ελλάδας», είπε. « Αλλά δεν είμαι πεπεισμένος ότι η σημερινή κυβέρνηση της Αλβανίας στοχεύει σε μια ευρωπαϊκή πορεία».
Τον Νοέμβριο, η Ελλάδα προειδοποίησε σε μια συνάντηση των πρεσβευτών της ΕΕ ότι ήταν έτοιμη να εμποδίσει την προσπάθεια ένταξης της Αλβανίας εάν δεν σεβαστεί τα δικαιώματα του Μπελέρη.
Όμως η χώρα δεν έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να πείσει τους δυτικούς συμμάχους της ότι η υπόθεση θα πρέπει να επηρεάσει την πορεία της Αλβανίας στην ΕΕ. «Δεν τα καταφέραμε, γιατί είναι σαφές ότι δεν υπάρχει ευρωπαϊκή αλληλεγγύη», είπε ο Μπελέρης. «Η δικαιοσύνη στην Αλβανία είναι ένα τεράστιο ζήτημα στο οποίο οι Ευρωπαίοι κλείνουν τα μάτια». Πρόσθεσε ότι οι προτεραιότητές του ως ευρωβουλευτής θα είναι η υποστήριξη του κράτους δικαίου, η υπεράσπιση των δικαιωμάτων των μειονοτήτων και η ενσωμάτωση των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ.
Όμως, όσο παραμένει στη φυλακή, ο Μπελέρης δεν θα μπορεί να ασκήσει κανένα από τα καθήκοντά του στη Ευρωβουλή, συμπεριλαμβανομένης της ψηφοφορίας και της συμμετοχής σε επιτροπές. Ο ίδιος δεν μπόρεσε να αναλάβει το αξίωμά του ως δήμαρχος επειδή δεν μπορούσε να ορκιστεί όσο ήταν στη φυλακή. Οι εκλεγμένοι βουλευτές της ΕΕ απολαμβάνουν ασυλίας στις 27 χώρες μέλη του μπλοκ – αλλά όχι σε χώρες που δεν είναι μέλη όπως η Αλβανία.
Εκπρόσωποι του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, στο οποίο ανήκει η Νέα Δημοκρατία και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αρνήθηκαν να σχολιάσουν την υπόθεση του Μπελέρη, όταν ρωτήθηκαν από το POLITICO.
Στελέχη της Νέας Δημοκρατίας, που μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας, επειδή δεν είχαν εξουσιοδότηση να μιλήσουν δημόσια, παραδέχονται ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει τρόπος να ασκήσει όλα τα πολιτικά του καθήκοντα. Όμως σημειώνουν επίσης ότι θα έχει ολοκληρώσει την ποινή του σε λιγότερο από ένα χρόνο από τώρα.
Προς το παρόν, ο Μπελέρης συμμετέχει σε συναντήσεις των νεοεκλεγμένων ευρωβουλευτών της Νέας Δημοκρατίας μέσω τηλεδιάσκεψης, με τις ελληνικές αρχές να πρέπει να ζητούν ειδική άδεια κάθε φορά από τις αλβανικές φυλακές, ανέφεραν αξιωματούχοι. Αρκετοί Έλληνες ευρωβουλευτές έχουν αντιμετωπίσει ποινικές διώξεις τα τελευταία χρόνια – συμπεριλαμβανομένου ενός που καταδικάστηκε μετά την εκλογή του για συμμετοχή σε νεοναζιστική οργάνωση και της Εύας Καϊλή, η οποία φυλακίστηκε για φερόμενη εμπλοκή της στο σκάνδαλο διαφθοράς του Qatargate.
Εν τω μεταξύ, η Ιταλίδα αντιφασίστρια ακτιβίστρια Ilaria Salis, η οποία αντιμετωπίζει ποινικές κατηγορίες για φερόμενη επίθεση σε νεοναζί, εξελέγη ευρωβουλευτής τον Ιούνιο. Απελευθερώθηκε από τον κατ’ οίκον περιορισμό στη Βουδαπέστη και επέστρεψε στην γενέτειρά της Ιταλία, αφού κέρδισε τη θέση της και κατά συνέπεια την ασυλία.
