Σε κατεπείγουσα σύσταση προς τους φορείς των σιδηροδρόμων, λόγω την έλλειψης αξιόπιστου συστήματος ραδιοεπικοινωνιών, προχώρησε ο Ε.Ο.Δ.Α.Σ.Α.Α.Μ., μετά από αίτημα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Σιδηροδρόμων (ERA). Αποκαλύπτει έτσι ένα σημαντικό κενό ασφαλείας, που εξακολουθεί να υπάρχει στη λειτουργία του σιδηροδρόμου, αν και έχουν περάσει 16 μήνες από την τραγωδία των Τεμπών!
Η επείγουσα σύσταση για το θέμα πραγματοποιήθηκε μετά από πρωτοβουλία και σύμφωνη γνώμη του Προϊσταμένου Μονάδας διερεύνησης ατυχημάτων, Κωνσταντίνου Καπετανίδη, προς όλους τους φορείς της σιδηροδρομικής αγοράς.
Ακολουθούν οι θεματικές ενότητες, οι συζητήσεις και οι αποφάσεις της 32ης συνεδρίασης 2024 του ΔΣ του Ε.Ο.Δ.Α.Σ.Α.Α.Μ.
1 Θέμα: Υιοθέτηση κατεπείγουσας σύστασης στους φορείς των σιδηροδρόμων
Ο Αναπληρωτής Πρόεδρος ενημέρωσε πως κατόπιν πρωτοβουλίας του ΕRA και σύμφωνης γνώμης του Προϊσταμένου Μονάδας διερεύνησης ατυχημάτων κυρίου Κωνσταντίνου Καπετανίδη, προτάθηκε η κάτωθι επείγουσα σύσταση προς όλους τους φορείς της σιδηροδρομικής αγοράς, κατόπιν των στοιχείων που ανέκυψαν κατά τη διερεύνηση του σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών της 28.2.2023, η οποία είναι σε εξέλιξη:
ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΣΥΣΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ
Εισαγωγή
Ο Ε.Ο.Δ.Α.Σ.Α.Α.Μ, ως η επίσημη αρχή για τη διεξαγωγή ερευνών σιδηροδρομικών ατυχημάτων σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ, ξεκίνησε την ανεξάρτητη διερεύνηση του καταστροφικού ατυχήματος στα Τέμπη στις 15/03/2024. Μοναδικός σκοπός των ερευνών της Ε.Ο.Δ.Α.Σ.Α.Α.Μ είναι η πρόληψη μελλοντικών ατυχημάτων και συμβάντων και η βελτίωση της ασφάλειας των σιδηροδρόμων. Ο Ε.Ο.Δ.Α.Σ.Α.Α.Μ δεν διαπιστώνει υπαιτιότητα, ευθύνη ή διεξάγει διώξεις. Ενώ η πλήρης διερεύνηση του ατυχήματος στα Τέμπη βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, έχουν συγκεντρωθεί αρκετά στοιχεία που δικαιολογούν την έκδοση αυτής της επείγουσας σύστασης, η οποία υπογραμμίζει την ανάγκη να αντιμετωπιστεί επειγόντως από όλα τα
ενδιαφερόμενα μέρη ο κίνδυνος για την ασφάλεια που περιγράφεται κατωτέρω.
Κίνδυνος ασφάλειας
Η ανάλυση της σχετικής με την ασφάλεια επικοινωνίας που προηγήθηκε του δυστυχήματος στα Τέμπη, η οποία εξακολουθεί να αποτελεί κοινή πρακτική μέχρι σήμερα, αποκάλυψε τους ακόλουθους κινδύνους: -Η μετάδοση μηνυμάτων σχετικών με την ασφάλεια στερείται δομής (π.χ. σωστός προσδιορισμός των συνομιλητών και των τοποθεσιών), μεθοδολογίας (π.χ. ανάγνωσης, διόρθωσης λαθών) και χρήσης διεθνώς συμφωνημένης ορολογίας και κανόνων επικοινωνίας. Με τον τρόπο αυτό, δεν δημιουργείται καμία βεβαιότητα ότι ένα μήνυμα έχει μεταδοθεί με σαφήνεια και έχει κατανοηθεί σωστά, και ως εκ τούτου κρίσιμες πληροφορίες μπορεί να παρεξηγηθούν ή να παρερμηνευθούν λόγω ασαφών ή διφορούμενων εκφράσεων. -Ο ασύρματος VHF χρησιμοποιείται ευρέως ως ανοικτό κανάλι επικοινωνίας για την ανταλλαγή κάθε είδους πληροφοριών. Η χρήση του ίδιου ασυρμάτου VHF ως προτιμώμενου/μόνιμου μέσου επικοινωνίας για επικοινωνίες σχετικές με την ασφάλεια μεταξύ σταθμάρχη και οδηγών δημιουργεί μια κατάσταση στην οποία δεν είναι δυνατόν να δοθεί προτεραιότητα στις επικοινωνίες σχετικές με την ασφάλεια έναντι όλων των άλλων επικοινωνιών. Αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να διακόπτονται σημαντικά μηνύματα στη συνομιλία ή να μην λαμβάνονται με σαφήνεια λόγω της έντονης ραδιοεπικοινωνίας, του στατικού θορύβου ή/και της παρεμβολής της ραδιοεπικοινωνίας.
Σύσταση ασφαλείας
Όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη θα πρέπει να συνεργαστούν χωρίς καθυστέρηση για την εφαρμογή στο ελληνικό σιδηροδρομικό σύστημα:
1. Μιας μεθοδολογίας επικοινωνίας που σχετίζεται με την ασφάλεια και σέβεται τις απαιτήσεις του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2023/1693 της Επιτροπής, για την τροποποίηση του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2019/773 σχετικά με τις τεχνικές προδιαγραφές διαλειτουργικότητας για το υποσύστημα λειτουργίας και διαχείρισης της κυκλοφορίας του σιδηροδρομικού συστήματος εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως του προσαρτήματος Γ.
2. Ενός μέσου επικοινωνίας που επιτρέπει την άμεση επαφή ένας προς έναν μεταξύ των σταθμαρχών και των μηχανοδηγών για όλες τις επικοινωνίες που σχετίζονται με την ασφάλεια.
Η παρούσα επείγουσα σύσταση για την ασφάλεια αφορά:
1) Τη Ρ.Α.Σ., ως εθνική αρχή ασφάλειας, για τα καθήκοντα που ορίζονται στα άρθρα 16 και 17 της οδηγίας (ΕΕ) 2016/798 για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων.
2) Τον O.Σ.Ε, ως διαχειριστή υποδομής, ο οποίος οφείλει να καταρτίσει – σύμφωνα με το παράρτημα II σημείο 5.1.1 του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2018/762 της Επιτροπής – την κατάλληλη μεθοδολογία επικοινωνίας και το Βιβλίο Εντύπων, καθώς και ένα σχέδιο εφαρμογής, συμπεριλαμβανομένων των χρονοδιαγραμμάτων κατάρτισης, το οποίο ορίζει φιλόδοξες προθεσμίες για την εφαρμογή των τροποποιημένων επιχειρησιακών διαδικασιών και την εφαρμογή των κατάλληλων μέσων επικοινωνίας.
3) Όλες τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις, που οφείλουν να παρέχουν εκπαίδευση στους μηχανοδηγούς και το σχετικό προσωπικό για τη λειτουργία των αμαξοστοιχιών σύμφωνα με τις τροποποιημένες επιχειρησιακές διαδικασίες και τα μέσα επικοινωνίας, σύμφωνα με τις προθεσμίες που ορίζει ο διαχειριστής υποδομής.
4) Τη ΓΑΙΟΣΕ, ως κάτοχο του μεγαλύτερου μέρους των σιδηροδρομικών οχημάτων που κυκλοφορούν στο ελληνικό δίκτυο, που καλείται να υποστηρίξει την εφαρμογή των κατάλληλων μέσων επικοινωνίας.
5) Το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, για τη διευκόλυνση των προτεινόμενων αλλαγών, οι οποίες μπορεί να περιλαμβάνουν την τροποποίηση ή την απόσυρση νομικών πράξεων, και για την κάλυψη της ευθύνης του κράτους μέλους σύμφωνα με το άρθρο 4 (α) της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/798 για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων. Προκειμένου να διασφαλιστεί η συστημική και βιώσιμη αλλαγή, είναι επίσης ζωτικής σημασίας να δρομολογηθούν και να πραγματοποιηθούν οι απαραίτητες βελτιώσεις με τον εντοπισμό και την επίλυση τυχόν εμποδίων που αντιμετωπίζουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς, ιδίως οι τελικοί χρήστες. Κατόπιν πρότασης του Αναπληρωτή Πρόεδρου το Συμβούλιο ομόφωνα συμφώνησε με την πρόταση υιοθέτησης της ανωτέρω κατεπείγουσας σύστασης ασφαλείας.
