Με την πάγια αμερικανική θέση που καλεί την κυβέρνηση της Τουρκίας να διασφαλίσει την προσβασιμότητα στα μνημεία διαφορετικών θρησκευτικών κοινοτήτων που μετατρέπονται σε τζαμιά αντέδρασε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ στη μετατροπή της ιστορικής Μονής της Χώρας σε μουσουλμανικό τέμενος.
Απαντώντας σε ερώτηση του ΑΠΕ-ΜΠΕ, εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου ανάφερε ότι αυτό πρέπει να γίνει με ένα τρόπο που θα σέβεται την ποικιλόμορφη ιστορία του μνημείου.
Όπως σημείωσε, «γνωρίζουμε ότι το Μουσείο της Χώρας, ένα μνημείο που βρίσκεται στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς, άνοιξε ξανά ως τζαμί και σας παραπέμπουμε στην κυβέρνηση της Τουρκίας για περισσότερες λεπτομέρειες. Ενθαρρύνουμε την τουρκική κυβέρνηση να διατηρήσει και να διασφαλίσει την προσβασιμότητα στις τοποθεσίες και τα κτήρια που φιλοξενούσαν διαφορετικές θρησκευτικές κοινότητες, με τρόπο που σέβεται την ποικιλόμορφη ιστορία τους».
Υπενθυμίζεται ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ είχε διατυπώσει την ίδια θέση τον Ιούλιο του 2020 όταν η Αγιά Σοφία είχε μετατραπεί σε τζαμί.
Μητσοτάκης: Παντελώς αχρείαστη η μετατροπή της Μονής της Χώρας σε τζαμί – Θα το θέσω στον Ερντογάν
Τη δυσαρέσκειά του για τη μετατροπή της Μονής της Χώρας σε τζαμί εξέφρασε ο πρωθυπουργός επισκεπτόμενος την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, κατά την καθιερωμένη μηνιαία ενημέρωση στο Προεδρικό Μέγαρο την Τετάρτη (8/5).
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης χαρακτήρισε «παντελώς αχρείαστη» αυτή την εξέλιξη, μια «ενέργεια που προσβάλλει την πλούσια Ιστορία της Κωνσταντινούπολης ως σταυροδρόμι πολιτισμών», όπως τόνισε.
Δεσμεύτηκε, δε, πως θα θέσει το θέμα στον Τούρκο πρόεδρο, κατά την επίσκεψή του στην Άγκυρα την ερχόμενη Δευτέρα.
«Η λειτουργία ως τεμένους της Μονής της Χώρας δεν είναι καλό μήνυμα, πρόκειται για ένα μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς. Όταν θέλουμε να έχουμε καλές σχέσεις, πρέπει να σεβόμαστε τις κοινές αξίες», τόνισε από την πλευρά της η κυρία Σακελλαροπούλου.
Υπουργείο Εξωτερικών: «Πρόκληση για τη διεθνή κοινότητα»
Παράλληλα, πρόκληση για τη διεθνή κοινότητα χαρακτήρισε τη λειτουργία της Μονής της Χώρας ως τζαμί το Ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών.
Σε ανακοίνωση που εξέδωσε για τη φιέστα Ερντογάν, η Αθήνα σημειώνει επίσης ότι η τήρηση των διεθνών προτύπων προστασίας της θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί σαφή διεθνή υποχρέωση.
Αναλυτικά η ανακοίνωση του Υπουργείου Εξωτερικών:
«H απόφαση των Τουρκικών Αρχών για την έναρξη της λειτουργίας της Μονής της Χώρας ως μουσουλμανικού τεμένους συνιστά πρόκληση για τη διεθνή κοινότητα καθώς αλλοιώνει και προσβάλλει τον χαρακτήρα της ως μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO ανήκον στην ανθρωπότητα.
Η διατήρηση του οικουμενικού χαρακτήρα μνημείων και η τήρηση των διεθνών προτύπων προστασίας της θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί σαφή διεθνή υποχρέωση που δεσμεύει όλα τα κράτη».
Η μακραίωνη ιστορία της Μονής της Χώρας
Η Μονή της Χώρας, γνωστή σήμερα ως Καριγιέ Τζαμί (τουρκ. Kariye Camii ή Kariye Müzesi), υπήρξε Βυζαντινό χριστιανικό μοναστήρι με την ονομασία ἡ Ἐκκλησία του Ἅγιου Σωτῆρος ἐν τῃ Χώρᾳ στην Κωνσταντινούπολη, που μετατράπηκε από τους Οθωμανούς σε τζαμί κατά το 16ο αιώνα. Η μονή χτίστηκε στη θέση της σημερινής συνοικίας Εντιρνέ Καπού, νότια του Κεράτιου κόλπου και σε κοντινή απόσταση από τα Θεοδοσιανά τείχη.
Από το 1947 λειτούργησε ως μουσείο, ωστόσο μετά την απόφαση του τουρκικού Ανώτατου Δικαστηρίου το 2019 και την έκδοση ΦΕΚ στις 21 Αυγούστου 2020, μετατράπηκε σε τζαμί. Ημερομηνία έναρξής του ως χώρος λατρείας ορίστηκε επίσημα η 23η Φεβρουαρίου 2024 με την προσευχή της Παρασκευής. Το μνημείο σήμερα είναι γνωστό με το όνομα Μουσείο Χώρας.
Σχέδιο της μονής το 1877
Η πρώιμη ιστορία της μονής δεν είναι γνωστή με βεβαιότητα. Η παράδοση που τη συνοδεύει τοποθετεί την ίδρυσή της τον 6ο αιώνα από τον άγιο Θεόδωρο, ενώ έχει αποδοθεί και στον Κρίσπο, γαμπρό του αυτοκράτορα Φωκά (7ος αι.). Σήμερα έχει αποδειχθεί πως ο ναός χτίστηκε το διάστημα 1077-81 από την πεθερά τού Αλεξίου Α΄ Κομνηνού Μαρία Δούκαινα, στη θέση παλαιότερων κτισμάτων που χρονολογούνται τον 6ο και 9ο αιώνα. Υπέστη σοβαρή φθορά, πιθανώς εξαιτίας σεισμού, και επισκευάστηκε το 1120 από τον Ισαάκιο Κομνηνό.
Ο Θεόδωρος Μετοχίτης συνέβαλε στην ανακαίνισή της (περίπου 1310-1317) και ήταν υπεύθυνος για την προσθήκη του εξωνάρθηκα, του νότιου παρεκκλησίου, καθώς και για το διάκοσμο του ναού που περιλάμβανε αξιόλογα ψηφιδωτά και τοιχογραφίες. Επιπλέον, κληροδότησε στη μονή σημαντική περιουσία, χτίζοντας παράλληλα νοσοκομείο και δωρίζοντας σε αυτή την αξιόλογη συλλογή βιβλίων του, με αποτέλεσμα να προσελκύσει αργότερα σημαντικούς λογίους. Η μονή μετατράπηκε σε οθωμανικό τέμενος με εντολή του μεγάλου βεζίρη του σουλτάνου Βαγιαζήτ Β΄ (1481-1512) και έγινε γνωστό ως Καριγιέ Τζαμί. Σημαντικό μέρος της διακόσμησης του ναού καταστράφηκε. Το 1948 τέθηκε σε εφαρμογή πρόγραμμα αναστήλωσης του μνημείου και από το 1958 λειτουργεί ως μουσειακός χώρος.
