Ο συγγραφέας Λάμπρος Στεμνής μίλησε στη Ζούγκλα, με αφορμή την έκδοση του παιδικού παραμυθιού «Ο ήλιος μου», από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα.
Ποια είναι η πηγή έμπνευσης πίσω από το παιδικό παραμύθι Ο ήλιος μου;
Η έμπνευση με τις διαρκείς μεταμορφώσεις της καταφεύγει παντού, χωρίς να καταφέρνει στο τέλος να κρυφτεί πουθενά. Αντιλαμβάνομαι τους δημιουργούς πιο πολύ ως θηρευτές. Την κυνηγάμε μέχρι να μπορέσουμε να τη συλλάβουμε για να φυτέψουμε τον σπόρο ενός πρωτόγνωρου κόσμου στην καρδιά του αόρατου.Κάποτε, επιλέγει για κρυψώνα μία κουβέντα, ένα τοπίο, μια μελωδία από εκείνη την ξεχασμένη κιθάρα, τη μυρωδιά της βροχής, την απότομη σιωπή που ακολουθεί τον ήχο του κεραυνού, τις σελίδες της λογοτεχνίας ή τον καμβά της τέχνης. Άλλοτε πάλι φωλιάζει στην ανθρώπινη εμπειρία. Οι στιγμές χαράς και λύπης, η αγάπη,η απώλεια, τα συναισθήματα που μοιραζόμαστε, οι σχέσεις που χτίζουμε και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε αποτελούν αγαπημένα καταφύγια για εκείνη. Κάπου ανάμεσα στην πιο αθόρυβη στιγμή και στην πιο έντονη έκρηξη της ζωής, εκεί την εντοπίζω. Και τότε ετοιμάζομαι να μετουσιώσω την πρώτη ύλη της καθημερινότητας σε λογοτεχνικά έργα, σε παραμύθια τα οποία ευελπιστώ να αγγίξουν, να εμπνεύσουν και να προβληματίσουν. Όμως,χρωστάω πολλά και στον γιο μου Απόλλωνα.Στην ατόφια, στην ανεξάντλητη περιέργειά του να ανακαλύψει και να ερμηνεύσει τον κόσμο.
Ποιο είναι το κύριο μήνυμα που θέλεις να μεταφέρεις στα παιδιά μέσω του βιβλίου σου;
Ο ήλιος μου είναι μια ωδή στην αιώνια περιπέτεια της ανθρώπινης ψυχής γύρω από την αναζήτηση της αγάπης, της φιλίας και του πραγματικού νοήματος της ζωής. Μία από τις πιο ισχυρές και συνάμα τρυφερές εκφάνσεις της αγάπης είναι η αυτοθυσία. Πρόκειται για την ικανότητα του ατόμου να υπερβαίνει τον εγωισμό και να δωρίζει κάτι από τον εαυτό του προς όφελος του άλλου. Η αυτοθυσία εκτείνεται ως ιερή χορδή στην αφήγηση και δεν αποτυπώνεται αποκλειστικά σε μεγάλες, ηρωικές πράξεις, αλλά μετουσιώνεται στις μικρές, καθημερινές στιγμές κατανόησης, στα θραύσματα αλληλεγγύης. Η Σάντυ, η μικρή σταγόνα, αντιμετωπίζει τον μεγάλο φόβο για την απώλεια της ταυτότητας και την ανάγκη να διατηρήσει τους ξεχωριστούς δεσμούς της με τον ήλιο, προτάσσοντας την αγάπη για τον φίλο της πάνω από τις δικές της ανάγκες και φόβους. Το τίμημα; H αποδοχή της προσωπικής θυσίας. O καρπός; O αλτρουισμός και η αληθινή συντροφικότητα στη ζωή.
H μικρή Σάντυ φοβάται μήπως χαθεί στη θάλασσα, γεγονός το οποίο προφανώς αποτελεί μία μεταφορά για την απώλεια ταυτότητας. Πιστεύεις ότι τα παιδιά μπορούν να ταυτιστούν με αυτό το συναίσθημα;
Τα παιδιά από πολύ μικρή ηλικία αρχίζουν -έστω και ακούσια- να εξερευνούν τη μοναδικότητα και τη σημασία της προσωπικής ταυτότητας. Βιώνουν φορτισμένες στιγμές, γεμάτες με την ανάγκη να ξεχωρίζουν στο σχολείο, στις δραστηριότητες ή ακόμα και στον οικογενειακό κύκλο τους. Ο φόβος της Σάντυ μεταφράζεται στην ανησυχία ενός παιδιού ότι θα «χαθεί» στη μάζα ή ότι μπορεί να μην είναι τόσο ξεχωριστό, ώστε να έχει την αποδοχή που επιθυμεί, ιδίως από τα σημαντικά πρόσωπα στη ζωή του. Το να κατορθώσουν να βρουν τον δικό τους «ήλιο», δηλαδή τη μοναδική τους ταυτότητα,είναι μία κοινή επιθυμία σε όλα τα παιδιά. Η ιστορία της Σάντυ μπορεί να τα εμπνεύσει να αντιληφθούν ότι, ακόμα και αν αισθάνονται φοβισμένα ή ανασφαλή, η αποδοχή του εαυτού και η αναγνώριση της μοναδικότητας και των διακριτών τους ιδιοτήτων είναι τα μυστικά για να ξεχωρίζουν.
Η συγγραφή παιδικών παραμυθιών φέρει μεγάλη ευθύνη, ιδιαιτέρως όταν απευθύνεσαι σε τρυφερές ηλικίες, όπου τα παιδιά ακόμα διαμορφώνουν προσωπικότητα και χαρακτήρα. Πώς το αντιμετωπίζεις;
Η συγγραφή παραμυθιών ως τέχνη οφείλει να ισορροπεί την αφήγηση μιας συναρπαστικής ιστορίας με τη μετάδοση θετικών μηνυμάτων και αξιών. Πράγματι, τα παιδιά σε αυτές τις ηλικίες είναι πολύ ευάλωτα σε κάθε πληροφορία. Η συγγραφική προσέγγιση την οποία ακολουθώ περιλαμβάνει την ανάπτυξη ιστοριών που ενθαρρύνουν την ενσυναίσθηση, τη συνεργασία, την εξερεύνηση και τη μάθηση. Πλάθω χαρακτήρες με τους οποίους τα παιδιά μπορούν να ταυτιστούν ή από τους οποίους μπορούν να εμπνευστούν, αναδεικνύοντας τα πρότυπα του θάρρους, της επιμονής, της εμπιστοσύνης, της καλοσύνης. Παράλληλα, αφιερώνω αρκετό χρόνο στη συμβουλευτική με ειδικούς παιδαγωγούς και παιδοψυχολόγους προκειμένου να διασφαλίσω ότι το τελικό αποτέλεσμα είναι ευεργετικό για τους μικρούς αναγνώστες. Η πρόκληση τελικά είναι η εκάστοτε ιστορία να μη διασκεδάζει απλώς, αλλά να εξάπτει τη φαντασία, να θέτει ερωτήματα και να προάγει την κριτική σκέψη.
Το παραμύθι εξερευνά διάφορες μορφές νερού, όπως τη βροχή, το χιόνι, την ομίχλη και τον πάγο. Υπάρχει κάποιο μήνυμα που θέλεις να μεταφέρεις μέσα απ’ αυτές τις μεταμορφώσεις;
Κάθε μορφή του νερού συμβολίζει διαφορετικές πτυχές της ζωής, της ανθρώπινης ψυχής και των εμπειριών που διαμορφώνουν τον χαρακτήρα μας. Η βροχή αντιπροσωπεύει την ανανέωση και την κάθαρση. Την αναγέννηση μέσα από τις δοκιμασίες και τις προκλήσεις, το φως που διαδέχεται το σκοτάδι. Το χιόνι είναι σύμβολο ηρεμίας, καθαρότητας, ενώ η ομίχλη σηματοδοτεί την αβεβαιότητα. Συμβολίζει τις στιγμές κατά τις οποίες η πορεία μας δεν είναι σαφής, υπενθυμίζοντας την ανάγκη να προχωράμε με θάρρος και πίστη, ακόμα και όταν η ορατότητα του προορισμού είναι περιορισμένη. Τα ανυπέρβλητα εμπόδια και οι προκλήσεις απεικονίζονται μέσα από τον πάγο. Ακόμα κι αυτός όμως μπορεί να λιώσει αποδεικνύοντας ότι η αλλαγή πάντοτε είναι εφικτή. Οι μεταμορφώσεις στο σύνολό τους μεταφέρουν το μήνυμα της δύναμης, της ανθρώπινης θέλησης και της ελπίδας. Άλλωστε, οδηγός προς την προσωπική εξέλιξη είναι η ίδια η φύση της μεταβλητότητας.
Η αποκάλυψη των πολυεπίπεδων διαστάσεων της ανθρώπινης ψυχής μέσα από την παιδική λογοτεχνία είναι σπουδαία τέχνη. Πώς κατάφερες να μεταφέρεις σύνθετες ιδέες σε μια μορφή που να είναι κατανοητή στα παιδιά;
Αλληγορία και μεταφορά, ευαισθησία και κατανόηση του «σύμπαντός» τους ήταν τα κλειδιά που με βοήθησαν να μεταφράσω σύνθετα νοήματα σε κάτι πιο κατανοητό, λιτό και αφηγηματικά ελκυστικό και δυναμικό. Αντί να παρέχω όλες τις απαντήσεις, προσπαθώ να δίνω χώρο στα παιδιά για να εξερευνήσουν, να φανταστούν και να καταλήξουν σε δικές τους ερμηνείες. Η εν λόγω πολυδιάστατη προσέγγιση ενθαρρύνει την κριτική σκέψη και τη δημιουργικότητα, κάτι που θεωρώ ζωτικής σημασίας στην εκπαίδευση και την ανάπτυξή τους.O ήλιος μου γεννήθηκε υπό αυτό το πρίσμα, επιδιώκοντας να προσφέρει όχι μόνο διασκέδαση και εκπαίδευση, αλλά και μια βαθιά, συναισθηματική και διανοητική εμπλοκή.
Ο ήλιος μου αποτελεί και μία ιστορία ενηλικίωσης. Συμφωνείς;
Το δίχως άλλο! Στον καμβά της αφήγησης, οι ήρωες ταξιδεύουν μέσα σε έναν εξωτερικό κόσμο γεμάτο προκλήσεις, και ταυτόχρονα μέσα στον εσωτερικό κόσμο της αυτογνωσίας. Μία συναρπαστική πορεία από στιγμές ωρίμανσης. Μία οδύσσεια ενηλικίωσης. Τα εμπόδια που συναντούν οι μικρές σταγόνες λειτουργούν ως αφορμές για να ανακαλύψουν νέες πτυχές του εαυτού τους, να αντιμετωπίσουν τους φόβους τους. Μέσα από αυτήν τη διαδικασία και μέσα από τη δύναμη της θέλησης, η ιστορία αποκαλύπτει την ουσία της ενηλικίωσης: την απόκτηση συνείδησης, την αναγνώριση της αξίας της αυτοθυσίας και την εκπλήρωση της ατομικής ταυτότητας,που προϋποθέτει την αλληλεπίδραση με τον άλλο.
Έχεις σκεφτεί να επεκτείνεις την ιστορία σου σε μια σειρά βιβλίων;
Ναι, φυσικά. Θα ήταν μία πρώτης τάξης ευκαιρία μάλιστα, ώστε να καταφέρω να ξεπεράσω τις προκλήσεις της αναγκαιότητας για συνέπεια με τον κόσμο που έπλασα. Επί του παρόντος όμως έχω αρχίσει να μετατοπίζω την οπτική γωνία και να υφαίνω μία ιστορία με πρωταγωνιστή πάλι από τη φύση, όχι όμως τις σταγόνες. Πρόκειται για ένα ατελείωτο παιχνίδι το οποίο ποτέ δεν ξέρεις πού θα σε οδηγήσει. Ένα παιχνίδι με λέξεις και εικόνες με τους δικούς του κανόνες, εάν έχει. Άλλωστε όταν γίνεσαι γονιός, γίνεσαι και πάλι παιδί. Κι όταν είσαι παιδί, δεν σταματάς να παίζεις και να έχεις τη δύναμη να μεταμορφώσεις τον κόσμο.
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα Λάμπρο Στεμνή
Μια φορά κι έναν καιρό -εκεί στις αρχές των 80’s- γεννιέται στην Αθήνα ο Λάμπρος Στεμνής.Ήταν μέρα, ήταν νύχτα…κανείς δεν ξέρει, οπότε για ωροσκόπο -Ιχθύς κατά τα άλλα- ούτε λόγος.
«Τα βάζει» με τις τέχνες, αποφασίζει να τις «κουβαλήσει» μέσα του, για λίγο νόμιζε, πατάει pause και μπαίνει ολοταχώς στη διαφήμιση. Στην αρχή ως κειμενογράφος, μετέπειτα ως creative director μαθαίνει κάτι σπουδαίο, να μετράει. Μετράει διακρίσεις, βραβεία, στραπάτσα, ξενύχτια… όμως αυτά που μετράνε περισσότερο για εκείνον είναι όσα δεν περνούν από επιτροπές, δεν απονέμονται και δεν χωράνε σε βιογραφικά. Το μεγάλο πάθος του είναι να δημιουργεί με λέξεις -ενίοτε και με εικόνες- όταν δεν ανακαλύπτει εκ νέου τον κόσμο μέσα από τα μάτια του γιου του, Απόλλωνα. Συνηθίζει να σκέφτεται τόσο, ώστε δεν προλαβαίνει πάντα να κάνει όσα θα ήθελε. Αν και γράφει από την εφηβική ηλικία, Ο ήλιος μου είναι το πρώτο βιβλίο που επιλέγει να μοιραστεί. Α, και κάτι ακόμα: όταν συγγράφει παραμύθια δεν ξεχνάει πως ένα παιδί… ακόμα και όταν παίζει, δεν παίζεται.
Λίγα λόγια για το βιβλίο «Ο Ήλιος μου»
Η Σίντι και η Σάντυ γεννήθηκαν στην ίδια ξαφνική μπόρα του Αυγούστου.
Μοιάζουν σαν δυο σταγόνες νερό, κι όμως είναι τόσο διαφορετικές.
Η Σίντι είναι υποστηρικτική και προστατεύει τη μικρή αδερφή της.
Η Σάντυ πιο αυθόρμητη και παιχνιδιάρα… λατρεύει τις περιπέτειες και τον φίλο της τον ήλιο.
Μια μέρα κάπως συννεφιασμένη ο ήλιος εξαφανίζεται. Παίζει άραγε κρυφτό ή μήπως κινδυνεύει;
Οι δίδυμες αδερφούλες θα περάσουν δοκιμασίες, θα πάρουν όλες τις μορφές του νερού και θα κληθούν να λάβουν καθοριστικές αποφάσεις.
Κάπως έτσι θα πρωταγωνιστήσουν σε ένα συγκινητικό ταξίδι αναζήτησης, αυτογνωσίας και υπέρβασης. Θα καταφέρουν στο τέλος να βρουν τον ήλιο;
Ο ήλιος μου είναι μια τρυφερή ιστορία ενηλικίωσης γραμμένη με ευαίσθητη αμεσότητα και λόγο ποιητικό. Μια περιπέτεια –γεμάτηφως κι ελπίδα– γύρω από τη φιλία, την αγάπη, την αυτοθυσία και τη δύναμη που έχουμε όλοι μας.
Ένα συναρπαστικό παραμύθι για παιδιά ηλικίας τριών ετών και άνω. Πόσο άνω;
Ως εκεί που θα συναντήσει αναγνώστες οι οποίοι εντοπίζουν ακόμα το παιδί που κρύβεται μέσα τους.
Άλλωστε, όλα βρίσκονται μέσα μας. Έτσι δεν είναι;
