Ο καρκίνος του πνεύμονος είναι ο συχνότερος καρκίνος στον άνδρα και ο τρίτος σε συχνότητα στη γυναίκα, αλλά συνολικά ο πρώτος στον γενικό πληθυσμό. Όπως όλοι οι καρκίνοι, πρόκειται για την άναρχη, επιθετική και γρήγορη ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό προσβεβλημένων κυττάρων στον πνεύμονα. Η χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονος είναι η πλέον αποτελεσματική λύση, καθώς η ριζική αφαίρεση του όγκου μπορεί να οδηγήσει σε ίαση. Υπάρχουν, εντούτοις, περιπτώσεις όπου η αφαίρεση του όγκου δεν θεωρείται η πρώτη ιατρική παρέμβαση. O «ανεγχείρητος», λοιπόν, καρκίνος πνεύμονος, όπως ονομάζονται αυτού του είδους τα περιστατικά, αποτελεί ένα μεγάλο «στοίχημα» για την ιατρική κοινότητα, καθώς απαιτεί συνδυαστική θεραπεία από μια έμπειρη και εξειδικευμένη ιατρική ομάδα, με πρωταρχικό σκοπό ο όγκος να καταστεί χειρουργήσιμος.
Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο Θωρακοχειρουργός-Αγγειοχειρουργός, κος Κωνσταντίνος Μαρκόπουλος, μας βοηθά να κατανοήσουμε την ενδεδειγμένη ιατρική αντιμετώπιση αυτών των απαιτητικών περιστατικών, ώστε σε κάθε περίπτωση να διασφαλίζεται το βέλτιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα για τον ασθενή.
Κύριε Μαρκόπουλε, πότε ένας όγκος στον πνεύμονα θεωρείται ανεγχείρητος; Πώς καταλήγει ο ειδικός σε αυτήν τη διάγνωση;
Ο ανεγχείρητος καρκίνος πνεύμονος είναι ένας καρκινικός όγκος στον πνεύμονα ο οποίος δεν επιδέχεται σαν πρώτη ιατρική παρέμβαση την αφαίρεσή του. Το 10-15% των καρκίνων στον πνεύμονα είναι μικροκυτταρικού τύπου και είναι ανεγχείρητοι ανεξαρτήτως μεγέθους. Θεωρείται ότι ο συνδυασμός χημειοθεραπείας με ακτινοβολίες έχει τα ίδια αποτελέσματα με το χειρουργείο. Στο υπόλοιπο 85-90% ο στόχος είναι η ριζική αφαίρεση, η οποία είναι και η μόνη παρέμβαση που μπορεί να οδηγήσει σε ίαση. Όλα τα άλλα είναι σημαντικά, συχνά αποδοτικά αλλά παρηγορητικά. Είναι αλήθεια ότι το 50% των καρκίνων του πνεύμονος ανακαλύπτονται τυχαία, σε μία ακτινογραφία θώρακος επ’ ευκαιρία μιας επεμβάσεως ή ενός κρυολογήματος ή ενός check up. Το αναφέρω σαν απόδειξη ότι τις πιο πολλές φορές ένας όγκος στον πνεύμονα αναπτύσσεται ασυμπτωματικά. Έτσι, δυστυχώς, όταν ο καρκίνος ανακαλύπτεται, συχνά είναι ευμεγέθης και στο 30-40% κρίνεται ως ανεγχείρητος.
Ένας καρκίνος πνεύμονος είναι ανεγχείρητος όταν:
1) έχει απομακρυσμένες μεταστάσεις (εγκέφαλο, συκώτι, επινεφρίδια, οστά), επομένως θεωρείται ήδη νόσος διασκορπισμένη στο σώμα,
2) οι αναπνευστικές εφεδρείες του ασθενούς δεν επιτρέπουν χειρουργείο στον πνεύμονα και αφαίρεση μεγάλου τμήματος αυτού (π.χ. πνευμονεκτομή),
3) υπάρχουν block λεμφαδένων που έχουν περάσει στο αντίθετο μεσοθωράκιο (δηλαδή ο όγκος είναι δεξιά και υπάρχουν λεμφαδένες και αριστερά),
4) οι λεμφαδένες είναι ομόπλευροι αλλά είναι τόσο πολλοί που δε μας επιτρέπουν την προσέγγιση πνευμονικής αρτηρίας ή βρόγχου,
5) έχει διηθηθεί η άνω κοίλη φλέβα, η αορτή, η πνευμονική αρτηρία, το περικάρδιο και η υποκλείδιος φλέβα,
6) υπάρχει πλευριτικό υγρό με καρκινικά κύτταρα και, τέλος,
7) όταν συνυπάρχουν παθήσεις που καθιστούν εξαιρετικά επικίνδυνο ένα χειρουργείο στον πνεύμονα π.χ. 4ου βαθμού καρδιακή ανεπάρκεια, σοβαρή αιματολογική νόσος, νεφρική ανεπάρκεια υπό τεχνητό νεφρό και άλλα).
Μιλήστε μας για τη θεραπευτική προσέγγιση που ακολουθείται σε αυτές τις περιπτώσεις. Ποιος είναι ο στόχος του χειρουργού;
Ο στόχος του χειρουργού είναι η ριζική αφαίρεση του όγκου από τον πνεύμονα αλλά και των τοπικών (επιχώριων) λεμφαδένων. Είναι και ο μόνος που έχει την υποχρέωση να κρίνει το ανεγχείρητο ενός καρκίνου από τεχνική άποψη και μετεγχειρητική πορεία χωρίς επιπλοκές. Δυστυχώς, παρατηρείται το φαινόμενο να χαρακτηρίζεται ένας όγκος σαν ανεγχείρητος χωρίς να έχει κληθεί χειρουργός. Είναι παγκόσμιο φαινόμενο, αλλά πολύ σύνηθες στην Ελλάδα. Από τις παραπάνω περιπτώσεις η 1η, η 5η και η 6η αναμφισβήτητα περιγράφουν ανεγχείρητο όγκο. Ωστόσο, η 2η, η 3η, η 4η και η 7η (σπανιότατα) είναι περιπτώσεις που αφορούν το 30% των περιστατικών του καρκίνου πνεύμονα και είναι δυνατόν να οδηγηθούν σε ριζική αφαίρεση, αφού όμως έχει προηγηθεί χημειοθεραπεία ή ανοσοθεραπεία και ίσως και ακτινοθεραπεία. Η πραγματικότητα λέει ότι από αυτά τα περιστατικά το ένα τρίτο οδηγείται με ασφάλεια στο χειρουργείο. Δηλαδή, για να προσεγγίσουμε την ελληνική πραγματικότητα πρόκειται για 1000 περίπου περιστατικά τον χρόνο, τα οποία ίσως χάνονται άδικα. Εκτιμώ, ότι αξίζει τον κόπο, γιατί ασφαλώς δεν είναι κάτι εύκολο. Απαιτεί ιδιαίτερα ικανή χειρουργική ομάδα.
Τι ισχύει για τη φωτοδυναμική θεραπεία; Έχει ένδειξη σε τέτοια περιστατικά;
Η φωτοδυναμική θεραπεία που είναι η ενεργειακή αποδόμηση όγκων μέσω ίνας laser έχει θέση στην μείωση του μεγέθους του όγκου, στην παράταση της ζωής των ασθενών με άριστη ποιότητα, αλλά δεν αφορά τους λεμφαδένες οπότε ενώ μειώνει τον όγκο, σπανιότερα τον καθιστά χειρουργήσιμο.
Πότε θεωρείται επιβεβλημένη η επέμβαση σε έναν ανεγχείρητο όγκο στον πνεύμονα;
Συμβαίνει σπάνια όταν έχουν υπάρξει επιπλοκές από την πορεία της νόσου ή από τις παρηγορητικές θεραπείες (χημειοθεραπεία ή ακτινοβολία). Ποιες είναι αυτές οι επιπλοκές ενός ανεγχείρητου καρκίνου πνεύμονος που επιβάλλουν επέμβαση; 1) το απόστημα στο κέντρο του όγκου, συμβαίνει σε ταχέως αναπτυσσόμενους όγκους οι οποίοι νεκρώνονται κεντρικά και δημιουργούν απόστημα το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε σηψαιμία. 2) μια μεγάλη αιμορραγία από διήθηση αγγείου που θεραπεύεται με επέμβαση βρογχοσκόπησης ή και με κανονικό χειρουργείο. 3) η στένωση της τραχείας ή στελεχιαίου βρόγχου που διορθώνεται με τοποθέτηση stent. 4)τεράστια πλευριτική συλλογή που αποκλείει τον πνεύμονα και πιέζει και τον υγιή. Η περίπτωση αυτή θέλει παροχέτευση και χημική πλευροδεσία ή και θωρακοσκόπηση. Απλή σε κόπο, χωρίς πόνο, δίνει απόλυτη ανακούφιση στον ασθενή άμεσα. 5) σύνδρομο άνω κοίλης φλέβας σε όγκους άνω λοβού δεξιού πνεύμονα που προκαλεί τεράστιο οίδημα κεφαλής και τραχήλου και χεριών και αίσθημα πνιγμού. Η ανακούφιση είναι η τοποθέτηση φλεβικού stent στην άνω κοίλη φλέβα. Είναι προφανές ότι ο ρόλος του χειρουργού στον καρκίνο του πνεύμονα χαρίζει ζωή ή έστω ποιότητα ζωής σε χιλιάδες ασθενείς.
Ποιος είναι ο ρόλος του Ογκολογικού Συμβουλίου;
Ο καρκίνος του πνεύμονος είναι μια δύσκολη νόσος για τα περισσότερα περιστατικά, εκτός από εκείνα που διαγιγνώσκονται σε αρχικό στάδιο, δηλαδή όταν η διάμετρος όγκου είναι 1-2 εκ. Η καλή έκβαση ενός ασθενούς με καρκίνο πνεύμονος είναι αποτέλεσμα καλής συνεργασίας πολλών ειδικοτήτων και βέβαια είναι απαραίτητο να γίνεται ογκολογικό συμβούλιο πριν από τις περισσότερες αποφάσεις και να χαράσσεται κοινή στρατηγική. Ο πνευμονολόγος, ο θωρακοχειρουργός, ο ογκολόγος και ο ακτινοθεραπευτής είναι απαραίτητοι στην πορεία αυτής της νόσου, επομένως καλύτερα το ογκολογικό συμβούλιο έστω και άτυπα πρέπει να γίνεται εξαρχής και όχι όταν κάτι δεν πάει καλά στη συνέχεια.
Θα μπορούσε να υπάρξει προληπτική πολιτική για την μείωση των περιστατικών του καρκίνου πνεύμονος;
Ακούω τη δημόσια συζήτηση και τη δίκαιη ευαισθητοποίηση για τον καρκίνο του μαστού και βέβαια, επικροτώ τόσο την Ευρωπαϊκή όσο και την ελληνική πρωτοβουλία για πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση. Καταθέτω, ωστόσο, ότι ο καρκίνος πνεύμονος είναι πιο συχνός από τον καρκίνο του μαστού και με μεγαλύτερη θνησιμότητα, επομένως η πολιτεία οφείλει να βάλει προγραμματισμό αξονικής θώρακος χαμηλής ακτινοβολίας σε όλους άνω των 55-60 ετών και οπωσδήποτε τους καπνιστές μετά τα 45 έτη. Ο καρκίνος πνεύμονος είναι δύσκολη περιπέτεια σε προχωρημένο στάδιο, ενώ είναι ιάσιμος στο πρώτο ή και δεύτερο στάδιο.
O Κωνσταντίνος Μαρκόπουλος, Θωρακοχειρουργός – Αγγειοχειρουργός και Διευθυντής Κλινικής Ιατρικού Κέντρου Ψυχικού είναι στη διάθεσή σας στο 693 747 4174 για υπεύθυνη ενημέρωση και περαιτέρω πληροφόρηση πάνω στο θέμα. Εναλλακτικά επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.drmarkopoulos.gr.
