Στο πρόσφατο τεύχος του επιστημονικού περιοδικού Diabetes Care δημοσιεύτηκε μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών που διερεύνησε τη σχέση μεταξύ συγκεκριμένων τύπων χρονικής διάρκειας φυσικής δραστηριότητας και του γλυκαιμικού ελέγχου σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.
Καθηγήτριες της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, παρουσιάζουν τα κύρια σημεία της μετα-ανάλυσης αυτής.
Η συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση διερεύνησε τη σχέση δόσης-απόκρισης μεταξύ της φυσικής δραστηριότητας, που μετράται σε μεταβολικά ισοδύναμα εργασίας ανά εβδομάδα (METs-min/εβδομάδα) και της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c) σε άτομα με διαβήτη τύπου 2 και τη βέλτιστη δόση σωματικής δραστηριότητας σύμφωνα με τον αρχικό γλυκαιμικό έλεγχο. Επιπλέον, εξετάστηκαν διάφοροι τύποι σωματικής δραστηριότητας, συγκεκριμένα ποδηλασία, διαλειμματική προπόνηση υψηλής έντασης, δραστηριότητες μυαλού-σώματος, μικτές αερόβιες ασκήσεις και άσκηση πολλαπλών τύπων που βασίζονται σε συνδυασμό δύναμης και αερόβιας άσκησης. Ο αρχικός γλυκαιμικός έλεγχος ορίστηκε από την αρχική HbA1c σύμφωνα με τις ακόλουθες οδηγίες της Αμερικανικής Διαβητολογικής Εταιρείας: προδιαβήτης <6,5%, ελεγχόμενος διαβήτης τύπου 2 μεταξύ 6,5% και 7%, μη ελεγχόμενος διαβήτης τύπου 2 μεταξύ 7% και 8% και σοβαρός μη ελεγχόμενος διαβήτης τύπου 2 >8%. Η αλλαγή στην HbA1c πριν και μετά την παρέμβαση αξιολογήθηκε ως το κύριο αποτέλεσμα.
Μετά την εφαρμογή κριτηρίων ένταξης, δηλαδή συμμετέχοντες με διαβήτη τύπου 2 που χρησιμοποιούσαν οποιοδήποτε είδος σωματικής δραστηριότητας ως παρέμβαση, η συστηματική ανασκόπηση περιέλαβε 126 ελεγχόμενες δοκιμές με συνολικά 6.718 συμμετέχοντες. Η μέση ηλικία ήταν 58 έτη και η διάρκεια της παρέμβασης κυμαινόταν μεταξύ 4 και 96 εβδομάδων. Βρέθηκε μη γραμμική σχέση μεταξύ της δόσης της φυσικής δραστηριότητας και της αλλαγής της HbA1c, με τη βέλτιστη δόση να προσδιορίζεται ως 1.100 METs-min/εβδομάδα, που ισοδυναμεί με 244 λεπτά/εβδομάδα μέτριας έντασης αερόβια σωματική δραστηριότητα ή 157 λεπτά/εβδομάδα έντονης αερόβιας σωματικής δραστηριότητας, σε όλες τις κατηγορίες: σε αυτά τα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας έναντι της συνήθους φροντίδας, η αλλαγή στην HbA1c ήταν -0,38% έως -0,24% στον προδιαβήτη, -0,47% έως -0,4% στον ελεγχόμενο διαβήτη, -0,64% έως -0,49% στον μη ελεγχόμενο διαβήτη και -1,02% έως -0,66% στον σοβαρό μη ελεγχόμενο διαβήτη.
Συμπερασματικά, η βέλτιστη δόση σωματικής δραστηριότητας που προτείνεται με βάση αυτήν την ανασκόπηση είναι 244 λεπτά/εβδομάδα μέτριας έντασης αερόβια σωματική δραστηριότητα ή 157 λεπτά/εβδομάδα έντονης αερόβιας σωματικής δραστηριότητας. Αυτό υπερβαίνει τις τρέχουσες γενικές συστάσεις για τη σωματική δραστηριότητα. Επίσης, αμφισβητεί τις τρέχουσες συστάσεις, οι οποίες μπορεί να μην επαρκούν για τη βελτιστοποίηση του γλυκαιμικού ελέγχου σε άτομα με διαβήτη τύπου 2. Αυτά τα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σημασία της εξατομικευμένης σωματικής δραστηριότητας για τον γλυκαιμικό έλεγχο μεταξύ των ατόμων με διαβήτη τύπου 2.
Λόγω του μεγάλου επιπολασμού προδιαβήτη και διαβήτη σε αναπτυγμένες χώρες όπως στις Ευρωπαϊκές, η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδοτεί παρεμβάσεις στον πληθυσμό αυτό όπως η “Care4Diabetes (C4D): Reducing the burden of non-communicable diseases by providing a multidisciplinary lifestyle treatment intervention for type 2 diabetes”. Η Ευρωπαϊκή αυτή κοινή δράση «Φροντίδα για το Διαβήτη» στοχεύει στη βελτίωση της υγείας των πολιτών των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω προγραμμάτων που εστιάζουν στην αλλαγή του τρόπου ζωής και συγκεκριμένα στη διατροφή, στην άσκηση, στον ύπνο και στη διαχείριση του καθημερινού στρες. Ξεκίνησε το Φεβρουάριο 2023, έχει διάρκεια 36 μηνών και συμμετέχουν συνολικά 12 χώρες. Στην Ελλάδα αρμόδιος φορέας είναι η 1η Υγειονομική Περιφέρεια Αττικής σε συνεργασία με τη Θεραπευτική Κλινική ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο Αλεξάνδρα.
