Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Ο Elon Musk διακρίνεται για τους τολμηρούς ισχυρισμούς του – από τα σχέδιά του να αποικίσει τον Άρη μέχρι τα όνειρά του να δημιουργήσει συγκοινωνιακές συνδέσεις κάτω από τις μεγαλύτερες πόλεις. Αυτή την εβδομάδα, ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου είπε ότι η startup του Neuralink εμφύτευσε με επιτυχία το πρώτο ασύρματο τσιπ εγκεφάλου σε άνθρωπο.
Έχει δίκιο όταν λέει ότι αυτή η τεχνολογία θα μπορούσε – μακροπρόθεσμα – να σώσει την ίδια την ανθρώπινη φυλή;
Η εμφύτευση ηλεκτροδίων στον εγκεφαλικό ιστό δεν είναι κάτι καινούργιο. Στις δεκαετίες του 1960 και του 1970 χρησιμοποιήθηκε ηλεκτρική διέγερση για να προκαλέσει ή να καταστείλει την επιθετική συμπεριφορά στις γάτες. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, πίθηκοι εκπαιδεύτηκαν να μετακινούν τον κέρσορα μιας οθόνης υπολογιστή χρησιμοποιώντας μόνο τη σκέψη τους. «Δεν είναι κάτι νέο, αλλά η τεχνολογία εμφύτευσης τσιπ εγκεφάλου χρειάζεται πολύ χρόνο για να ωριμάσει και να φτάσει σε ένα στάδιο όπου οι εταιρείες έχουν όλα τα κομμάτια του παζλ και μπορούν πραγματικά να αρχίσουν να τα συνδυάζουν», λέει η Anne Vanhoestenberghe, καθηγήτρια ενεργών εμφυτεύσιμων ιατρικών συσκευών στο King’s College του Λονδίνου.
Η Neuralink είναι μία από τον αυξανόμενο αριθμό εταιρειών και πανεπιστημιακών τμημάτων που προσπαθούν να βελτιώσουν και τελικά να εμπορευματοποιήσουν αυτήν την τεχνολογία. Το επίκεντρο, τουλάχιστον για αρχή, είναι η παράλυση και η θεραπεία πολύπλοκων νευρολογικών καταστάσεων.
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος φιλοξενεί περίπου 86 δισεκατομμύρια νευρώνες, νευρικά κύτταρα που συνδέονται μεταξύ τους με συνάψεις. Κάθε φορά που θέλουμε να κινηθούμε, να αισθανθούμε ή να σκεφτούμε, μια μικροσκοπική ηλεκτρική ώθηση δημιουργείται και στέλνεται απίστευτα γρήγορα από τον έναν νευρώνα στον άλλο. Οι επιστήμονες έχουν αναπτύξει συσκευές που μπορούν να ανιχνεύσουν ορισμένα από αυτά τα σήματα – είτε χρησιμοποιώντας ένα μη επεμβατικό «καπέλο» που τοποθετείται στο κεφάλι είτε ηλεκτρόδια εμφυτευμένα στον ίδιο τον εγκέφαλο.
Η τεχνολογία, γνωστή ως διεπαφή εγκεφάλου – υπολογιστή (BCI), είναι όπου φαίνεται να κατευθύνονται πολλά εκατομμύρια δολάρια ερευνητικής χρηματοδότησης αυτή τη στιγμή.
Η συσκευή της Neuralink, περίπου στο μέγεθος ενός κέρματος, εισάγεται στο κρανίο και τοποθετείται στην επιφάνεια του εγκεφάλου. Περιέχει μικροσκοπικά καλώδια που μπορούν να διαβάσουν τη δραστηριότητα των νευρώνων και να μεταδώσουν ένα ασύρματο σήμα σε μια μονάδα λήψης.
Η εταιρεία πραγματοποίησε δοκιμές σε χοίρους και ισχυρίστηκε ότι πίθηκοι μπορούν να παίξουν μια βασική έκδοση του βιντεοπαιχνιδιού Pong. Έλαβε δε έγκριση από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) για δοκιμές σε ανθρώπους τον Μάιο του 2023.
Τώρα γνωρίζουμε ότι ο πρώτος ασθενής έχει λάβει το εμφύτευμα του – αλλά οι λεπτομέρειες είναι περιορισμένες. Ο Musk είπε μόνο ότι το άτομο «αναρρώνει καλά» και τα αρχικά αποτελέσματα δείχνουν μια «υποσχόμενη ανίχνευση ακίδας λειτουργίας των νευρώνων».
Μπορεί όλα αυτά να ακούγονται σαν επιστημονική φαντασία, αλλά κατά κάποιο τρόπο η Neuralink έχει μείνει αρκετά πίσω.
Ένας από τους κύριους ανταγωνιστές της, μια startup που ονομάζεται Synchron που έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση από εταιρείες επενδύσεων που ελέγχονται από τον Bill Gates και τον Jeff Bezos, έχει ήδη εμφυτεύσει τη συσκευή που μοιάζει με stent, σε 10 ασθενείς.
Τον Δεκέμβριο του 2021, ο Philip O’Keefe, ένας 62χρονος Αυστραλός που ζει με μια μορφή ασθένειας του κινητικού νευρώνα, συνέθεσε το πρώτο tweet χρησιμοποιώντας μόνο τις σκέψεις του για να ελέγξει έναν κέρσορα.
Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Λωζάνης στην Ελβετία έχουν δείξει ότι είναι δυνατό ένας παράλυτος άνθρωπος να περπατήσει ξανά μετά την εμφύτευση πολλαπλών μικροσυσκευών που παρακάμπτουν τη ζημιά που προκλήθηκε από ένα ατύχημα με ποδήλατο. Σε μια ερευνητική εργασία που δημοσιεύθηκε φέτος, έδειξαν ότι ένα σήμα θα μπορούσε να εκπέμπεται από μια συσκευή στον εγκέφαλό του σε μια δεύτερη συσκευή που εμφυτεύτηκε στο κατώτερο άκρο του Νωτιαίου Μυελού του, η οποία θα μπορούσε στη συνέχεια να ενεργοποιήσει τα άκρα του προκειμένου να κινηθούν.
Μερικοί άνθρωποι που ζουν με τραυματισμούς στη σπονδυλική στήλη είναι δύσπιστοι σχετικά με το ξαφνικό ενδιαφέρον για αυτό το νέο είδος τεχνολογίας. «Αυτές οι ανακαλύψεις ανακοινώνονται ξανά και ξανά και δεν φαίνεται να προχωρούν περαιτέρω», λέει ο Glyn Hayes, ο οποίος έμεινε παράλυτος μετά από ατύχημα με μοτοσικλέτα το 2017 και τώρα διευθύνει τις δημόσιες υποθέσεις για την Ένωση Κακώσεων Σπονδυλικής Στήλης. «Αν μπορούσα να έχω κάτι πίσω, δεν θα ήταν η ικανότητα να περπατάω. Θα έβαζα περισσότερα χρήματα σε έναν τρόπο αντιμετώπισης του νευροπαθητικού πόνου για παράδειγμα, ή τρόπους βελτίωσης της λειτουργίας του εντέρου, της ουροδόχου κύστης και της σεξουαλικής λειτουργίας».
«Σημαντικό σε επίπεδο ανθρώπινου είδους»
Όμως για τον Elon Musk, η «λύση» για τις κακώσεις του εγκεφάλου και της σπονδυλικής στήλης είναι μόνο το πρώτο βήμα της Neuralink. Ο μακροπρόθεσμος στόχος είναι η «συμβίωση ανθρώπου/τεχνητής νοημοσύνης (AI), κάτι που περιγράφει ως «σημαντικό σε επίπεδο ανθρώπινου είδους». Το πραγματικό επίτευγμα θα είναι η ανάπτυξη ενός συστήματος που θα μπορεί να ερμηνεύει ή να μεταφράζει τα σήματα που προέρχονται από τον εγκέφαλο με πολύ μεγαλύτερο επίπεδο ακρίβειας. Εάν και όταν συμβεί αυτό, οι άνθρωποι μπορεί να είναι σε θέση να επικοινωνούν με υπολογιστές και άλλες ηλεκτρονικές συσκευές με τρόπο που είναι δύσκολο να κατανοηθεί σήμερα. Φανταστείτε ότι θα μπορούσε κανείς να παραγγείλει φαγητό με τις σκέψεις του, ή να κάνει αναζήτηση στο διαδίκτυο ή να μεταφράσει μια γλώσσα σε μια άλλη αμέσως στο μυαλό του, μόνο και μόνο με το να το σκεφτεί.
Ο ίδιος ο Musk έχει ήδη μιλήσει για ένα μέλλον όπου η συσκευή του θα μπορούσε να επιτρέπει στους ανθρώπους να επικοινωνούν με ένα τηλέφωνο ή έναν υπολογιστή «γρηγορότερα από στενογράφο ή έναν δημοπρατιστή». Στο παρελθόν, έχει πει ακόμη ότι η αποθήκευση και η αναπαραγωγή αναμνήσεων μπορεί να είναι δυνατή, αν και αναγνώρισε ότι «αυτό ακούγεται όλο και περισσότερο σαν επεισόδιο του Black Mirror».
Άλλοι είναι πιο δύσπιστοι: «Αυτή τη στιγμή, δυσκολεύομαι να δω μια εφαρμογή από την οποία θα μπορούσε να επωφεληθεί ένας καταναλωτής σε τέτοιο βαθμό ώστε να έπαιρνε τον κίνδυνο επεμβατικής χειρουργικής», λέει η καθηγήτρια Vanhoestenberghe. «Πρέπει να αναρωτηθεί κανείς, θα διακινδύνευε να κάνει μια εγχείρηση εγκεφάλου μόνο και μόνο για να μπορεί να παραγγείλει μια πίτσα στο τηλέφωνό του»;
Αντίθετα, πιστεύει ότι οι πρώτες χρήσεις μαζικής αγοράς μπορεί να είναι η τόνωση του εγκεφάλου για την αντιμετώπιση προβλημάτων όπως η ανθεκτική στη θεραπεία κατάθλιψη, η άνοια, ακόμη και ορισμένες διαταραχές ύπνου, αν και τα οφέλη δεν είναι καθόλου βέβαια και η έρευνα βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο. Ο Δρ Dean Burnett, επίτιμος ερευνητής στη σχολή ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Κάρντιφ, λέει επίσης ότι υπάρχουν τεράστια πρακτικά εμπόδια για να γίνει το Neuralink ένα βασικό καταναλωτικό προϊόν. «Ο εγκέφαλος του καθενός είναι διαφορετικός. Δεν μπορείς να έχεις μόνο ένα τσιπ που να ταιριάζει σε όλους και να κάνει ακριβώς το ίδιο πράγμα. Πρέπει να είναι μια πολύ σχολαστική διαδικασία», λέει.
«Η τεχνολογία προχωρά. Πρέπει να παίρνει κανείς ένα νέο τσιπ κάθε πέντε χρόνια; Θα ήταν σαν να είχε ένα παλιό Nokia στο κεφάλι του, που ήταν διασκεδαστικό εκείνη την εποχή και τώρα δεν είναι πραγματικά πολύ χρήσιμο». Ένα πράγμα στο οποίο συμφωνεί σχεδόν κάθε ειδικός στον τομέα είναι ότι αυτού του είδους η τεχνολογία αιχμής απέχει, στην καλύτερη περίπτωση, δεκαετίες από «έναν χειρουργό εγκεφάλου στην γειτονιά μας».
Ο Elon Musk έχει αναφέρει επίσης, ότι ο απώτερος στόχος δεν είναι να επιταχύνει κανείς την παραγγελία της πίτσας του, αλλά να προστατεύσει καλύτερα την ανθρωπότητα από τους κινδύνους της Τεχνητής Νοημοσύνης, κάτι που είχε περιγράψει στο παρελθόν ως «υπαρξιακή απειλή». Συνδυάζοντας καλύτερα τον ανθρώπινο εγκέφαλο και τον εγκέφαλο του υπολογιστή, είναι λιγότερο πιθανό να «μείνουμε πίσω» ως είδος, υποστηρίζει: «Με μεγάλο εύρος ζώνης, διεπαφής εγκεφάλου – μηχανής, μπορούμε πραγματικά να πάμε μαζί στο μέλλον».
Πηγή: BBC News
