O πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ τάχθηκε την Παρασκευή υπέρ μιας “ειλικρινούς συνεργασίας” με τις χώρες της κεντρικής Ασίας ώστε να ενισχύσει το αποτύπωμα της ΕΕ σε αυτή την περιζήτητη από τις μεγάλες δυνάμεις περιοχή, με φόντο την αποδυνάμωση της ρωσικής επιρροής.
“Μπορούμε να προσφέρουμε μια ειλικρινή συνεργασία” στις πέντε πρώην σοβιετικές δημοκρατίες της κεντρικής Ασίας και “να είμαστε προσηλωμένος εταίρος που δημιουργεί εμπιστοσύνη”, δήλωσε στο περιθώριο της δεύτερης συνόδου κορυφής “Ευρωπαϊκής Ένωσης – Κεντρικής Ασίας” στο Κιργιστάν.
Οι πρόεδροι του Καζακστάν, του Κιργιστάν, του Ουζμπεκιστάν, του Τατζικιστάν και μια αντιπροσωπεία του Τουρκμενιστάν, χώρες απομονωμένες, μετείχαν στη σύνοδο αυτήν, στην πόλη του Κιργιστάν Τσολπόν-Ατα, στις απόκρημνες όχθες της λίμνης Ισικ-Κουκ.
Ο Μισέλ επεσήμανε τις δυνατότητες συνεργασίας στον τομέα των “κλιματικών τεχνολογιών, των θεμάτων ενέργειας, της ασφάλειας, των μεταφορών και του τουρισμού”.
Η σύνοδος αυτή, η δεύτερη του είδους μετά την πρώτη που οργανώθηκε τον Οκτώβριο στο Καζακστάν, πραγματοποιείται μόλις δύο εβδομάδες μετά την πρώτη συνάντηση μεταξύ των προέδρων αυτών των πέντε πρώην σοβιετικών δημοκρατιών της κεντρικής Ασίας και της Κίνας του Σι Τζινπίνγκ, η οποία ενισχύει τον έλεγχό της σε αυτή την περιοχή η οποία κατά παράδοση βρίσκεται υπό τη ρωσική επιρροή.
«Ενιαίος γεωοικονομικός χώρος»
Νωρίτερα την Παρασκευή, ο Κιργίζιος πρόεδρος Σαντίρ Ζαπάροφ κάλεσε κατά τη διάρκεια της ολομέλειας να καταστεί η κεντρική Ασία ένας “ενιαίος γεωοικονομικός χώρος για να διευκολύνει διάφορες μορφές συνεργασίας”, παρά τις διαφωνίες που υπάρχουν ακόμη μεταξύ των χωρών.
Μια κοινή παρατήρηση που έκανε με τον Ουζμπέκο ομόλογό του Σαβκάτ Μιρζιγιάγιεφ, ο οποίος επίσης εξέφρασε ικανοποίηση για την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην ανάπτυξη των οδών μεταφοράς, ενώ ο Τατζίκος πρόεδρος Εμομάλι Ραχμόν υπογράμμισε την ανάγκη η χώρα του να επωφεληθεί από ένα προνομιακό εμπορικό σύστημα με την ΕΕ.
Ο Καζάκος πρόεδρος Κασίμ-Τζομάρετ Τοκάγιεφ, η χώρα του οποίου είναι ο μεγαλύτερος οικονομικός εταίρος της ΕΕ στην περιοχή, δήλωσε ότι θέλει να αυξήσει τις παραδόσεις πετρελαίου στην Ευρώπη, μέσω της Κασπίας Θάλασσας και ενός αγωγού που να παρακάμπτει τη Ρωσία.
Η τρίτη σύνοδος κορυφής ΕΕ-Κεντρικής Ασίας αναμένεται να διεξαχθεί του χρόνου στο Ουζμπεκιστάν.
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έδωσε νέα ώθηση στις σχέσεις μεταξύ της κεντρικής Ασίας και της ΕΕ, επιτρέποντας στους Κεντρασιάτες ηγέτες να διαφοροποιήσουν τις συνεργασίες τους, κάνοντας το ίδιο με την Τουρκία ή το Ιράν.
Η ΕΕ, ήδη πρώτη δωρήτρια στην περιοχή με βοήθεια ύψους 1,1 δισεκ. ευρώ μεταξύ 2014 και 2020, είναι επίσης ο μεγαλύτερος επενδυτικός εταίρος στην κεντρική Ασία, με 42% του συνολικού αποθέματος, μακράν μπροστά από τις ΗΠΑ (14,2%), τη Ρωσία (6%) και την Κίνα (3,7%).
Νέα ώθηση
Ωστόσο, τις τελευταίες εβδομάδες η ΕΕ αφήνει να πλανάται η απειλή των περιορισμών σε τρίτες χώρες που κατηγορούνται ότι βοηθούν τη Ρωσία να παρακάμπτει τις κυρώσεις, ανάμεσά τους οι κεντρασιατικές δημοκρατίες, ένα θέμα που επίσης εξετάστηκε σήμερα.
Οι Βρυξέλλες προσπαθούν να αμβλύνουν τις συνέπειες των μέτρων που ελήφθησαν κατά της Ρωσίας, τα οποία θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας, για να μην τις ωθήσουν ακόμη πιο κοντά στην αγκαλιά της Μόσχας.
Καθώς παρά τη βούληση που έχουν εκφράσει τα κράτη της περιοχής να ασκούν πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, οι χώρες αυτές παραμένουν στενά συνδεδεμένες με τη Ρωσία, ιστορική περιφερειακή δύναμη, μέσω των στρατιωτικών και οικονομικών συμμαχιών και των πολιτιστικών δεσμών που παραμένουν ακόμη ισχυροί.
Ένας ρόλος που ήδη αμφισβητείται από την Κίνα, η οποία χορηγεί μεγάλα δάνεια για τη χρηματοδότηση των “νέων δρόμων του μεταξιού”, ενός πολύ μεγάλου έργου υποδομής.
Τα καθεστώτα της Κεντρικής Ασίας ωστόσο συνεχίζουν να θεωρούνται σε διαφορετικούς βαθμούς αυταρχικά, με τις ΜΚΟ να επικρίνουν συχνά την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η κατάσταση ασφαλείας επίσης παραμένει ασταθής, με αιματηρές μάχες πέρυσι μεταξύ Κιργιζιστάν και Τατζικιστάν, εξεγέρσεις που πνίγηκαν στο αίμα στο Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν.
Η ανάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν στο γειτονικό Αφγανιστάν παραμένει επίσης λόγος ανησυχίας για τις χώρες της Κεντρικής Ασίας, οι οποίες τους κάλεσαν σήμερα σεβαστούν τις διεθνείς δεσμεύσεις τους.
