Η Ένωση Αγραφιώτικων Χωριών δημιουργήθηκε από την ανάγκη ύπαρξης ενός μαζικού και δυναμικού οργάνου, για την προώθηση των προβλημάτων των χωριών της ορεινής περιοχής του νομού Καρδίτσας, των ιστορικών Αγράφων. Οι πρώτες συντονισμένες ενέργειες άρχισαν το 1980, από το Δ.Σ. του συλλόγου Αμαραντιωτών «Το Μαστρογιάννη» με πρωτοβουλία του Βασίλη Τσαντήλα και από εκπροσώπους φορέων των Αγραφιώτικων χωριών και κατέληξαν στη διεξαγωγή του Α’ Αγραφιώτικου Συνεδρίου, που πραγματοποιήθηκε στις 18 – 19/8/1984 στον Αμάραντο.
Απότοκος του συνεδρίου υπήρξε η Ένωση Αγραφιώτικων Χωριών, με ιδρυτικά μέλη τις κοινότητες και Συλλόγους των τ. Δήμων Ιτάμου, Καλλιφωνίου και Δολόπων, και στη συνέχεια τις κοινότητες των τ. Δήμων Νεβροπόλεως, Μενελαΐδος, Ιθώμης, Μουζακίου, Ταμασίου και Ρεντίνας.
Κυρίαρχο όργανο της Ένωσης είναι η Γενική Συνέλευση, από την οποία εκλέγεται 11/μελές Διοικητικό Συμβούλιο με 4/ετή θητεία (τροποποίηση καταστατικού 2022), με συμμετοχή εκπροσώπων των φορέων. Στο διάστημα λειτουργίας της η Ένωση έκανε αισθητή την παρουσία της προς κάθε κατεύθυνση (Πολιτεία, Φορείς, Κόμματα, Μ.Μ.Ε. κλπ.) σε μια διαρκή προσπάθεια προώθησης των στόχων της.
Σήμερα στην Ένωση συμμετέχουν φορείς από τους πρώην Ιστορικούς Δήμους Ευρυτανίας και Καρδίτσας: Ρεντίνας, Ταμασίου, Μενελαϊδος, Καλλιφωνίου, Ιτάμου, Λίμνης Πλαστήρα (ενιαία) Μητρόπολης, Ιθώμης, Μουζακίου, Αργιθέας και Δήμους Αγράφων και Καρπενησίου, Ν. Ευρυτανίας.
Η Ένωση είναι φορέας 90 Πολιτιστικών Συλλόγων (Τοπικών και Αποδήμων), Αθλητικών Συλλόγων, Συνεταιρισμών των Αγραφιώτικων χωριών και Ενοριακών Συμβουλίων.
Σημαντική είναι η συμβολή της Ένωσης Κατασκευής μνημείων για την ανάδειξη της ιστορικής προσφοράς των Αγράφων: Κλεφτουριάς στο Γρεβενοδιάσελο, Εθνικής Αντίστασης στη Ραχούλα. Το πρώτο Μουσείο Εθνικής Αντίστασης πανελλήνια στην Ρεντίνα (1990). Το Παναγραφιώτικο Μνημείο στις Καστανιές Αμαράντου (2009). Το Μνημείο για τους υπερχίλιους νεκρούς (Ιταλούς της μεραρχίας Pinerolo, στην είσοδο του οικισμού Νεράιδας Νεβρόπολης), κ.α. Συνεχείς είναι οι παρεμβάσεις για χρηματοδότηση αναπτυξιακών έργων, οδικών αρτηριών, με κορυφαία: Καρδίτσα – Ρεντίνα – Καρπενήσι, Καρδίτσα – Νεράϊδα – Καρπενήσι, Παραλίμνιο οδικό κύκλωμα και αγώνες 40 χρόνων για παραμεγδόβειο άξονα με γέφυρα Μέγδοβα. Παρεμβάσεις για έργα τουριστικής υποδομής και έργων συντήρησης και διάσω- σης των μνημείων Αγράφων. Καθιέρωση των εκδηλώσεων «ΚΑΜΠΟΣ ΚΑΙ ΑΓΡΑΦΑ», Ιστορικές Επέτειοι: Μάχη Σέκλιζας, Συνθήκη Αυτονομίας (Ανάβρα), Νικόλαος Πλαστήρας.
Μιλώντας ο πρόεδρος της Ένωσης κ. Βασίλης Τσαντήλας στο Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων τονίζει πως η Πολιτεία πρέπει να θεσμοθετήσει την ιστορική επαρχία των Αγράφων, προσθέτοντας πως η Ένωση Aγραφιώτικων Xωριών των 127 κοινοτήτων των πρώην ιστορικών δήμων, συνεχίζει αδιάλειπτα από το 1984, την προώθηση, την ανάδειξη συνολικά της Αγραφιώτικης περιοχής και την προβολή και προστασία της Ιστορικής, Θρησκευτικής και Πολιτιστικής κληρονομιάς των Αγράφων. Ο ίδιος δεν παραλείπει να τονίσει πως σε αυτό τον αγώνα σημαντικός σύμμαχος προβολής των διεκδικήσεων είναι οι εκδόσεις της Ένωσης με αξιοποίηση όλων των στοιχείων της περιοχής.
