Μία κόρη ιερέα, μία γυναίκα που αυτοπροσδιορίζεται ως άθεη, μία ηθοποιός, μία πολιτικός, μία βυζαντινολόγος και άλλες είκοσι γυναίκες από ένα ευρύ πολιτικό, κοινωνικό και μορφωτικό φάσμα, κάποιες οριακά ενήλικες, άλλες μεσήλικες αλλά και ηλικιωμένες, μας ξεναγούν σε έναν τόπο όπου …δεν έχουν πάει ποτέ και ούτε πρόκειται να πάνε, διότι ανήκουν στο φύλο, για το οποίο η είσοδος εκεί απαγορεύεται.
Το άβατο του Αγίου Όρους είναι το θέμα του ντοκιμαντέρ με τίτλο «Άβατον», που θα κάνει παγκόσμια πρεμιέρα στο 25ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Δημιουργοί της συγκεκριμένης ταινίας, είναι η Ειρήνη Καραγιαννοπούλου και η Sandrine Cheyrol, οι οποίες θα παρουσιάσουν μία 100% γυναικεία προσέγγιση της Αυτόνομης Μοναστικής Πολιτείας του Αγίου Όρους και της μοναδικής συνθήκης που επικρατεί εκεί.
Στο εξηντάλεπτης διάρκειας ντοκιμαντέρ, συγκρούονται απόψεις όπως «το άβατο είναι ένας κανόνας που οφείλουμε να σεβαστούμε» και «είναι κάτι πρωτοφανές, σε κανένα μέρος του κόσμου δεν υπάρχει τόσο εκτεταμένη γεωγραφική περιοχή όπου να επιτρέπεται η πρόσβαση μόνο στους άντρες και να απαγορεύεται στις γυναίκες». Διαφορετικές φωνές, που όμως συνδέονται από τις δύο δημιουργούς σαν κομμάτια παζλ.
«Πρόκειται για μία κινηματογραφική αφήγηση γυναικών με χαρισματικές προσωπικότητες, που μας μιλούν για το Άγιο Όρος μέσα από ένα πρίσμα εντελώς φαντασιακό, εφόσον δεν μπορούν να δουν τη φύση, την αρχιτεκτονική, την τέχνη, την καθημερινότητα ή την πνευματική ζωή εκεί. Είναι μόνο οι σκέψεις τους, οι οποίες πλέκονται από εμάς σε μία αλυσιδωτή αφήγηση», δηλώνει στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η Ειρήνη Καραγιαννοπούλου.
Η τέχνη, όπως λέει, δεν υπάρχει μόνο για να διακοσμεί τις ζωές μας αλλά και για να μας προβληματίζει. Με την ταινία αυτή λοιπόν, επιθυμούν να ανοίξει ένας διάλογος και να αποφανθεί ο θεατής αν είναι όντως παράδοξο να απαγορεύεται η είσοδος στο …μισό πληθυσμό της γης. «Δεν θέλουμε να ανοίξουμε το μυαλό του θεατή και να βάλουμε μέσα τις δικές μας απόψεις. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν μιλάμε μόνο με γυναίκες που είναι υπέρ ή κατά της απαγόρευσης», επισημαίνει. Από την έρευνά τους ωστόσο για τις αιτίες που δεν επιτρέπουν την πρόσβαση των γυναικών εκεί, έμαθαν πολλές άγνωστες πληροφορίες, για τις οποίες -όπως λένε, «συνήθως δεν μιλάνε οι άντρες προσκυνητές».
Στην ταινία ο θεατής δεν θα δει πλάνα από το Άγιο Όρος, διότι οι κινηματογραφίστριες δεν ήταν δυνατόν να το προσεγγίσουν, αλλά ούτε ήθελαν να αγοράσουν υλικό από άντρες που έχουν πάει εκεί. «Δεν αγγίξαμε το υλικό που υπάρχει ήδη, διότι θέλαμε να κάνουμε κάτι εντελώς δικό μας. Οπότε, όπως και οι γυναίκες που μας μιλούν φαντάζονται το μέρος, έτσι έπρεπε κι εμείς να το φανταστούμε με έναν τρόπο εικαστικό», αναφέρει.
Το «Άβατον» λοιπόν, είναι «ντυμένο» κυρίως με …χειροποίητα animation, τα οποία δημιούργησε η ίδια η Ειρήνη Καραγιαννοπούλου, η οποία είναι εικαστικός. «Στην ουσία ζωγραφίζω σε χαρτί με μελάνια και ακουαρέλες και φωτογραφίζω κάθε βήμα τις διαδικασίες. Έχω κάνει περίπου εξακόσια διαφορετικά σχέδια στο χέρι, δεν χρησιμοποιείται καθόλου υπολογιστής», λέει η κ. Καραγιαννοπούλου. Εκτός από animation, υπάρχουν και κάποια κινούμενα κολάζ, που αποτελούνται από πολύ παλιές ασπρόμαυρες θρησκευτικές εικόνες, γκραβούρες και φωτογραφίες από διάφορες περιοχές.
Οι 25 γυναίκες που μιλούν, δεν εμφανίζονται στην ταινία, παρά μόνο σε κάποιες σπάνιες περιπτώσεις που βλέπουμε τα σιωπηλά πορτρέτα τους. «Δεν πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ όπου θα δεις το πλάνο με μία γυναίκα μπροστά από μία βιβλιοθήκη να σου μιλάει. Ωστόσο, κάποιες φορές κοιτάζουν τα θεατή, χωρίς όμως να του λένε κάτι και αυτό είναι μία επιλογή μας», αναφέρει.
Η ταινία που …μεγάλωσε και η παγκόσμια πρεμιέρα της στη Θεσσαλονίκη
Η Ειρήνη και η Σαντρίν αποφάσισαν αρχικά να κάνουν μία ταινία μικρού μήκους για το θέμα. Οι δεκάδες ώρες συνεντεύξεων που έχουν στην κατοχή τους ωστόσο, άλλαξε τα δεδομένα. «Συνειδητοποιήσαμε ότι δεν μπορούμε να πούμε όλα όσα θέλαμε μέσα σε 5, 10 ή 20 λεπτά, με αποτέλεσμα η ταινία να αρχίσει σιγά-σιγά να …φουσκώνει. Ήταν σαν μία εγκυμοσύνη, με τη διαφορά ότι κράτησε πέντε χρόνια», λέει η κ. Καραγιαννοπούλου, εξηγώντας ότι η ίδια εργαζόταν από την Αθήνα και η Σαντρίν από το Παρίσι, οπότε οι κοινές τους συναντήσεις ήταν λίγες και γι’ αυτό χρειάστηκαν τόσα χρόνια για να ολοκληρωθεί το πρότζεκτ.
Η ανάγκη για τη δημιουργία του συγκεκριμένου ντοκιμαντέρ, προέκυψε ακόμη πιο παλιά. «Έχω γεννηθεί στη Θεσσαλονίκη και έχω περάσει τα περισσότερα καλοκαίρια της ζωής μου στη Χαλκιδική. Από εκεί, έβλεπα από μακριά αυτό το μέρος που λεγόταν Άγιον Όρος και πάντοτε μου φαινόταν παράξενο το γεγονός ότι εγώ, η μαμά μου ή η θεία μου δεν μπορούσαμε να βρεθούμε εκεί, ενώ όμως πήγαιναν άντρες. Επίσης μου φαινόταν απίστευτο το γεγονός ότι επρόκειτο για κάτι δεδομένο και ήταν όλοι “okay” με αυτό», λέει η κ. Καραγιαννοπούλου. «Τις ίδιες απορίες είχε και η Σαντρίν κάθε φορά που συζητούσαμε γι’ αυτό το θέμα και πάντα λέγαμε ότι έπρεπε να κάνουμε κάτι για αυτό. Η ιδέα αυτή ωρίμασε μέσα μας μετά από καιρό και ξεκινήσαμε να δουλεύουμε», συμπληρώνει.
Το ντοκιμαντέρ «Άβατον» θα κάνει παγκόσμια πρεμιέρα στο διαγωνιστικό τμήμα Film Forward του 25ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης την Τρίτη 7 Μαρτίου στις 9 το βράδυ στο Ολύμπιον. Η επαναληπτική προβολή θα είναι την αμέσως επόμενη μέρα στις 13:00 στην αίθουσα «Τζων Κασσαβέτης» στην αποθήκη 1 στο Λιμάνι.
