Ένας χρόνος συμπληρώθηκε σήμερα από τον θάνατο του Αλέκου Φασιανού, ο οποίος με το καλλιτεχνικό του έργο άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στον χώρο των παραστατικών τεχνών. Ο σπουδαίος ζωγράφος δεν συντάχθηκε εμφανώς με τα ευρωπαϊκά πρωτοποριακά ρεύματα της εποχής του, αλλά παρέμεινε πιστός στην παραστατική ζωγραφική και τις ελληνικές καταβολές του.
Ο Αλέκος Φασιανός γεννήθηκε στην Αθήνα στις 13 Δεκεμβρίου 1935. Σπούδασε βιολί στο Ωδείο Αθηνών και ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1955-1960) με τον Γιάννη Μόραλη.
Με υποτροφία στο Παρίσι
Λίγο μετά την πρώτη του ατομική έκθεση στην Αθήνα (1960, γκαλερί Α23), πήγε στο Παρίσι με υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης. Εκεί παρακολούθησε μαθήματα λιθογραφίας στην Ecole des Βeaux-Αrts, κοντά στους Κλερέν και Νταγιέζ (1962-1964). Τελικά εγκαταστάθηκε πιο μόνιμα στη γαλλική πρωτεύουσα, όπου έζησε επί 35 χρόνια, κρατώντας πάντως μια στενή και τακτική σχέση με την Ελλάδα.
Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της τέχνης του διαμορφώθηκαν βαθμιαία, στη διάρκεια της διαμονής του στο Παρίσι, όπου είχε την ευκαιρία να εξοικειωθεί, μεταξύ άλλων, με τις μοντέρνες τάσεις της δεκαετίας του 1960. Ωστόσο, σε αντίθεση με άλλους έλληνες καλλιτέχνες της γενιάς του, δεν συντάχθηκε εμφανώς με τα ευρωπαϊκά πρωτοποριακά ρεύματα της εποχής. Παρέμεινε πιστός στην παραστατική ζωγραφική και στις ελληνικές καταβολές του, διατηρώντας μέχρι τέλους το σεβασμό του για κάποια διδάγματα της γενιάς του ‘30, την αγάπη του για την ελληνική τέχνη (αρχαία, βυζαντινή, λαϊκή), και τους ισχυρούς δεσμούς του με τη βιωμένη εμπειρία του ελληνικού χώρου.
Στα θέματά του κυριαρχεί η ανθρώπινη φιγούρα, η οποία αποδίδεται αρχικά με μία ηθελημένη απλοϊκότητα, αλλά με τον καιρό εξελίσσεται και αποκτά μια κυρίαρχη παρουσία στο χώρο. Σχεδιάζεται σχηματοποιημένα, με λιτά και καθαρά περιγράμματα, σε συνθέσεις επίπεδες με ελάχιστη φωτοσκίαση. Συχνά το χρώμα απλώνεται έντονο και ενιαίο σε όλη την επιφάνεια της μορφής, δίνοντας μια εντυπωσιακή μνημειακότητα στην εικόνα, η οποία λειτουργεί κυρίως ποιητικά και όχι ρεαλιστικά.
Δείτε το βίντεο:
Τα μοτίβα στη ζωγραφική του Φασιανού
Τα μοτίβα που κατά καιρούς εμφανίζονται στη ζωγραφική του, τόσο τα καθαρώς ανθρωποκεντρικά (ποδηλάτες, καπνιστές, ερωτικά ζευγάρια, κ.ά.) όσο κι εκείνα που περιγράφουν αντικείμενα ή χώρους, προέρχονται καταρχήν από μία οικεία καθημερινότητα, η οποία όμως παίρνει μια μυθική διάσταση, ιδίως όταν υπάρχουν και άμεσες αναφορές σε πρόσωπα της ελληνικής μυθολογίας.
Ο Αλέκος Φασιανός ασχολήθηκε με την εικονογράφηση βιβλίων γνωστών Ελλήνων και Γάλλων ποιητών και συγγραφέων (Ελύτη, Ταχτσή, Καβάφη, Αραγκόν, Απολινέρ κ.ά.), καθώς και με τον σχεδιασμό αφισών και γραμματοσήμων. Ως σκηνογράφος και ενδυματολόγος συνεργάστηκε με το Εθνικό Θέατρο, το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν και άλλους θιάσους, σε παραστάσεις αρχαίου δράματος και σύγχρονων έργων.
Παρουσίασε το έργο του σε περισσότερες από 70 ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις. Η τελευταία αναδρομική του έκθεση έγινε στην Εθνική Πινακοθήκη (2004), με τίτλο «Φασιανός, Μυθολογίες του καθημερινού». Συμμετείχε επανειλημμένα σε ομαδικές εκθέσεις και διεθνείς διοργανώσεις στην Ελλάδα και σε άλλα μέρη του κόσμου (Μπιενάλε Sao Paulo 1971, Μπιενάλε Βενετίας 1972, Ευρωπάλια, Βρυξέλλες 1982, Μπιενάλε Γραφιστικής Μπάντεν – Μπάντεν 1985, κ.ά.). Το 2000 φιλοτέχνησε έργα για το Σταθμό Μεταξουργείο του αθηναϊκού Μετρό.
Τέσσερις ταινίες για το ζωγραφικό του έργο
Έχουν γυριστεί τέσσερις ταινίες για το έργο του, από την ελληνική και τη γαλλική τηλεόραση, ενώ κυκλοφορούν αρκετές μονογραφίες του. Το 1985 τιμήθηκε με τον Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος της Ελληνικής Δημοκρατίας και το 1999 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών. Το 2010 τιμήθηκε από τη γαλλική κυβέρνηση με το παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής (Τάξη Γραμμάτων και Τεχνών)
Ο Αλέκος Φασιανός πέθανε στις 16 Ιανουαρίου 2022 στο σπίτι του στην Αθήνα, σε ηλικία 86 ετών, έχοντας στο πλευρό του τη σύζυγό του Μαρίζα και τα δύο τους παιδιά.
