Σύνταξη – Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Λίγο μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη – ο οποίος ξεκίνησε όταν η Γερμανία επιτέθηκε στην Πολωνία και η Βρετανία τίμησε τη δέσμευσή της στην Πολωνία – ο Henry Channon, ένας συντηρητικός βουλευτής, παρευρέθηκε σε μια εκδήλωση υψηλής κοινωνίας στο Λονδίνο που παρέθεσε η Lady Cunard. Κοιτώντας την πλούσια συγκέντρωση της ανώτερης τάξης και θαυμάζοντας πόσο γρήγορα αποκαταστάθηκε η κανονικότητα για εκείνους των οποίων η κανονικότητα ήταν ιδιαίτερα αξιοζήλευτη, ο Channon παρατήρησε με ικανοποίηση: «Να για ποιο λόγο πολεμήσαμε». Για να λάβει την ξερή απάντηση της Lady Cunard: «Γιατί, είναι όλοι Πολωνοί;».
Οι πόλεμοι, συμπεριλαμβανομένου αυτού που ξεκίνησε πριν από 10 μήνες, ωθούν τα γεγονότα να πάρουν απρόβλεπτες τροχιές που – σωρευτικά – επισκιάζουν την προέλευση τους. Ο κόσμος στα τέλη του 2022 άλλαξε εντυπωσιακά από τότε που ξημέρωσε το έτος. Στις 24 Φεβρουαρίου, ο Vladimir Putin δεν μπορούσε να φανταστεί ότι οι γρήγορες αποφάσεις της Σουηδίας και της Φινλανδίας να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, θα επέκτειναν τα σύνορα της συμμαχίας με τη Ρωσία για πολύ περισσότερα χιλιόμετρα από ό,τι έχει προχωρήσει ο στρατός της στην Ουκρανία.
Τρεις από τις πιο θεαματικές γεωστρατηγικές γκάφες των τελευταίων 250 ετών αφορούν τη Ρωσία: η εισβολή του Ναπολέοντα πριν από 210 χρόνια, η εισβολή του Χίτλερ 129 χρόνια αργότερα και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία 81 χρόνια μετά. Ο Putin είχε στόχο να δείξει ότι η Ρωσία είναι ένα πανίσχυρο κράτος – και ότι η Ουκρανία δεν είναι κράτος. Επέμεινε ότι η Ουκρανία είναι απλώς ένας γεωγραφικός, όχι πολιτικός, προσδιορισμός. Αντίθετα, έδειξε ότι η Ρωσία – με οικονομία σημαντικά μικρότερη από την Ιταλία – είναι ακόμη λιγότερο εντυπωσιακή πολιτικά από ό,τι είναι ουσιαστικά, επειδή η αυταρχική της κουλτούρα γεννά στασιμότητα, διαφθορά και συκοφαντία.
Όπως έγραψε πρόσφατα ο Henry Kissinger στο Spectator, «Η Ουκρανία έχει γίνει ένα σημαντικό κράτος στην Κεντρική Ευρώπη για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία». Αυτό «κατέστησε ακαδημαϊκή τη συζήτηση σχετικά με την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Η Ουκρανία απέκτησε έναν από τους μεγαλύτερους και πιο αποτελεσματικούς χερσαίους στρατούς στην Ευρώπη, που είναι εξοπλισμένος από την Αμερική και τους συμμάχους της. Μια ειρηνευτική διαδικασία θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την γεωπολιτική πραγματικότητα που διαμορφώθηκε το 2014 αλλά και να συνδέει την Ουκρανία με το ΝΑΤΟ, όπως και αν εκφραστεί. Η εναλλακτική της ουδετερότητας δεν έχει πλέον νόημα, ειδικά μετά την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ».
Αυτές οι δύο σκανδιναβικές χώρες ήταν μεταξύ ελάχιστων ευρωπαϊκών κρατών που ενίσχυσαν τις στρατιωτικές τους δυνάμεις ως απάντηση στην κατάληψη της Κριμαίας από την Ρωσία το 2014. Το 2022, δύο εβδομάδες αφότου υπέβαλαν αιτήσεις για ένταξη στο ΝΑΤΟ, ένα τρίτο σκανδιναβικό κράτος, η Δανία, ψήφισε συντριπτικά (67%) «ναι» σε ένα δημοψήφισμα που είχε προηγουμένως απορριφθεί δύο φορές, τερματίζοντας την εξαίρεση της Δανίας από ορισμένες αμυντικές συζητήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και από στρατιωτικές αποστολές.
Σε δύο άλλες παράλληλες εξελίξεις, τα δύο κράτη που με τις επιθέσεις τους ξεκίνησαν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ωθήθηκαν σε μια πιο ενεργή δέσμευση για την πρόληψη επιθετικότητας εναντίον τους. Ο πόλεμος στην Ουκρανία ξεκίνησε Πέμπτη. Την Κυριακή που ακολούθησε, ο Γερμανός Καγκελάριος Olaf Scholz ανακοίνωσε ένα «Zeitenwende» ή ένα σημείο καμπής: μια αύξηση των αμυντικών δαπανών – αδιανόητη τέσσερις ημέρες νωρίτερα. Αυτό το μήνα, η κυβέρνηση της Ιαπωνίας, της οποίας το νοτιοδυτικό νησί είναι πιο κοντά στην Ταϊβάν από ότι η ηπειρωτική Κίνα, αναφέρει στη νέα της έκθεση για τη Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας: «Σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι για το τι θα φέρει το μέλλον της διεθνούς κοινότητας». Έτσι, η Ιαπωνία, σε ένα ακόμη σταδιακό βήμα μακριά από τον επίσημο (συνταγματικό) ειρηνισμό της, αυξάνει τις στρατιωτικές δαπάνες πέρα από αυτά που κατατάσσονται – με αμφισβητούμενους βαθμούς αληθοφάνειας – ως απλώς αμυντικά. Τα νέα όπλα «αντεπίθεσης», θα περιλαμβάνουν εκατοντάδες πυραύλους κρουζ Tomahawk των ΗΠΑ, που μπορούν να χτυπήσουν στόχους σε απόσταση μεγαλύτερη των 1.000 χιλιομέτρων στην Κίνα. Εάν η Ιαπωνία αποφασίσει να εφαρμόσει το πρότυπο του ΝΑΤΟ να δαπανά το 2% του ΑΕΠ για τον στρατό της, θα έχει τον τρίτο μεγαλύτερο αμυντικό προϋπολογισμό στον κόσμο. Έτσι, η Κίνα γίνεται πιο ευάλωτη – και, πιθανώς, πιο επιφυλακτική – επειδή η διεθνής τάξη έχει κλονιστεί από τα γεγονότα στην Κεντρική Ευρώπη.
Η Ρωσία είναι λιγότερο δυνητικά απειλητική από ό,τι στις 30 Μαρτίου 1981, όταν ο Πρόεδρος Ronald Reagan πυροβολήθηκε. Ο William Inboden αναφέρει στο βιβλίο του: «The Peacemaker: Ronald Reagan, the Cold War, and the World on the Brink», ότι δύο σοβιετικά υποβρύχια με βαλλιστικούς πυραύλους που συνήθως περιπολούσαν στις ακτές των ΗΠΑ, είχαν πλησιάσει εκείνη την ημέρα πιο κοντά από ποτέ στην ακτή και θα μπορούσαν να χτυπήσουν την Ουάσιγκτον σε 10 λεπτά και 47 δευτερόλεπτα. Ανώτεροι αξιωματούχοι των ΗΠΑ, ανήσυχοι ότι η απόπειρα δολοφονίας του Reagan μπορεί να ήταν προοίμιο επίθεσης, ετοίμασαν τον στόλο των βομβαρδιστικών B-52 των ΗΠΑ για αντίποινα.
Σαράντα ένα χρόνια μετά, ο κόσμος παραμένει ένα επικίνδυνο μέρος. Αλλά το 2022, αυτό που οι Σοβιετικοί συνήθιζαν να αποκαλούν «συσχέτιση παγκόσμιων δυνάμεων» μετατοπίστηκε ουσιαστικά ενάντια στο ρωσικό άκρο της εξίσωσης αλλά και αυτό της Κίνας, δυο δυνάμεων που πριν από 10 μήνες είχαν δηλώσει ότι «δεν υπάρχουν όρια» στη συνεργασία τους.
Πηγή: The Washington Post
