Η επιλογή θεραπείας για τη στυτική δυσλειτουργία συχνά αποτελεί γκρίζα ζώνη για τους άνδρες αλλά και τις/τους συντρόφους τους, μη γνωρίζοντας πού πρέπει να απευθυνθούν: σε ειδικό ψυχικής υγείας (όπως σεξολόγο, ψυχολόγο, ψυχοθεραπευτή, ψυχίατρο) ή ανδρολόγο-ουρολόγο;
Η αλήθεια είναι ότι στις περισσότερες των περιπτώσεων ειδικότερα στις νεαρότερες ηλικίες είναι απαραίτητη η συνδρομή και των δύο.
Ξεκινώντας από την αναγνώριση του προβλήματος, κάθε άνθρωπος που αναφέρει πρόβλημα στυτικής δυσλειτουργίας θα πρέπει να καθοδηγηθεί σε ψυχολογική εκτίμηση, σε λήψη λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού από εξειδικευμένο ουρολόγο και σε διεξαγωγή ειδικού κλινικού εργαστηριακού ελέγχου. Έτσι θα διαγνωστεί η ακριβής φύση του προβλήματος, αν δηλαδή το υπόστρωμα είναι ψυχογενές, οργανικό ή μικτό και στη συνέχεια θα αποφασισθεί το είδος της θεραπείας που χρειάζεται.
Αν από το ιατρικό ιστορικό και τον κλινικό εργαστηριακό έλεγχο διαπιστωθεί κάποια οργανική βλάβη, ανατομική ανωμαλία, παρενέργεια από λήψη φαρμάκου, κατάχρηση ουσιών ή άλλη κλινική κατάσταση που σχετίζεται ή ευθύνεται αποκλειστικά για την αιτιολογία της σεξουαλικής δυσλειτουργίας, θα πρέπει ν’ αντιμετωπισθεί με:
• την κατάλληλη θεραπεία της πάθησης
• την αντιμετώπιση της κατάχρησης
• τη διακοπή (ή αντικατάσταση) του φαρμάκου
Εδώ η παρουσία ειδικού ψυχικής υγείας και η ψυχολογική εκτίμηση θα μπορούσε να θεωρηθεί πολύ χρήσιμη, αφού θα ανιχνεύσει στοιχεία ανάγκης για ψυχολογική υποστήριξη του ασθενούς παρά την οργανικότητα του προβλήματος. Εκτός, όμως, από τη χρησιμότητα της ψυχολογικής εκτίμησης, σε πολλές των περιπτώσεων που η στυτική δυσλειτουργία έχει οργανική αιτιολογία, λόγω του φαύλου κύκλου στον οποίο εντάσσεται ο ασθενής μετά από μακροχρόνια παραμονή του προβλήματος, γιατί
• αγνοήθηκαν τα συμπτώματα,
• υπήρξε αναβλητικότητα
• δεν ακολουθήθηκε η κατάλληλη θεραπεία,
• ο άνδρας ή το ζευγάρι μεγιστοποίησε τα συμπτώματα, δημιουργώντας συνθήκες στρες που με τις σειρά τους οδήγησαν σε υπερβολικό άγχος,
Η ψυχοθεραπεία αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο θεραπευτικό για τη λύση της σεξουαλικής δυσλειτουργίας.
Τι γίνεται, όμως, όταν το υπόστρωμα είναι ψυχογενές;
Όταν η σεξουαλική δυσλειτουργία οφείλεται αποκλειστικά ή σε κάποιο βαθμό σε ψυχολογικούς παράγοντες ή αποτελεί σύμπτωμα ψυχικής νόσου, το επόμενο βήμα είναι να διαλέξουμε την κατάλληλη θεραπεία ανάμεσα σε αρκετά έγκυρα είδη ψυχοθεραπευτικών προσεγγίσεων. Αφού εντοπισθεί η περιοχή του προβλήματος, η θεραπεία λειτουργεί άλλοτε συμβουλευτικά και άλλοτε σε βαθύτερο επίπεδο, στοχεύοντας στη συνειδητοποίηση, τη βελτίωση και την αποκατάσταση του προβλήματος. Όταν το πρόβλημα είναι κυρίως προσωπικό, τότε η θεραπεία απευθύνεται στο άτομο. Αν το πρόβλημα εμπλέκει τη σχέση, τότε η θεραπεία απευθύνεται στο ζεύγος.
Και κάπου εδώ εξετάζουμε τη χρησιμότητα της συνδιασμένης θεραπείας, είτε αυτή αφορά στο συνδυασμό ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής (αναστολείς φωσφοδιαστεράσης – Viagra, Levitra, Cialis -ενδοσηραγγώδεις ενέσεις, επιθέματα τεστοστερόνης κα) είτε στο συνδυασμό ψυχοθεραπείας και χειρουργικής αποκατάστασης (πεϊκές προθέσεις).
Συχνά ασθενείς αλλά και ειδικοί δυσκολεύονται να κατανοήσουν τη χρησιμότητα και ενίοτε την αναγκαιότητα της συνδιασμένης θεραπείας. Η εμπειρία μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι αρκετά συχνά η ψυχολογική υποστήριξη με παράλληλη λήψη αγωγής των κατάλληλων για τη στυτική δυσλειτουργία φαρμάκων οδηγεί σε άμεσα και τάχιστα αποτελέσματα. Ουσιαστικά δομείται μια συμμαχία φαρμακευτικής αγωγής και ψυχολογικής υποστήριξης υπέρ του ασθενούς είτε το υπόστρωμα είναι ψυχογενές, όπου η λήψη των φαρμάκων δημιουργεί μια αίσθηση ασφάλειας και εδραίωσης, έτσι ώστε η ψυχολογική στήριξη να δράσει, είτε το υπόστρωμα είναι οργανικό όπου η λήψη φαρμάκων υποβοηθείται από τη ψυχολογική υποστήριξη μέσω της απενεχοποίησης και απαλλαγής από το άγχος, την προκατάληψη και την ανασφάλεια που ως γνωστόν η ύπαρξη τους υπονομεύει την απόλυτη λειτουργία των φαρμάκων μέσω του αυτόνομου νευρικού συστήματος.
Εξάλλου, γνωρίζουμε ότι τα περισσότερα από τα φάρμακα αυτά για να δράσουν χρειάζονται επιθυμία για την ερωτική επαφή, η οποία εύκολα υποσκελίζεται, όταν ο άνδρας νιώθει ότι πρόκειται να δώσει «εξετάσεις» στις οποίες έχει στο παρελθόν αποτύχει, και όσο το δυνατόν λιγότερο άγχος. Ένας, λοιπόν, από τους πιο επικίνδυνους και ύπουλους πολέμιους της ανταπόκρισης των φαρμάκων για τη θεραπεία της στυτικής δυσλειτουργίας είναι το άγχος επίδοσης (performance anxiety), όπου γίνεται άμεσα αντιληπτή και κατανοητή η χρησιμότητα της ψυχοθεραπείας, όπου στόχος τους είναι η καταπολέμηση αυτού του ειδικής μορφής άγχους του άνδρα, ώστε η σεξουαλική επαφή να επιτευχθεί αυθόρμητα χωρίς περιττές δυσκολίες.
Όταν δε τα φάρμακα δεν έχουν ανταπόκριση λόγω ειδικών συνθηκών ή αντενδύκνειται η χορήγησή τους, τότε οι ειδικοί προτείνουν χειρουργική αποκατάσταση της ΣΔ με τη μέθοδο της πεϊκής πρόθεσης. Σε αυτή την περίπτωση, η ψυχολογική υποστήριξη είναι επίσης χρήσιμη όχι μόνο για τον άνδρα αλλά και για το ζευγάρι, ώστε να ανιχνευτεί αν υπάρχει δυνατότητα αποδοχής αυτής της λύσης, αν δηλαδή το ζευγάρι μπορεί να αποδεχτεί την πεϊκή πρόθεση ως μέσο που οδηγεί στην αυθόρμητη και ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή, αφού προσφέρει την επιθυμητή σκληρότητα της στύσης, μιμούμενη απόλυτα το στυτικό μηχανισμό χωρίς να είναι ορατή.
Παράλληλα, η ψυχολογική υποστήριξη διενεργεί στο να υπάρξει η κατάλληλη προετοιμασία, για να μπορέσει το ζευγάρι να υιοθετήσει ξανά την αντίληψη της αυθόρμητης σεξουαλικής επαφής για την περαιτέρω σεξουαλική του ζωή χωρίς στυτική δυσλειτουργία.
Όλες οι ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις μπορούν να συνδυαστούν με φαρμακευτικές αγωγές και χειρουργική αποκατάσταση. Τα κριτήρια που πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπ’ όψιν, εκτός από τα οργανικά προβλήματα υγείας, είναι:
• η συνοσηρότητα (ΣΔ και Ψυχιατρική διαταραχή) που λόγω σοβαρότητας της ψυχικής νόσου και υπάρχουσας λήψης άλλων φαρμάκων, μπορεί να είναι απαγορευτική,
• η θέληση του ίδιου του άνδρα και της/του συντρόφου του, όπου είναι απαραίτητο να είναι σύμφωνοι με τη όποια θεραπεία και αγωγή. Ας μην ξεχνάμε πως σημαντικότατο ρόλο στη θεραπεία της στυτικής δυσλειτουργίας έχουν το κίνητρο και η αποδοχή του ασθενούς όχι μόνο του προβλήματος αλλά και της προτεινόμενης θεραπείας.
Η διαπίστωση μας είναι απλή: Η θεραπευτική σχέση του ασθενή με τον ειδικό είναι η βάση της θεραπείας για τη στυτική δυσλειτουργία. Η συνεργασία του ειδικού ουρολόγου με τον ειδικό ψυχικής υγείας αποτελεί επιτυχημένη και αρκετά συχνά τη μοναδική θεραπευτική επιλογή με άμεσα αποτελέσματα.
Διαβάστε περισσότερα www.andrologia.gr
Το άρθρο υπογράφουν οι συνεργάτες του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών:
Ε. Ελευθερίου, Ψυχοθεραπεύτρια, Θεραπεύτρια σεξουαλικών διαταραχών
Θ. Παλλαντζάς, Χειρουργός, Ουρολόγος – Ανδρολόγος,
