Το ανώτατο δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκτίμησε τη Δευτέρα, πως οι λιμενικές αρχές ενός κράτους μέλους μπορούν να κατάσχουν σκάφη που διασώζουν μετανάστες, μόνο όμως αν μπορούν να αποδείξουν πως υπάρχει πραγματικός κίνδυνος για την υγεία, την ασφάλεια ή το περιβάλλον.
Η γερμανική ΜΚΟ Sea Watch προσέφυγε εναντίον της κατάσχεσης από τις σικελικές λιμενικές αρχές δύο σκαφών της που είχαν διασώσει μετανάστες στη Μεσόγειο και τους είχαν μεταφέρει στη Σικελία το 2020.
Οι Ιταλοί δικαστές που εξετάζουν την προσφυγή ζήτησαν από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καθοδήγηση για την υπόθεση που αγγίζει την «καρδιά» της διαμάχης για το ποια πρέπει να είναι η απάντηση σε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους που επιχειρούν κάθε χρόνο το επικίνδυνο θαλάσσιο ταξίδι από την Αφρική.
Η Sea Watch, που περιπολεί στη Μεσόγειο για τη διάσωση μεταναστών που βρίσκονται σε κίνδυνο – μια πρακτική που σύμφωνα με ορισμένα κράτη ενθαρρύνει τη μετανάστευση – υποστηρίζει πως οι λιμενικές αρχές υπερέβησαν τις αρμοδιότητές τους με την κατάσχεση των σκαφών.
Οι αρχές των σικελικών λιμανιών του Παλέρμο και του Εμπέντοκλε υποστήριξαν εκείνη την εποχή πως ερεύνησαν και κατάσχεσαν τα σκάφη επειδή μετέφεραν μεγαλύτερο από τον επιτρεπόμενο αριθμό ανθρώπων και δεν είχαν εγγραφεί στο μητρώο για επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, σύμφωνα με το Δικαστήριο.
Το δικαστήριο με έδρα το Λουξεμβούργο ανέφερε πως οι λιμενικές αρχές έχουν το δικαίωμα να ερευνούν και να κατάσχουν πλοία υπό ορισμένες περιστάσεις, αν και μόνο το γεγονός ότι ένα σκάφος μεταφέρει ανθρώπους που διέσωσε στη θάλασσα δεν προσφέρει επαρκή βάση για κάτι τέτοιο.
«Ο αριθμός των ανθρώπων πάνω στο σκάφος, ακόμη κι αν είναι μεγαλύτερος από εκείνον που επιτρέπεται, δεν μπορεί, ως εκ τούτου, να αποτελεί βάση για έναν έλεγχο», ανέφερε σε μια δήλωση το δικαστήριο.
Άφησε ωστόσο να εννοηθεί πως οι τακτικά διενεργούμενες επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης που χρησιμοποιούν πλοία που έχουν πιστοποιηθεί για μεταφορές φορτίων – όπως στην περίπτωση των σκαφών της Sea Watch – θα μπορούσαν να αποτελούν επαρκή βάση για ελέγχους των λιμενικών αρχών.
Η Sea Watch καλωσόρισε την απόφαση, λέγοντας ότι παρέχει νομική ασφάλεια για τις ΜΚΟ και αποτελεί «μια νίκη για τη διάσωση στη θάλασσα».
«Το γεγονός ότι οι λιμενικοί κρατικοί έλεγχοι μπορούν να συνεχίσουν να λαμβάνουν χώρα σε πλοία ΜΚΟ είναι καλό πράγμα», είπε. «Έχουν την πρόθεση να διασφαλίσουν την ασφάλεια του πλοίου, που είναι σημαντική για εμάς. Οι αυθαίρετοι έλεγχοι, από την άλλη, πρέπει επιτέλους να λάβουν τέλος».
Δεν υπάρχει προς το παρόν αντίδραση από τις σικελικές λιμενικές αρχές.
Η απόφαση του δικαστηρίου παρουσιάζει την τρέχουσα κατάσταση του ευρωπαϊκού δικαίου για το θέμα. Όμως επαφίεται στο σικελικό δικαστήριο να κρίνει αν οι ειδικές περιστάσεις σε αυτές τις υποθέσεις δικαιολογούσαν τις ενέργειες των λιμενικών αρχών.
Περίπου 61.000 άνθρωποι ολοκλήρωσαν το ταξίδι φέτος και 938 εκτιμάται ότι έχασαν τη ζωή τους στη διάρκειά του, σύμφωνα με στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, UNHCR.
