Επιμέλεια Ζήσης Ψάλλας
Στις αρχές της πανδημίας, ο όρος «ανοσία της αγέλης» έγινε πρωτοσέλιδο, μαζί με μια έντονη συζήτηση για την επίτευξή της. Ορισμένοι είχαν προσκολληθεί στην, πλέον, απαξιωμένη ιδέα να αφεθεί ο ιός να διαπεράσει τον πληθυσμό για να φτάσει στο κρίσιμο επίπεδο της πληθυσμιακής ανοσίας που απαιτείται για τη μείωση της μετάδοσης.
Μια πιο σοβαρή ιδέα επικεντρώθηκε στην προοπτική επίτευξης ανοσίας της αγέλης μέσω εμβολιασμού. Αυτή είναι η ιδέα ότι τα εμβόλια -όταν είναι διαθέσιμα και λαμβάνονται σε επαρκή επίπεδα- μπορούν να καταπολεμήσουν τη μετάδοση του ιού. Αυτό θα οδηγούσε ακόμα και στην πιθανή εξάλειψη του SARS-CoV-2, του ιού που προκαλεί την COVID. Έτσι θα επιστρέφαμε στην κανονικότητα.
Η ιδέα κέρδισε μεγάλη προσοχή καθώς υποσχόταν μια πλήρη επιστροφή σε έναν κόσμο χωρίς COVID, αλλά στην πραγματικότητα ήταν ένα όνειρο. Όσο περνούσε ο καιρός, η ανοσία της αγέλης γινόταν πιο απόμακρη. Και τώρα δεν αναφέρεται καν, ακόμα και με τα υψηλά ποσοστά εμβολιασμού.
Η ιδέα της ανοσίας της αγέλης είναι πως αν πολλοί άνθρωποι αναπτύξουν ανοσία σε έναν μολυσματικό παράγοντα όπως ένας ιός, μια επιδημία δεν μπορεί να αναπτυχθεί. Σβήνει όπως μια πυρκαγιά που δεν έχει άλλο να κάψει. Το επίπεδο κάλυψης του εμβολιασμού που απαιτείται σε έναν πληθυσμό για να επιτευχθεί ανοσία αγέλης είναι το «όριο ανοσίας αγέλης». Αυτό εξαρτάται από τη μολυσματικότητα του ιού και την αποτελεσματικότητα του εμβολίου. Εν ολίγοις, όσο πιο μολυσματικός είναι ο ιός και όσο λιγότερο αποτελεσματικό είναι το εμβόλιο, τόσο περισσότεροι άνθρωποι πρέπει να εμβολιαστούν.
Μαθηματικά αδύνατη η ανοσία της αγέλης
Καθώς όμως η πανδημία προχωρούσε, η ανοσία της αγέλης μέσω εμβολιασμού φάνηκε ανέφικτη. Και με βάση τα όσα γνωρίζουμε για τις τρέχουσες κυκλοφορούσες παραλλαγές του ιού, σήμερα, η ανοσία της αγέλης μέσω εμβολιασμού είναι μαθηματικά αδύνατη.
Στις αρχές του 2020, παλεύαμε με το αρχικό στέλεχος του SARS-CoV-2, το οποίο ήταν πολύ λιγότερο μολυσματικό από τις τρέχουσες κυκλοφορούσες παραλλαγές. Το αρχικό στέλεχος είχε εκτιμώμενο R0 (βασικός αριθμός αναπαραγωγής) από 2 έως 3, δηλαδή, κάποιος που είχε μολυνθεί από τον ιό θα τον μεταδώσει, κατά μέσο όρο, σε δύο έως τρεις άλλους.
Αν ένα εμβόλιο έχει αποτελεσματικότητα 80%, αποδίδει μια εκτίμηση ορίου ανοσίας αγέλης 60-80%. Αυτό δεν ήταν απρόσιτο. Αλλά ο ιός έχει αντικατασταθεί από πολύ πιο μολυσματικές παραλλαγές. Το στέλεχος Delta έχει αριθμό αναπαραγωγής περίπου 5 και το Omicron μπορεί να είναι διπλάσιο από αυτό, κάπου γύρω στο 10. Με βάση αυτούς τους αριθμούς το όριο ανοσίας της αγέλης υπερβαίνει το 100%.
Και δεν είναι μόνο αυτό, τα εμβόλια πλέον πλέον εμποδίζουν όλο και λιγότερες λοιμώξεις. Αν και τα εμβόλια μειώνουν τη μετάδοση σε κάποιο υπολογίσιμο βαθμό, δεν την αποτρέπουν εντελώς. Συνεπώς, η πρόκληση για την επίτευξη ανοσίας της αγέλης γίνεται ακατόρθωτη.
Η επίτευξη ανοσίας αγέλης προϋποθέτει επίσης ότι η ανοσία έναντι του COVID διατηρείται μακροπρόθεσμα, αλλά τώρα γνωρίζουμε ότι η ανοσία μειώνεται μετά τον εμβολιασμό και μετά από φυσική μόλυνση. Ακόμη και αν η ανοσία της αγέλης ήταν θεωρητικά δυνατή, εφόσον η ανοσία δεν διατηρείται με την πάροδο του χρόνου τότε είναι παροδική.
Στη συνέχεια, είδαμε να εμφανίζονται παραλλαγές με την ικανότητα να αποφεύγουν την ανοσολογική απόκριση. Κατόπιν αυτού, και εφόσον η ιδέα της ανοσίας της αγέλης μέσω εμβολιασμού δεν είναι πλέον ρεαλιστική, θα μπορούσε κάποιος να αναρωτηθεί ακόμα και για το γιατί μπαίνουμε στον κόπο να κάνουμε εμβόλια.
Ο πρωταρχικός σκοπός του εμβολιασμού κατά της νόσου COVID είναι η προστασία των ατόμων από σοβαρές ασθένειες και το θάνατο. Από αυτή την άποψη, παρά την φθίνουσα προστασία έναντι της μόλυνσης, τα εμβόλια φαίνεται να παρέχουν μια πιο διαρκή προστασία έναντι σοβαρών ασθενειών. Επομένως, ο εμβολιασμός δεν είναι άχρηστος και μπορεί σήμερα που έχουν καταργηθεί οι περιορισμούς για τον κορωνοϊό, να είναι πιο σημαντικός από το παρελθόν.
Πηγή: The Conversation
