«Ο αρχαιολόγος κ. Παπαδόπουλος διατείνεται ότι ανεκάλυψε επιτέλους το ανάκτορο του Οδυσσέα, ύστερα από άκαρπες ανασκαφές, πλέον του αιώνα, στην Ιθάκη (Θιάκι). Επ’ αυτού θα ήθελα να παρατηρήσω τα εξής:
1) Ήδη η επιστημονική κοινότητα, το Υπουργείο Πολιτισμού και ο Τύπος αμφισβητούν την ανακάλυψη.
2) Ο κ. Παπαδόπουλος παρεβίασε κατ’ αρχάς ένα βασικό όρο της επιστημονικής δεοντολογίας. Αντί να ανακοινώσει επισήμως την ανακάλυψή του στους επιστημονικούς κύκλους, προσκομίζοντας όλες τις αποδείξεις της ανακαλύψεώς του, προκειμένου να εκτιμηθούν τα ευρήματα και οι επιστημονικοί συνειρμοί από ειδήμονες, προτίμησε την προσφιλή στους καιρούς μας προσφυγή στα ΜΜΕ, προσπαθώντας να πείσει αδαείς του προβλήματος της Ιθάκης δημοσιογράφους και διαδικτυακούς.
3) Ο κ. Παπαδόπουλος φαίνεται ότι αγνόησε το πλούσιο πληροφοριακό υλικό του Ομήρου, κατάσπαρτο μέσα στην Οδύσσεια, σύμφωνα με το οποίο το ανάκτορο του Οδυσσέα ήταν παραθαλάσσιο (Οδ. Β 260-261 και β 382 – 409). Το ανακαλυφθέν κτίριο βρίσκεται επί όρους μακράν της θαλάσσης.
4) Μιλώντας ο αρχαιολόγος στο MEGA στις 26 Αυγούστου 2010 στην πρωϊνή εκπομπή του δημοσιογράφου κ. Τάκη δήλωσε, μεταξύ άλλων, ότι βρήκε αορίστως επιγραφή με σημάδια Γραμμικής Γραφής που δεν γνώριζε αν πρόκειται για ΓΓΑ ή ΓΓΒ. Όταν ένας αρχαιολόγος δεν είναι σε θέση να διακρίνει τα σύμβολα της ΓΓΑ από τα σύμβολα της ΓΓΒ και φυσικά να τα αποσυμβολίσει με βάση το συλλαβάριο του M. Ventris, είναι προφανώς ανεπαρκώς καταρτισμένος και όφειλε εξαρχής να ζητήσει τη γνώμη ειδημόνων.
5) Δήλωσε, επίσης, ο αρχαιολόγος ότι βρήκε κρυφή δεξαμενή ύδατος και θεωρεί το εύρημά του σοβαρή απόδειξη, ότι πρόκειται για το ανάκτορο του Οδυσσέα. Αλλά τότε ακυρώνονται οι στίχοι του Ομήρου (Οδ. υ 149 κ.ε.), ο οποίος μας πληροφορεί ότι οι κατοικούντες στο ανάκτορο υδρεύοντο από την τυκτήν μελάνυνδρον κρήνην συνεχούς ροής, εγγύς των ανακτόρων ”όθεν υδρεύοντο πολίται” όπου μετέβαιναν καθημερινώς οι θεραπαινίδες και έφερναν νερό σε αμφορείς.
Η τυκτή μελάνυνδρος κρήνη απείχε ελάχιστα από το ανάκτορο, αν κρίνουμε από την προτροπή της Ευρυκλείας προς τις θεραπαινίδες το πρωινό της ημέρας της μνηστηροφονίας. Η αληθινή Ιθάκη του Ομήρου είχε άφθονα νερά ολοχρονίς (εν δ’ αυτή αρδμοί επηετανοί), ώστε να μη χρειάζεται αποθήκευση νερού.
Η ανεύρεση από τον αρχαιολόγο κρυφής δεξαμενής επί του κτηρίου που ανεκάλυψε επιβεβαιώνει ότι η σημερινή Ιθάκη, η Σάμη του Ομήρου, ήταν άνυδρος από αρχαιοτάτης εποχής και οι άρχοντες συνέλεγαν το βρόχινο νερό σε υπόγειες δεξαμενές προς αντιμετώπιση της λειψυδρίας, όπως απαράλλακτα κάνουν σήμερα πολλοί κάτοικοι ανύδρων νησιών του Αιγαίου.
Επομένως, το επιχείρημα του ανασκαφέα όχι μόνο αποδυναμώνεται αλλά λειτουργεί και ως μπούμερανγκ κατά της ανακαλύψεως, δεδομένου ότι κατά το έπος υδρευόταν από κρήνη διαρκούς ροής και δεν υπήρχε λόγος αποθήκευσης του νερού.
6) Το ανευρεθέν κτήριο μακράν της θαλάσσης είναι μικρή προφανώς κατοικία κάποιου αρχαίου άρχοντος ή ευκατάστατου ανδρός και δεν ταιριάζει καθόλου με την ομηρική περιγραφή του ανακτόρου του Οδυσσέα, που ήταν αρίγνωτον (εύκολα αναγνωριζόμενο) (Οδ. ρ 264), είχε πολλά κτηριακά συγκροτήματα, αυλή, θόλο, αίθουσα στοά για τον σταβλισμό των προς σφαγήν ζώων, χώρο βιοτεχνίας αλεύρων (αλετρίδες) και τυκτόν δάπεδον, ήτοι μεγάλο τεχνητό γήπεδο, όπου οι μνηστήρες διασκέδαζαν ρίπτοντες ακόντια και δίσκους (Οδ. δ. 265 κ.ά.).
7) Το ανάκτορο του Οδυσσέα βρισκόταν κοντά σε δημόσιο δρόμο και γύρω υπήρχαν πολλές οικίες Ιθακησίων, όπως προκύπτει από την ορσοθύρην, από όπου μπορούσε κανείς να επικοινωνήσει με τους ”λαούς” και τους ”περιναιετάοντας” (τους γείτονες) που είχαν δίπλα και γύρω από το ανάκτορο τα σπίτια τους και συχνοπερνούσαν από το ανάκτορο.
Αλλά εκεί όπου ο κ. Παπαδόπουλος ανεκάλυψε το δήθεν ανάκτορο του Οδυσσέα, δεν υπάρχει οικισμός, ούτε προσφέρεται η διαμόρφωση του εδάφους για την ύπαρξη μιας σχετικώς πολυκατοικημένης πολιτείας της Ιθάκης. Διότι περί αυτού πρόκειται.
Το ανάκτορο του Οδυσσέα δεν ήταν μόνο του στον χώρο αλλά συχνοπερνούσαν από έξω πολλοί Ιθακήσιοι, όπως προκύπτει μετά το τέλος της μνηστηροφονίας, όταν ο Οδυσσέας προστάζει να κλείσουν τη θύρα της αυλής με τους υψηλούς τοίχους, όπου ήσαν στοιβαγμένα τα 108 πτώματα των μνηστήρων και να παίζουν οι μουσικοί, για να νομίζουν οι περαστικοί και οι γείτονες (περιναιετάοντες) ότι μέσα γίνεται γάμος και να μην υποπτευθούν το μεγάλο φονικό.
8) Ο ανασκαφέας δεν μας είπε σε ποιο στρώμα εδάφους βρέθηκαν τα ευρήματά του, δηλαδή δεν γνωρίζουμε αν κάλεσε στις ανασκαφές του ειδικούς επιστήμονες (γεωλόγους, παλαιοεδαφολόγους κλπ), ώστε να αποφανθούν σε ποια χρονολογία ανήκουν αυτά. Επίσης, δεν γνωρίζουμε αν επιχειρήθηκε χρονολόγηση των ευρημάτων με τις γνωστές μεθόδους (ραδιενεργού άνθρακος C 14, θερμοφωταύγεια κ.α.) προ πάσης ανακοινώσεως στα media περί ανευρέσεως του ανακτόρου του Οδυσσέα.
9) Το σημαντικότερο, όμως, που πρέπει να μας πει ο αρχαιολόγος είναι: Πόσο απέχει το εύρημά του, δηλαδή το υποτιθέμενο ανάκτορο του Οδυσσέα, από την τυκτήν μελάνυνδρον κρήνην, την οποία υποτίθεται ότι ανεκάλυψαν πριν από μισό και πλέον αιώνα οι αρχαιολόγοι Κυπαρίσης και Οικονόμου επί δημαρχίας Ιθάκης Πεταλά, η οποία αν και δεν ανταποκρίνεται ούτε κατά κεραία προς την ομηρική περιγραφή, ωστόσο υποστηρίζεται θερμά από τους Ιθακησίους για την αυθεντικότητά της, μολονότι πρόκειται περί μεταομηρικής αναβαπτίσεως, δεδομένου ότι ουδέποτε προσκομίστηκαν αποδείξεις για το πότε οι τοποθεσίες αυτές έλαβαν τα αρχαία ονόματα.
Αν μάθουμε την απόσταση, τότε θα εκτιμήσουμε την προτροπή της Ευρυκλείας προς τις θεραπαινίδες την ημέρα της μνηστηροφονίας: Ταί δε μεθ’ ύδωρ έρχεσθε κρίνηνδε, και οίσετε θάσσον ιούσαι (Οδ. υ 154). Δηλαδή, άλλες για νερό να πάτε στην κρήνη και να έλθετε να το φέρετε το γρηγορότερο. Δύο, λοιπόν, τινά θα προκύψουν από την μέτρηση της αποστάσεως: Ή η ανακαλυφθείσα μελάνυδρος τυκτή κρήνη είναι ψευδής ή το ανακαλυφθέν ”ανάκτορο” δεν είναι το ανάκτορο του Οδυσσέα. Αν πάλι η μελάνυδρος βρίσκεται κοντά στην αρχαιολογική ανακάλυψη, τότε σε τι χρειαζόταν η κρυφή δεξαμενή; Άλλωστε ο W. Dorpfeld απεκάλυψε Αχαϊκό υδρευτικό δίκτυο με πήλινους αγωγούς μήκους 1400 μέτρων από την μελάνυδρον μέχρι το ανάκτορο του Οδυσσέα στο Νυδρί της Λευκάδας.
10) Εκείνο, πάντως, που πρέπει να τονισθεί ιδιαίτερα είναι ότι όσοι ασχολούνται με την ανεύρεση του ανακτόρου του Οδυσσέα, πρώτον, πρέπει να ψάχνουν στην αληθινή Ομηρική Ιθάκη, δεδομένου ότι υφίσταται από την αρχαιότητα πρόβλημα Ιθάκης. Και δεύτερον πρέπει να έχουν διαβάσει πολύ καλά τον Όμηρο και να γνωρίζουν και να αξιοποιούν το πλούσιο πληροφοριακό υλικό του».
Κώστας Δούκας
Συγγραφέας – Δημοσιογράφος
Καράμπαμπα 12 Άγιος Δημήτριος 17343
Τηλ 6945-983049
doukaspanos@gmail.com
