Στις προκλήσεις και τις προοπτικές της αγοράς των πνευματικών δικαιωμάτων, καθώς και τους στόχους της ΕΔΕΜ μέσα σε αυτό το τοπίο, αναφέρθηκαν σε συνέντευξη Τύπου η γενική διευθύντρια του οργανισμού Λούκα Κατσέλη, ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου Φοίβος Δεληβοριάς, το μέλος του διοικητικού συμβουλίου Μαίρη Φασουλάκη, καθώς και τα μέλη του οργανισμού και δικαιούχοι δικαιωμάτων Γιώργος Κατσαρός, Γιώργος Χατζηνάσιος, Χρήστος Νικολόπουλος και Λίνα Νικολακοπούλου. Ο κοινός τόπος της συνάντησης, η οποία έλαβε την μορφή ενός άτυπου απολογισμού αφού σύντομα ολοκληρώνεται η θητεία του διοικητικού συμβουλίου, ήταν η εξαιρετικά κρίσιμη σημασία για την στήριξη του ελληνικού ρεπερτορίου να ρυθμιστεί με νόμιμο και διαφανή τρόπο η αγορά καθώς και να βρεθεί μια οδός ένωσης των διαφορετικών σωματείων και δικαιούχων, τουλάχιστον όσον αφορά την είσπραξη των δικαιωμάτων.
«Από το μηδέν, μέσα σε δύο χρόνια στήθηκε ένας Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης (ΟΣΔ) που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τους αντίστοιχους του εξωτερικού» υπογράμμισε η κ. Κατσέλη, σημειώνοντας εξ αρχής ότι από την επιτυχία του εγχειρήματος εξαρτάται όχι μόνο η στήριξη των Ελλήνων δημιουργών αλλά και της ίδιας της ελληνικής μουσικής δημιουργίας ως πυλώνα και προϋπόθεση ύπαρξης του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού. Αναφερόμενη στην αποτελεσματικότητα της ΕΔΕΜ, η κ. Κατσέλη τόνισε ότι αριθμεί περίπου 3.000 μέλη, δηλαδή την μεγάλη πλειονότητα των Ελλήνων δημιουργών, ενώ προσθέτει στους δικαιούχους της περίπου 20 νέες αιτήσεις ανά εβδομάδα, το οποίο αντιστοιχεί αυτή τη στιγμή σε μερίδιο αγοράς άνω του 70%. Επιπλέον, πρόσφατα η ΕΔΕΜ έλαβε την έγκριση της CISAC, δηλαδή της Διεθνούς Συνομοσπονδίας των Δημιουργών και Συνθετών (International Confederation of Societies of Authors and Composers) και από τις αρχές Ιουνίου θα υπάρχει δυνατότητα για συμβάσεις αμοιβαίας εκπροσώπησης.
Ως προς την είσπραξη των πνευματικών δικαιωμάτων των δημιουργών η κ. Κατσέλη τόνισε επανειλημμένως την ανάγκη «να γίνει κτήμα όλου του ελληνικού λαού αλλά και των χρηστών ότι η πληρωμή πνευματικών δικαιωμάτων αποτελεί προϋπόθεση για να υπάρξει ελληνικό τραγούδι», σημειώνοντας ότι μετά από δύο χρόνια περιορισμών στην εστίαση, κύρια πηγή βιοπορισμού για τους δημιουργούς είναι τα έσοδά τους από τα πνευματικά τους δικαιώματα. «Τα πνευματικά δικαιώματα στην πραγματικότητα συνιστούν κεφάλαιο για τους ίδιους τους χρήστες» είπε η κ. Κατσέλη, προσθέτοντας ότι «δεν είναι ούτε πολυτέλεια, ούτε δημόσιο αγαθό», αλλά προϋπόθεση για να υπάρξει ελληνική μουσική δημιουργία, δηλαδή ένα συνεκτικό στοιχείο για την ελληνική κοινωνία.
Αναφερόμενη στην οικονομική κατάσταση της ΕΔΕΜ, η κ. Κατσέλη υπογράμμισε ότι ο οργανισμός έχει μηδενικές οφειλές, παρά το αντίξοο οικονομικό περιβάλλον, και κατάφερε μέσα σε δύο χρόνια να κάνει τρεις διανομές πνευματικών δικαιωμάτων ύψους 6,5 εκατ. ευρώ καθαρά, δηλαδή αφότου αφαιρέθηκε το διαχειριστικό κόστος. Η διανομή έγινε σε περισσότερους από 8.000 δικαιούχους, καθώς ο οργανισμός μέσω ΚΥΑ διατηρεί το δικαίωμα είσπραξης των παλαιών οφειλών της ΕΥΕΔ, που ήταν ο ενδιάμεσος οργανισμός μέχρι την ίδρυση της ΕΔΕΜ. «Στόχος και πρόκληση είναι κάθε χρόνο η διανομή να είναι καλύτερη» επεσήμανε η γενική διευθύντρια της ΕΔΕΜ, εξηγώντας ότι αυτό θα συμβεί μέσα από την «διεύρυνση της εισπρακτικής βάσης και από παραδοσιακές πηγές (δημόσια εκτέλεση), αλλά και από επιγραμμικά μέσα» καθώς η ΕΔΕΜ είναι ο μόνος ΟΣΔ που εισπράττει από αυτά, μέσα από την αναδιοργάνωση των υπαρχόντων μηχανισμών, με τεκμηριωμένες συμβάσεις είσπραξης και ευαισθητοποιώντας όλους τους χρήστες να πληρώσουν.
«Κοιτάζοντας μπροστά και στρατηγικά, εμείς δεν έχουμε ακυρώσει την προσπάθεια να ενωθεί το ελληνικό ρεπερτόριο υπό έναν Οργανισμό» είπε η κ. Κατσέλη, η οποία έκανε την εκτίμηση ότι αυτό θα συμβεί με την δημιουργία ενός νέου οργανισμού που θα αγκαλιάζει τους δημιουργούς που εντάσσονται τόσο στην ΕΔΕΜ, όσο και στην «Αυτοδιαχείριση», τον έτερο οργανισμό συλλογικής διαχείρισης. Μάλιστα, η κ. Κατσέλη σημείωσε ότι «μόνο έτσι μπορούμε να μιλάμε για διαπραγματευτική ισχύ του ελληνικού εθνικού ρεπερτορίου, διαφορετικά αργά ή γρήγορα το ξένο ρεπερτόριο θα πάρει το πάνω χέρι». Σχετικά με την προσπάθεια προσέγγισης με την «Αυτοδιαχείριση», η κ. Κατσέλη σχολίασε ότι «τον Οκτώβριο του 2020 είχαμε φτάσει σε ένα πολύ ικανοποιητικό οδικό χάρτη, αλλά δυστυχώς απορρίφθηκε» από την άλλη πλευρά. Με τη χαρακτηριστικά φράση «το ό,τι έγινε σβήνει από το μάτι εκείνου που βλέπει το πόσο έχει ακόμα να γίνει», η κ. Κατσέλη επεσήμανε ότι «κάναμε πολλά, έχουμε ακόμα περισσότερα να κάνουμε, κι αυτόν τον αγώνα όλοι οι δημιουργοί κι όλα τα μέλη της ΕΔΕΜ είναι έτοιμοι να τον δώσουν».
Ελάχιστος στόχος η κοινή είσπραξη
«Επιμένουμε στην προσπάθεια ένωσης του ελληνικού ρεπερτορίου τουλάχιστον σε κοινή είσπραξη με την “Αυτοδιαχείριση”, αν όχι Ένωση των δύο ΟΣΔ» υπογράμμισε η κ. Λούκα Κατσέλη κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου, εκφράζοντας την ελπίδα ότι «αυτό αργά ή γρήγορα θα γίνει, με έναν τρόπο σωστό, με έναν τρόπο νόμιμο, με σεβασμό στις ιδιαιτερότητες και προτεραιότητες του κάθε Οργανισμού».
Στο ίδιο κλίμα, ο Φοίβος Δεληβοριάς, πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΔΕΜ, επεσήμανε ότι «η τόνωση και η στήριξη του ελληνικού ρεπερτορίου» είναι εξαιρετικά σημαντική για πάρα πολλούς λόγους. «Είτε κάνεις ένα ρεπερτόριο το οποίο αφορά την εντοπιότητα, δηλαδή βασίζεται στους λαϊκούς δρόμους, είτε κάνεις αγγλόφωνο σύγχρονο ελληνικό τραγούδι, δηλαδή είσαι Έλληνας και γράφεις στίχους στα αγγλικά, είτε κάνεις κάτι που αφορά τις σύγχρονες τάσεις της μουσικής, ρεγκετόν, χιπ χοπ ή τραπ, είτε είσαι κληρονόμος ενός πολύ μεγάλου ρεπερτορίου και το κρατάς ζωντανό στο σήμερα, είναι πάρα πολύ σημαντικό να δίνονται ανάσες σε όλους αυτούς τους ανθρώπους οι οποίοι δημιουργούν και προάγουν την τοπική μουσική ανθοφορία. Είναι πάρα πολύ σημαντικό ο χώρος αυτός να είναι ενωμένος και να υπάρχει θεσμική του στήριξη» είπε ο κ. Δεληβοριάς. Ο κ. Δεληβοριάς αναφέρθηκε με τη σειρά του στις τεκτονικές αλλαγές στο τοπίο των δικαιωμάτων, ειδικά μετά την επικράτηση των ψηφιακών μέσων, σημειώνοντας ότι «προσπάθησαν κατά κάποιο τρόπο τόσο οι πολυεθνικοί εκδότες, όσο και οι ξένοι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης να τις εκμεταλλευτούν. Να εκμεταλλευτούν δηλαδή αυτή τη μεγάλη αλλαγή για να γίνει και μια μεγάλη αλλαγή και στο ποια θα είναι η επόμενη μέρα στην Ελλάδα όσον αφορά τα δικαιώματα».
Ο κ. Δεληβοριάς αναφέρθηκε στα νομικά συστήματα της Γαλλίας και της Ελβετίας που προβλέπουν μέσω ποσοστώσεων (quotas) την στήριξη του τοπικού ρεπερτορίου, προκειμένου οι δημιουργοί να μπορούν να συνεχίσουν να παράγουν πολιτισμό και σημείωσε ότι η ΕΔΕΜ έχει ήδη πάρει πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση και θα συνεχίζει να πιέζει. Όπως εξήγησε, «δεν είναι ότι υποχρεώνεις τον κάθε ραδιοφωνικό σταθμό να παίζει ρεπερτόριο ελληνικό γιατί υπάρχουν σταθμοί πολλοί σημαντικοί οι οποίοι παίζουν ξένο ρεπερτόριο και έτσι πρέπει να είναι, αλλά τους υποχρεώνεις γενικά μέσα σε όλο το τοπίο το 70% των εισπράξεων να ενισχύει τις τοπικές παραγωγές. Δηλαδή και οι ξένοι σταθμοί ακόμα να έχουν οπωσδήποτε μια πρόβλεψη να παίζονται αγγλόφωνες ελληνικές παραγωγές» και αυτό «δεν μπορείς να το κάνεις άμα δεν έχεις ένα δικό σου οργανισμό, έναν οργανισμό που ενδιαφέρεται πρωτίστως για αυτό. Αυτή είναι η κεντρική πάλη της ΕΔΕΜ, ότι οι ίδιοι οι Έλληνες δημιουργοί προσπαθούν να φτιάξουν ένα υγιές τοπίο για να τονωθεί η παραγωγή τους». Σε αυτή την προσπάθεια, «είναι πολύ σημαντικό να ενώσουμε όλο το ελληνικό ρεπερτόριο» υπογράμμισε ο κ. Δεληβοριάς προσθέτοντας ότι «είναι πάρα πολύ σημαντικό να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις και να βρούμε έναν κοινό τόπο με την “Αυτοδιαχείριση”, χωρίς φυσικά να χάνουμε αυτά τα οποία ζητάμε, δηλαδή πολύ συγκεκριμένους όρους σεβασμού και νομιμότητας που να συμφέρει το ελληνικό ρεπερτόριο στον τόπο του, δηλαδή αυτό που γίνεται παντού στον κόσμο».
«Είμαστε εδώ για να βοηθήσουμε το διοικητικό συμβούλιο γιατί πιστεύουμε ότι αγωνίζεται» είπε ο Γιώργος Κατσαρός, συνηγορώντας ότι «πρέπει οι δύο οργανισμοί να έχουν έναν εισπράκτορα». «Είναι κάτι που πρέπει να το δούμε σοβαρά και μάλιστα θα έλεγα, εάν γίνεται, να παρέμβει και η κυβέρνηση με κάποιο νόμο που να υποχρεώσει εν πάση περιπτώσει να τελειώσει αυτή η ιστορία. Πάμε εμείς να εισπράξουμε, πάει η “Αυτοδιαχείριση” να εισπράξει, πάνε μετά οι τραγουδιστές, πάνε μετά οι μουσικοί. Πρέπει λοιπόν να βρεθεί μια λύση τουλάχιστον για εμάς που έχουμε τον πρώτο λόγο και που έχουμε τα πολλά μέλη στην ΕΔΕΜ, πώς μπορεί να γίνει και με κάποιο τρόπο να ενωθούμε και να μην κουράζουμε τους χρήστες οι οποίοι έχουν κάθε καλή διάθεση να πληρώσουν μια φορά και όχι δύο» τόνισε ο κ. Κατσαρός.
«Το 1970 είχα γράψει ένα τραγούδι με τον Μητσιά “τι να πούμε τι, τι να τραγουδήσουμε” είπε ο Γιώργος Χατζηνάσιος, προσθέτοντας ότι «η προσδοκία η δική μας είναι η συνένωση. Αυτό θα φέρει τη λύση». «Τα χρήματα που παίρνουμε εδώ και δύο χρόνια σε σχέση με την παλιά εποχή είναι το 1/4 και λέω και πολλά. Επομένως, η μόνη λύση είναι η συνένωση των δύο σωματείων και μέσα από αυτό όλοι οι συντελεστές να παίρνουν τις αμοιβές οι οποίες τους ανήκουν» ανέφερε ο συνθέτης.
«Κατ’ αρχάς να εκφράσω τις ευχαριστίες μου και την απόλυτη εμπιστοσύνη στην κ. Κατσέλη και στον Φοίβο Δεληβοριά, οι οποίοι πραγματικά έδωσαν ένα πολύ μεγάλο αγώνα αυτά τα δύο χρόνια» υπογράμμισε ο Χρήστος Νικολόπουλος. «Θέλουμε σαν τρελοί να ενωθούμε με τους άλλους συναδέλφους ή να κάνουμε μια ομπρέλα» είπε χαρακτηριστικά ο κ. Νικολόπουλος, εγείροντας όμως μια σειρά από ερωτήματα σχετικά με την «Αυτοδιαχείριση» εξαιτίας των οποίων απαιτούνται εχέγγυα και να τηρηθούν όλα τα νομίμως προβλεπόμενα βήματα. Αναφερόμενος στην επιλογή της πλειονότητας των δημιουργών να κατευθυνθούν προς την ΕΔΕΜ, ο κ. Νικολόπουλος επεσήμανε ότι «υπήρχαν πολύ κακές φήμες για τον άλλο οργανισμό» ενώ εξ αρχής της δημιουργίας της ΕΔΕΜ «οι συνάδελφοι κυνηγούν τους συναδέλφούς τους με αγωγές, να καταργήσουν την άδειά μας, να καταργήσουν την Κοινή Υπουργική Απόφαση». «Πιστεύω πως αυτό χειραγωγείται από πέντε ανθρώπους της “Αυτοδιαχείρισης” οι οποίοι, αν και σύμφωνα με το καταστατικό τους δεν προβλέπονται αμοιβές, από ότι είδαμε στην πολύ μεγάλη έκθεση που βγήκε της Ernst & Young πληρώνονται και μάλιστα πολλά λεφτά» τόνισε ο κ. Νικολόπουλος, ο οποίος σχολίασε «έτσι λοιπόν καταδικάζεται ένας χώρος, εκφυλίζουν το δικαίωμά μας», «δημιουργείται μια σύγχυση» και οι χρήστες «επικαλούνται ότι “αυτοί έρχονται και μας λένε ότι έχουν το 80%, εσείς έρχεστε και μας λέτε ότι το έχετε εσείς” με αποτέλεσμα αυτό να αποβαίνει εις βάρος και ημών και του άλλου οργανισμού». «Επιθυμούμε διακαώς να γίνει αυτή η συνένωση. Μόνο που θέλουμε να γίνει με νόμιμο τρόπο. Δεν θέλουμε να χρεωθεί η ΕΔΕΜ, η οποία δεν χρωστάει ούτε ένα ευρώ και είναι όλα διάφανα, τα εκατομμύρια που φημολογούνται ότι χρωστάει η άλλη πλευρά, όπως βγήκαν στην έκθεση της Ernst & Young η οποία έγινε κατ’ εντολή της υπουργού» κατέληξε ο κ. Νικολόπουλος, ευχόμενος ότι η ένωση, όταν προκύψει, θα έπρεπε να συμπεριλαμβάνει και τα συγγενικά δικαιώματα.
Στο ρευστό διεθνές τοπίο, όχι μόνο για τις οικονομίες των κρατών που επηρεάζουν καταλυτικά τον πολιτισμό, αλλά και στην ανάγκη προσαρμογής στις νέες ψηφιακές συνθήκες και συνήθειες, αναφέρθηκε η στιχουργός Λίνα Νικολακοπούλου. Πρόκειται «για μια πολύ απαιτητική εποχή που αυτό που έχει να προσφέρει η ΕΔΕΜ είναι ότι πραγματικά ερευνά και ενημερώνεται από την παγκόσμια λογική των συναλλαγών αυτών. Είναι μια εύρωστη ομάδα η οποία ψάχνει, μαθαίνει για το ποια είναι τα δικαιώματα και ποιες είναι οι υποχρεώσεις των δυο πλευρών, με το ενδιάμεσο ποτάμι που είναι το ελληνικό τραγούδι, η ελληνική μουσική, κατά κύριο λόγο, και η ξένη μουσική» σημείωσε η κ. Νικολακοπούλου. «Με ενδιαφέρει να μην απολογείται σήμερα εδώ η ΕΔΕΜ γιατί υπάρχει. Γιατί τον τελευταίο καιρό οι επιθέσεις που έχουν γίνει είναι σα να μιλούν για έναν οργανισμό σκαιό ο οποίος κάνει βυζαντινισμούς ας πούμε πίσω από την πλάτη των μελών και παίρνει αποφάσεις ερήμην των μελών. Είμαστε ενημερωμένοι οι άνθρωποι εδώ για τις προσπάθειες και την επιθυμία μας την συνεχή να ενωθούμε. Απλώς πιστεύουμε ότι κάνει κάλο να ενωθούμε πάνω σε ράγες οι οποίες θα δημιουργήσουν ένα εύρωστο αύριο, όπως και να ονομαστεί ο καινούργιος οργανισμός» ανέφερε η στιχουργός, προσθέτοντας ότι «εάν όλο αυτό δεν είχε κέρδος, δεν θα ασχολούταν κανείς». Όπως τόνισε η ίδια «επειδή πάντοτε ο πολιτισμός ή τα τραγούδια ή οι μουσικές ή το δικαίωμα το πνευματικό είναι κέρδος, ο πόλεμος γίνεται σε ποιου τα χέρια θα πέσει αυτή η δυνατότητα». Η κ. Νικολακοπούλου ανέφερε ότι οι δημιουργοί έχουν «χρέος» να αφήσουν πίσω «έναν ισχυρό οργανισμό χωρίς πια να έχουμε την αγωνία ότι είμαστε ανύπαρκτοι, με ανύπαρκτες δυνάμεις και θα πάμε να παραδοθούμε σε μια μηχανή εισπρακτική». «Να μην εκχωρήσουμε έναν ολόκληρο πολιτισμό, ένα ολόκληρο κιβώτιο θησαυρού γενικώς και αδιευκρίνιστα κάπου επειδή τώρα πρέπει να εισπράξουμε. Θα εισπράξουμε επειδή αυτό είναι πολύτιμο που πωλείται» τόνισε η στιχουργός.
Εκ μέρους του διοικητικού συμβουλίου, η κ. Μαίρη Φασουλάκη σε σύντομη παρέμβασή της υπογράμμισε ότι η ΕΔΕΜ καλύπτει τα πρότυπα των διεθνών οργανισμών συλλογικής διαχείρισης δικαιωμάτων, και, επιπλέον, δεν εκπροσωπεί «μόνο ελληνικό ρεπερτόριο, αλλά και ξένο ρεπερτόριο μέσα από συμβάσεις με εκδότες ξένου ρεπερτορίου». «Στόχος μας και επιθυμία μας είναι η ένωση των ρεπερτορίων σε έναν οργανισμό ο οποίος θα είναι διάφανος, καθαρός, διαυγής και θα τηρεί πλήρως, όπως τηρεί μέχρι τώρα η ΕΔΕΜ, και μέχρι κεραίας τον νόμο και τους κανόνες τους ελληνικούς αλλά και όλους τους κανόνες που προβλέπει η συλλογική διαχείριση παγκόσμια» κατέληξε η κ. Φασουλάκη.
