Η προσθήκη κυρώσεων για συμβιβασμό στην Ουκρανία είναι αρκετά πιθανή. Δεν επιθυμούμε τον απόλυτο πεσιμισμό σε αυτήν τη φάση, μόνο επειδή οι ίδιοι οι εκκινητές υφίστανται σοβαρά κόστη και ίσως να είναι έτοιμοι να τα μειώσουν. Παρόλα αυτά, η πλήρης άρση των νέων κυρώσεων και η επιστροφή στο status quo στις 21 Φεβρουαρίου του 2022 εμφανίζεται επίσης να είναι μία απίθανη ,αν όχι ανέφικτη εναλλακτική.
Οι διπλωματικές κινήσεις από τη Ρωσία και την Ουκρανία στο θέμα της επίτευξης συμφωνίας ειρήνης, ή τουλάχιστον παύσης πυρός, φυσικά εγείρουν το ερώτημα μίας πιθανής άρσης των κυρώσεων της Δύσης εναντίον της Ρωσίας. Αμερικανοί αξιωματούχοι το έχουν ήδη ξεκαθαρίσει ότι η Ουάσιγκτον θα κάνει άρση αυτών των κυρώσεων μόνο αν σταματήσει η παρούσα στρατιωτική επιχείρηση.
Οι ΗΠΑ προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν τις κυρώσεις σαν κίνητρο ώθησης της Μόσχας να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Εδώ η λογική είναι απλή: η συνέχιση της διαμάχης συνεπάγεται την κλιμάκωση των κυρώσεων, ενώ το τέλος της διαμάχης θα οδηγούσε στην κατάργηση ή την άμβλυνση των περιοριστικών μέτρων .Ωστόσο, αυτό το απλό και λογικό μοντέλο δε δουλεύει στην πράξη. Η Μόσχα, πιθανότατα, δεν πιστεύει ότι θα γίνει άρση των κυρώσεων ή υποψιάζεται ότι θα μπορούν να ξαναεπιβληθούν μαζί με ένα νέο σύνολο πολιτικών απαιτήσεων. Η πρόσφατη ιστορική εμπειρία επιβεβαιώνει τέτοιους φόβους. Είναι πιθανό σε αυτήν την περίπτωση να τεθούν κυρώσεις στην ατζέντα των διαπραγματεύσεων? Ναι, είναι πιθανό. Όμως μία τέτοια διαμόρφωση αυτής της ερώτησης απαιτεί συζήτηση σχετικά με τις συγκεκριμένες παραμέτρους των κυρώσεων αποκλιμάκωσης, παρά αφηρημένες υποσχέσεις ή θέσεις απαιτήσεων. Με τη σειρά τους, οι λεπτομέρειες υπονοούν τον καταμερισμό των ήδη επιβεβλημένων κυρώσεων σε χωριστά στοιχεία. Η ακύρωσή τους μπορεί να προχωρήσει είτε διαδοχικά, είτε ταυτόχρονα.
Τα κυριότερα μέρη των περιοριστικών μέτρων κατά της Ρωσίας περιλαμβάνουν τα παρακάτω:
Πρώτον: Κυρώσεις κατά της Κεντρικής Τράπεζας, του Υπουργείου Οικονομικών και του Εθνικού Ταμείου Πρόνοιας. Ανάμεσα σε άλλα, μιλάμε για το πάγωμα των Ρωσικών Αποθεμάτων στην ΕΕ. Υπάρχει η προοπτική να μεταφερθούν αυτά τα ταμεία στην Ουκρανία για την αποκατάσταση των ενόπλων δυνάμεων και της δομής. Πρέπει επίσης να σημειωθεί εδώ ότι το πάγωμα και το ρίσκο κατάσχεσης επηρεάζει την κρατική περιουσία της Ρωσίας, καθώς επίσης και τα περιουσιακά στοιχεία των μπλοκαρισμένων μεμονωμένων Ρώσων και Ρωσικών οργανισμών από τραπεζικούς λογαριασμούς και ακίνητη περιουσία σε γιοτ και ποδοσφαιρικούς συνδέσμους. Στην πραγματικότητα, μιλάμε για βεβιασμένη αρπαγή. Δεδομένης της τεράστιας ανάμιξης της Ρωσίας στην παγκόσμια οικονομία. μία τέτοια διαδικασία θα μπορούσε να μετατραπεί σε έναν-άνευ προηγουμένου-σφετερισμό της δημόσιας και της ιδιωτικής περιουσίας της Ρωσίας και των πολιτών της στο εξωτερικό.
Δεύτερον: Οικονομικές κυρώσεις κατά των Ρωσικών τραπεζών, δομών, ενέργειας και άλλων εταιριών. Οι κυρώσεις μπλοκαρίσματος (δηλαδή η απαγόρευση των συναλλαγών και το μπλοκάρισμα των περιουσιακών στοιχείων) ενός αριθμού τραπεζών και εταιριών ,οι απαγορεύσεις στη σύναψη συμφωνιών σε δολάρια (περιορισμός στη χρήση των αντίστοιχων λογαριασμών σε τράπεζες των ΗΠΑ),και περιορισμοί στον δανεισμό. Οι οικονομικές κυρώσεις συμπεριλαμβάνουν απαγόρευση στη μετάδοση οικονομικών μηνυμάτων προς όφελος ενός αριθμού Ρωσικών οικονομικών φορέων.
Τρίτον: Κυρώσεις μπλοκαρίσματος εναντίον πολύ σημαντικών Ρώσων επιχειρηματιών (κατά τη Δυτική ορολογία — “ολιγαρχών ”). Παρόμοιες κυρώσεις εναντίον πολιτικών προσώπων — υψηλόβαθμων πολιτικών και μελών των οικογενειών τους.
Τέταρτον: Κλείσιμο εναέριου χώρου, μαζί με άρνηση συμβολαίων μίσθωσης και συντήρησης πολιτικών αεροσκαφών. Εδώ, ένας αριθμός χωρών έχουν κλείσει τα λιμάνια τους σε Ρωσικά πλοία.
Πέμπτο: Απαγορεύσεις στις εισαγωγές Ρωσικών ορυκτών καυσίμων, προϊόντων σίδηρου και χάλυβα, θαλασσινών και άλλων αγαθών έχουν ήδη εφαρμοστεί ή μόνο προγραμματίζονται.
Έκτο: Απαγορεύσεις επενδύσεων στον ενεργειακό τομέα της Ρωσίας και σε άλλους τομείς της οικονομίας.
Έβδομο: Περιορισμοί στις εξαγωγές στη Ρωσία μίας μεγάλης γκάμας αγαθών, συμπεριλαμβανομένου του εξοπλισμού διυλιστηρίων , lasers, εξοπλισμού πλοήγησης, συγκεκριμένων κατηγοριών αυτοκινήτων, υπολογιστών, θαλάσσιων μηχανών, και πολλών άλλων κατηγοριών βιομηχανικών και καταναλωτικών αγαθών. Μεμονωμένα, αξίζει να τονίσουμε την εξαγωγή προϊόντων, αν και υπήρχαν και πιο πριν.
Όγδοο: Απαγόρευση στην εισαγωγή μετρητών σε δολάρια και ευρώ στη Ρωσία, καθώς επίσης και περιορισμοί στο άνοιγμα καταθετικών λογαριασμών, πάνω από συγκεκριμένα ποσά σε κάποιες νεοεισαχθείσες χώρες.
Ένατο: Η έξοδος από εμπορικές σχέσεις με τη Ρωσία.
Δέκατο: Αυστηροί ταξιδιωτικοί περιορισμοί με την έκδοση βίζας.
Αυτά τα μέτρα διαφέρουν στη λεπτομέρεια από χώρα σε χώρα. Για παράδειγμα, μία απαγόρευση στην παροχή Ρωσικού καυσίμου έχει ήδη εφαρμοστεί στις ΗΠΑ, όμως είναι ακόμη υπό συζήτηση στην ΕΕ. Την ίδια στιγμή, μπορούν να θεωρηθούν πάγια τακτική κυρώσεων για όλες τις κύριες εμπλεκόμενες χώρες
Από την οπτική των φορέων, η άρση των νέων κυρώσεων ακόμη φαίνεται να είναι κάτι το οποίο μπορεί να επιτευχθεί. Στις ΗΠΑ, έχουν κατοχυρωθεί με τη μορφή προεδρικών διαταγών και οδηγιών των σχετικών τμημάτων της κυβέρνησης. Παρά την αφθονία των κυρώσεων κατά της Ρωσίας στο Κογκρέσο ,καμία από αυτές τις κυρώσεις δεν έχει γίνει νόμος .Ωστόσο, έχουν περάσει ήδη δύο νομοσχέδια στη Βουλή των Αντιπροσώπων ( House of Representatives).Το νομοσχέδιο H.R. 6968 προτείνει τη νομοθετική αφαίρεση των παροχών ορυκτού πλούτου της Ρωσίας στις ΗΠΑ, και το νομοσχέδιο H.R. 7108 το πάγωμα των εμπορικών σχέσεων . Αν αυτές οι νόρμες κατοχυρωθούν νομικά στις ΗΠΑ, η ανάκλησή τους θα γίνει πρακτικά αδύνατη. Στην καλύτερη περίπτωση, αυτές οι νόρμες θα μπορούσαν αργότερα να ανακληθούν με Προεδρικό Διάταγμα. Σε ότι αφορά την ΕΕ, η άρση ή η χαλάρωση των κυρώσεων θα απαιτήσει ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου της ΕΕ. Πιθανότατα να προκύψουν διαφορές εδώ, όμως είναι ευκολότερο να ξεπεραστούν αυτές οι διαφορές παρά αυτές στο Κογκρέσο. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το αποκλειστικό τμήμα έχει μελετήσει τακτικές και κινήσεις για την τροποποίηση του καθεστώτος κυρώσεων. Συνεπώς, τεχνικά, η σημαντική μείωσή τους είναι αρκετά πιθανή. Το συμπέρασμα είναι ότι η άρση των κυρώσεων είναι -κατά πολύ -εφικτή χωρίς περιττή καθυστέρηση.
Την ίδια στιγμή,ακόμη και αν επιτευχθεί συμβιβασμός μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, οι κυρώσεις ίσως παραμείνουν μερικώς ή εξ ολοκλήρου για πολιτικούς λόγους. Υπάρχουν δύο σημαντικοί παράγοντες οι οποίοι θα μπορούσαν να καταλήξουν στην πιθανή διατήρησή τους. Πρωτίστως είναι το πολιτικό κεφάλαιο των εθνικών ηγετών των νεοεισαχθέντων χωρών. Η επιβολή κυρώσεων έχει την τάση να αυξάνει το πολιτικό κεφάλαιο, ενώ η άρση τους συχνά επιδέχεται κριτικής από την αντιπολίτευση. Με άλλα λόγια, η εφαρμογή κυρώσεων ενώνει τις ελίτ, όχι όμως η άρση τους.Σήμερα η Ρωσοφοβία είναι τόσο διαπεραστική ώστε οποιαδήποτε βήματα πίσω είναι γεμάτα με την απώλεια πολιτικών σημείων. Ο δεύτερος παράγοντας, και πιο σημαντικός εκ των δύο, είναι μία πιθανή προσπάθεια πίεσης παραχωρήσεων εκτός Ρωσίας. Για παράδειγμα, μία κατάπαυση πυρός ίσως υπόκειται σε επιπρόσθετους όρους για την αποζημίωση της Ουκρανίας για τις απώλειές της, η αποτυχία να συμμορφωθεί γεγονός που θα αποτελέσει λόγο διατήρησης των κυρώσεων. Οι ίδιες οι συμφωνίες, ίσως υπονοούν μία συγκεκριμένη μεταβατική περίοδο κατά την οποία τα μέρη θα χρειαστεί να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους. Η εμπειρία με τις συμφωνίες Minsk έδειξε ότι τέτοιες υποχρεώσεις ίσως απλά να μην εκπληρωθούν, παγώνοντας τις κυρώσεις για μεγάλο διάστημα.
Ο σκεπτικισμός σχετικά με την άρση των κυρώσεων συνδέεται επίσης με την υπάρχουσα ιστορική εμπειρία.Για παράδειγμα,οι ΗΠΑ με ευκολία παραβίασαν το Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA) το 2015.ισχυριζόμενες ότι η άρση των κυρώσεων εναντίον του Ιράκ σε αντάλλαγμα για την εγκατάλειψη του στρατιωτικού πυρηνικού προγράμματος. Η “πυρηνική συμφωνία” που επιβεβαιώθηκε από το UN Security Council , από την πλευρά του διεθνούς νόμου, έλαβε τον υψηλότερο βαθμό νομιμότητας. Ταυτόχρονα, το 2018 ο Donald Trump αποφάσισε να αποσυρθεί από τη συμφωνία και να επιβάλλει εκ νέου τις κυρώσεις. Μία νέα συνθήκη ακύρωσης ,η ονομαζόμενη “13 points” τέθηκε σε ισχύ, υπονοώντας σημαντικές υποχωρήσεις σε πολλά άλλα θέματα που δεν σχετίζονταν με το πυρηνικό πρόγραμμα. Δεδομένου του ρίσκου των δευτερευόντων κυρώσεων και μέτρων από τις αρχές των ΗΠΑ, πολλές άλλες εταιρίες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το Ιράν. Δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι μετά την άρση ή την χαλάρωση των κυρώσεων εναντίον της Μόσχας, δε θα εμφανιστεί πάλι μία συνθήκηs “13 points” . Η ιστορική εμπειρία έχει συντρίψει συνολικά το επίπεδο εμπιστοσύνης μεταξύ Ρωσίας και Δύσης ,το οποίο τώρα μπορεί να θεωρηθεί σχεδόν μηδενικό.
Την ίδια στιγμή, η Δύση μπορεί κάλλιστα να δείξει προσαρμοστικότητα στην χαλάρωση των κυρώσεων, βασιζόμενη στα δικά της οικονομικά συμφέροντα. Κάποια μέτρα έχουν προκαλέσει σημαντική ζημιά στους ίδιους τους υποκινητές. Πιθανότατα, οι κινήσεις να εκτοπιστεί η Ρωσία από τις αγορές πρώτων υλών καθώς επίσης και η τεχνολογική της απομόνωση ,δε θα αλλάξει .Ωστόσο, η μη επιδείνωση του οικονομικού κόστους μίας τέτοιας μετάβασης, ειδικά βραχυπρόθεσμα, είναι αρκετά ικανή να οδηγήσει σε μία κάποια πρόοδο.
Στην περίπτωση παύσης των εχθροπραξιών ,κάποιος μπορεί ρεαλιστικά να περιμένει αλλαγές στην εισαγωγή χάλυβα από τη Ρωσία στην ΕΕ, η χαλάρωση ή η άρση των περιορισμών των υπηρεσιών πολιτικής αεροπορίας, το μερικό ή ολικό άνοιγμα του εναέριου χώρου ,την μερική κατάργηση της εξαγωγής αγαθών στα “αγαθά πολυτελείας”, και την χαλάρωση στους περιορισμούς για την έκδοση βίζας για τις επιχειρήσεις για να αντικατοπτρίζουν το status quo από τις 24 Φεβρουαρίου , ενώ η διατήρησή τους για τους δημόσιους υπαλλήλους ,κάποιες ελαφρύνσεις στα μη -dual-use βιομηχανικά αγαθά, η άρση για τις τράπεζες στα οικονομικά μηνύματα (SWIFT), και σε κάποιες (όχι όμως όλες) τράπεζες και εταιρίες, η απομάκρυνση των κυρώσεων εναντίον κάποιων επιχειρηματιών και η μείωση των επενδυτικών εμποδίων . Στις ΗΠΑ, κάτι τέτοιο ίσως γίνει με τη μορφή γενικών αδειών (εξαιρέσεις από το καθεστώς κυρώσεων) παρά καθαυτού διαγραφή. Εξαρτάται από τις σχέσεις με το Ιράν και τη Βενεζουέλα, των οποίων το πετρέλαιο ίσως μπει στην παγκόσμια αγορά λόγω των ελαφρύνσεων των κυρώσεων έναντι αυτών των χωρών, μία μερική επιστροφή στις αγορές Ρωσικού πετρελαίου στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να επιτραπεί-αν και πιθανότατα αυτή η πρακτική θα είναι προσωρινή.
Πολύ πιο αμφισβητούμενη είναι η προοπτική ξεμπλοκαρίσματος των οικονομικών αποθεμάτων της Ρωσίας, καθώς επίσης και των πολυάριθμων περιουσιακών στοιχείων των Ρώσων τα οποία ή πάγωσαν ή ήδη κατασχέθηκαν στο εξωτερικό. Είναι πιθανό ότι θα χρησιμοποιηθούν για την χρηματοδότηση στρατιωτικής και πολιτικής βοήθειας στην Ουκρανία από τη Δύση. Οι κυρώσεις μπλοκαρίσματος εναντίον σημαντικού αριθμού κυβερνητικών στελεχών –πιθανότατα-δεν θα αρθεί. Το ίδιο αναμένεται να συμβεί με τους ελέγχους εξαγωγών στα αγαθά dual-use και προϊόντα τεχνολογίας .Η μερική ή ακόμη και πλήρης κατάργηση των περιορισμών στην αγορά Ρωσικών πρώτων υλών δε θα ακυρώσει τη βραχυπρόθεσμη πορεία προς την αντικατάστασή τους.
Το μόνο πρόβλημα είναι η σταθερότητα των αποφάσεων που λαμβάνονται. Η συνέχιση καθεστώτων κυρώσεων είναι πιθανή οποιαδήποτε στιγμή. Ενώ η στρατιωτική ανταπόκριση σε τέτοιες αποφάσεις θα απαιτήσει πολύ πιο σοβαρή πολιτική θέληση και πόρους. Η προσθήκη κυρώσεων για συμβιβασμό στην Ουκρανία είναι αρκετά πιθανή. Δεν επιθυμούμε τον απόλυτο πεσιμισμό σε αυτήν τη φάση, μόνο επειδή οι ίδιοι οι εκκινητές υφίστανται σοβαρά κόστη και ίσως να είναι έτοιμοι να τα μειώσουν. Παρόλα αυτά, η πλήρης άρση των νέων κυρώσεων και η επιστροφή στο status quo στις 21 Φεβρουαρίου του 2022 εμφανίζεται επίσης να είναι μία απίθανη ,αν όχι ανέφικτη εναλλακτική.
