Η αγορά φυσικού αερίου της Ευρώπης θα υποστεί αναταράξεις αν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι εξαρτημένη από το ρωσικό φυσικό αέριο, αλλά μια ρωσική επίθεση στην Ουκρανία θα μπορούσε να την αναγκάσει να εμφανίσει απότομα συμπτώματα στέρησης. Αυτό προκαλεί έναν αγώνα για να εξασφαλίσει εναλλακτικές προμήθειες και να υπολογίσει πόσο καιρό θα μπορούσε να επιβιώσει το μπλοκ με τα υπάρχοντα αποθέματα φυσικού αερίου.
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η ΕΕ εργάζονται από κοινού για τη συνεχή, επαρκή και έγκαιρη προμήθεια φυσικού αερίου στην ΕΕ, από διάφορες πηγές σε ολόκληρο τον κόσμο για να αποφευχθεί κάποιο σοκ στον εφοδιασμό, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που θα μπορούσαν να προκύψουν από μια ρωσική εισβολή στην Ουκρανία», δήλωσαν ο πρόεδρος Joe Biden και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen.
Η Von der Leyen συζήτησε επιπλέον αγορές φυσικού αερίου με τον εμίρη του Κατάρ την Πέμπτη, σύμφωνα με ανώτερο αξιωματούχο της ΕΕ. Την Παρασκευή, η Επίτροπος Ενέργειας της ΕΕ Kadri Stimson αναμένεται να ανακοινώσει αυξημένες ροές από το Αζερμπαϊτζάν κατά την επίσκεψή της στο Μπακού. Το Συμβούλιο Ενέργειας ΗΠΑ-ΕΕ συνεδριάζει στις 7 Φεβρουαρίου και θα ασχοληθεί επίσης με τον ενεργειακό εφοδιασμό.
Με όλη τη διπλωματία σε κίνηση, παραθέτουμε πέντε πράγματα που πρέπει να γνωρίζουμε για το πώς το μπλοκ θα μπορούσε να προσπαθήσει να αντικαταστήσει – η να ζήσει χωρίς – τις ρωσικές εισαγωγές φυσικού αερίου, οι οποίες ιστορικά αντιπροσωπεύουν περίπου το 40% της κατανάλωσης της ΕΕ.
1. Θα κλείσει η Ρωσία τις κάνουλες;
Η πλήρης διακοπή του ρωσικού φυσικού αερίου εξακολουθεί να θεωρείται απίθανη. «Είναι πολύ απίθανο η Ρωσία να σταματήσει τις ροές προς την Ευρώπη – κερδίζουν πολλά χρήματα από αυτό», λέει ο Mike Fulwood, ανώτερος ερευνητής στο Ινστιτούτο Ενεργειακών Μελετών της Οξφόρδης. «Αν και είναι οικονομικά τακτοποιημένοι και θα μπορούσαν να αντέξουν την απώλεια για λίγο, αυτή η κίνηση θα κατέστρεφε τη φήμη τους ως αξιόπιστου προμηθευτή», προσθέτει.
Όμως, η αυξανόμενη προθυμία της Δύσης να επιβάλει κυρώσεις στον αγωγό Ρωσίας – Γερμανίας Nord Stream 2 ή να αποσυνδέσει τη Μόσχα από το διεθνές δίκτυο χρηματοοικονομικών συναλλαγών SWIFT, θα μπορούσε να αλλάξει αυτόν τον υπολογισμό.
«Αν φτάσουμε σε ένα σημείο όπου η Δύση αποσυνδέει τη Ρωσία από το SWIFT, μπορεί να είναι η περίπτωση που η Gazprom θα δηλώσει ότι δεν θα προμηθεύσει φυσικό αέριο αφού δεν μπορεί να πληρωθεί για αυτό», καταλήγει ο Fulwood. Ένας ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ επιβεβαίωσε πάντως ότι: «καθώς προετοιμαζόμαστε για κυρώσεις, το ίδιο κάνουμε και για αντικυρώσεις, εξετάζοντας πολύ προσεκτικά τον ενεργειακό τομέα».
2. Είναι προς το συμφέρον της Ρωσίας η διακοπή του φυσικού αερίου;
Ο Ρώσος Πρόεδρος Vladimir Putin έχει επαναλάβει ότι τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια θα τηρηθούν και θέλει να καταστήσει σαφές ότι παίζει σύμφωνα με τους κανόνες, έτσι ώστε το έργο του – ο αγωγός Nord Stream 2 – να εγκριθεί από τις γερμανικές και ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές αργότερα αυτό το έτος.
Όμως η Ρωσία θα μπορούσε να περιορίσει την ουκρανική οδό διαμετακόμισης φυσικού αερίου, ενώ θα συνεχίσει να προμηθεύει τους πελάτες της στη βορειοδυτική Ευρώπη μέσω του πρώτου υποθαλάσσιου αγωγού Nord Stream προς τη Γερμανία και μέσω του αγωγού Yamal μέσω της Λευκορωσίας. Οι παραδόσεις στην Τουρκία, τη Βουλγαρία, τη Σερβία, την Ουγγαρία και την Κροατία θα μπορούσαν επίσης να συνεχιστούν μέσω του αγωγού TurkStream της Gazprom.
«Συνεχίζοντας να διατηρεί την προμήθεια της ΕΕ στο ελάχιστο συμβατικό, η Ρωσία θα ασκεί σταθερή πίεση στην ΕΕ κατά τη χειμερινή περίοδο θέρμανσης», δήλωσε ο Henning Gloystein, διευθυντής ενέργειας της εταιρείας συμβούλων πολιτικού κινδύνου του Eurasia Group, προσθέτοντας: «Αυτό είναι το πιο πιθανό σενάριο, όσο η κρίση στην Ουκρανία συνεχίζει να σιγοβράζει αλλά παραμένει σε μεγάλο βαθμό διπλωματική».
3. Πόσο καιρό θα μπορούσε να επιβιώσει η ΕΕ με τα αποθέματα φυσικού αερίου που διαθέτει;
Αν αυτή η πρόβλεψη είναι λάθος και η Ρωσία σταματήσει να στέλνει φυσικό αέριο στην ΕΕ τον Φεβρουάριο, τα αποθέματα του μπλοκ θα μπορούσαν να διαρκέσουν μέχρι τον Απρίλιο πριν φτάσουν στα ελάχιστα επίπεδα, σύμφωνα με ειδικούς ενέργειας στο think tank Bruegel στις Βρυξέλλες.
Αυτό το χρονοδιάγραμμα συντομεύεται αισθητά και φτάνει ως τα τέλη Μαρτίου, εάν ο χειμώνας γίνει πιο βαρύς. Θα μπορούσε να αγοραστεί λίγο περισσότερος χρόνος εάν οι χώρες στραφούν στην καύση μαζούτ και άνθρακα, αντί για φυσικό αέριο. Η μείωση της βιομηχανικής παραγωγής και της κατανάλωσης θέρμανσης σε χώρους όπως τα δημόσια γραφεία ενώ το προσωπικό εργάζεται από το σπίτι, είναι πιο δραστικές επιλογές.
«Βραχυπρόθεσμα και λαμβάνοντας την ΕΕ ως σύνολο, το μπλοκ πιθανότατα θα μπορέσει να επιβιώσει από μια δραματική διακοπή στις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου», έγραψε η ομάδα του Bruegel.
Άλλοι υποστηρίζουν ότι η αποθήκευση φυσικού αερίου δεν προορίζεται να μειωθεί πλήρως στο μηδέν και είναι άνισα κατανεμημένη σε όλη την ήπειρο, αφήνοντας τις λιγότερο προνομιούχες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης πιο ευάλωτες.
Επίσης, δεν είναι βέβαιο κατά πόσο, καλά εφοδιασμένες χώρες, όπως η Ιταλία και η Γερμανία – επί του παρόντος οι ηγέτες του μπλοκ σε αποθέματα – θα ήταν πρόθυμες να μοιραστούν φυσικό αέριο με τους γείτονες τους σε περίπτωση κρίσης.
4. Ποιος θα χτυπηθεί περισσότερο;
Η Φινλανδία, η Λετονία, η Εσθονία, η Βουλγαρία, η Σλοβακία, η Κροατία και η Τσεχική Δημοκρατία έλαβαν περισσότερα από τα δύο τρίτα του φυσικού τους αερίου από τη Ρωσία το 2020, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έκθεση αγοράς από την ένωση ρυθμιστικών αρχών ενέργειας της ΕΕ. Η Αυστρία, η Ελλάδα, η Γερμανία, η Ιταλία, η Λιθουανία, η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Σλοβενία βασίζονται στη Ρωσία για περισσότερο από το 40% του φυσικού τους αερίου.
Οι προσομοιώσεις κρίσης από το ευρωπαϊκό δίκτυο διαχειριστών αγωγών ENTSOG δείχνουν ότι θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί μια δίμηνη χειμερινή διακοπή του φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας – αλλά μόνο εάν ο Nord Stream και ο TurkStream παραμείνουν λειτουργικοί, εάν συνεχίσει να ρέει φυσικό αέριο από τη Νορβηγία και εάν τα αποθέματα και το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) μπορέσουν να αξιοποιηθούν για παροχή.
Σε αυτό το σενάριο, η Αυστρία, η Τσεχία, η Δανία, η Κροατία, η Πολωνία, η Ιταλία, η Ρουμανία και η Σουηδία θα πρέπει όλες να μειώσουν τη ζήτηση φυσικού αερίου κατά περίπου 7% – και οι εγκαταστάσεις LNG στο Βέλγιο, τη Γαλλία, την Κροατία, την Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ολλανδία θα πρέπει να αυξήσουν στο μέγιστο τις εισαγωγές του, για αντιστάθμιση.
Ωστόσο, καμία προσομοίωση ασφάλειας εφοδιασμού της ΕΕ δεν έχει προβλέψει ποτέ μια πλήρη διακοπή των ρωσικών ροών σε όλες τις διαδρομές.
5. Ποιες χώρες θα μπορούσαν να ενισχύσουν τις παραδόσεις φυσικού αερίου;
Η Ολλανδία είναι απίθανο να αντλήσει περισσότερο από το τεράστιο κοίτασμα φυσικού αερίου στο Groningen, λόγω των κινδύνων σεισμών και της σκληρής αντίθεσης από τους κατοίκους. Τόσο η Νορβηγία όσο και το Αζερμπαϊτζάν δεν μπορούν να ενισχύσουν πολύ τις αποστολές βραχυπρόθεσμα.
Ενώ η Αλγερία έχει περιθώρια να αυξήσει τις εξαγωγές προς την Ισπανία μέσω του αγωγού Μαγκρέμπ – Ευρώπη (GME), μια διαμάχη με το Μαρόκο άφησε τη σύνδεση φυσικού αερίου σε αδράνεια από τον Οκτώβριο.
Αυτό αφήνει μόνο το LNG. Οι ΗΠΑ στέλνουν, επί του παρόντος, το 70% του LNG τους στην Ευρώπη, από περίπου 30% πέρυσι χάρη στις υψηλότερες τιμές στις ευρωπαϊκές αγορές, δήλωσε ο James Huckstepp, αναλυτής φυσικού αερίου της S&P Global Platts. «Έχουμε δει μια μεγάλη άνοδο εισαγωγών LNG στην Ευρώπη τον περασμένο μήνα και αυτό θα συνεχιστεί τουλάχιστον μέχρι τον Μάρτιο και πιθανώς λίγο πιο πέρα», είπε.
Το Κατάρ θα μπορούσε επίσης να κάνει τη διαφορά, αν και είναι απίθανο να εχει διαθέσιμους όγκους εκτός εάν αναβάλλει την προγραμματισμένη συντήρηση, πρόσθεσε ο Huckstepp. «Ρεαλιστικά το LNG δεν πρόκειται να καλύψει περισσότερο από το ένα τέταρτο του ελλείμματος του ρωσικού αερίου», κατέληξε.
Η ΕΕ συζητά επίσης πιθανές ανταλλαγές μακροπρόθεσμων συμφωνιών με Ασιάτες αγοραστές, σύμφωνα με τον αξιωματούχο της ΕΕ, που πρόσθεσε: «Το κλειδί είναι να είμαστε όσο το δυνατόν πιο ανθεκτικοί».
Πηγή: POLITICO
