Θάνος Ξυδόπουλος
Επιστήμονες στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Μονάχου (TUM) εντόπισαν έναν μηχανισμό που πυροδοτεί μια προβληματική αλληλεπίδραση μεταξύ των εντερικών βακτηρίων και των κυττάρων στο στρώμα της εντερικής βλέννας, μια κατάσταση που σχετίζεται με τη χρόνια φλεγμονώδης νόσος του εντέρου (IBD).
Τα δισεκατομμύρια βακτήρια που ζουν στο ανθρώπινο έντερο -γνωστά συλλογικά ως μικροβίωμα- είναι τεράστιας σημασίας. Αλλά το ανοσοποιητικό σύστημα στο έντερο πρέπει να είναι εξαιρετικά καλά ρυθμισμένο: Θα πρέπει να καταπολεμά τα επιβλαβή μικρόβια (παθογόνα) χωρίς να επιτίθεται στα χρήσιμα.
Ένα ελάττωμα στο γονίδιο XIAP, το οποίο προκαλεί τη σπάνια ασθένεια XLP2, οδηγεί σε χρόνια φλεγμονή των εντέρων στο 30% όλων των περιπτώσεων συμπτωμάτων της IBD.
Μέχρι τώρα, οι επιστήμονες δεν ήταν σε θέση να κατανοήσουν τον υποκείμενο μηχανισμό ή να ανακαλύψουν αποτελεσματικές θεραπείες -εκτός από τις μεταμοσχεύσεις βλαστοκυττάρων, οι οποίες ενέχουν υψηλό κίνδυνο θνησιμότητας.
Δουλεύοντας με οργανοειδή -εντερικά κύτταρα σε τρυβλίο Petri- και πειράματα σε ζώα, μια ομάδα του Ινστιτούτου Μοριακής Ανοσολογίας και της Κλινικής Αιματολογίας και Ογκολογίας του πανεπιστημιακού νοσοκομείου του TUM, εντόπισε το μηχανισμό πίσω από την απόκριση της φλεγμονής και έμαθε πώς αυτή η φλεγμονή γίνεται χρόνια.
Το ανοσοποιητικό σύστημα σε υγιείς ανθρώπους εξαλείφει τα βακτήρια που προκαλούν ασθένειες και στη συνέχεια επιστρέφει σε κατάσταση ηρεμίας. Αλλά σε ορισμένους ασθενείς με XLP2, ξεκινά μια θανατηφόρα αλυσιδωτή αντίδραση.
Σε κύτταρα γνωστά ως κύτταρα Paneth προκαλείται θάνατος αυτών των κυττάρων, με αποτέλεσμα έναν φαύλο κύκλο. Αυτό συμβαίνει επειδή τα κύτταρα Paneth στο στρώμα της βλέννας του εντέρου παράγουν αντιμικροβιακές ουσίες και έτσι εξασφαλίζουν μια βακτηριακή ισορροπία στα έντερα. Η απώλεια αυτών των κυττάρων αλλάζει τη σύνθεση του μικροβιώματος. Τα ωφέλιμα βακτήρια όπως τα κλωστρίδια προσβάλλονται και δεν μπορούν πλέον να ασκήσουν τον ρυθμιστικό τους ρόλο. Αυτό ενεργοποιεί και πάλι το ανοσοποιητικό σύστημα.
«Πιστεύουμε ότι αυτή η αρχή μπορεί να εφαρμοστεί και σε άλλες φλεγμονώδεις ασθένειες του εντέρου και όχι μόνο σε ασθενείς με XLP2», λέει ο καθηγητής Percy Knolle, Διευθυντής του Ινστιτούτου Μοριακής Ανοσολογίας στο TUM.
Η ερευνητική ομάδα θα ήθελε τώρα να στρέψει την προσοχή της στο προσαρμοστικό ανοσοποιητικό σύστημα, το οποίο μαθαίνει σε όλη τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου μέσω της επαφής με παθογόνα και σχηματίζει ειδικά αντιγόνα, και να μελετήσει τον ειδικό του ρόλο στο έντερο.
