Το «Citizen 13660» είναι μια από πρώτο χέρι αφήγηση της ζωής της Miné Okubo στα στρατόπεδα συγκέντρωσης Αμερικανών ιαπωνικής καταγωγής του Tanforan στην Καλιφόρνια και του Topaz στη Γιούτα στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα σκίτσα της καθημερινότητάς της διακρίνονται από αξιοσημείωτη λεπτομέρεια, εικαστικό πνεύμα και διεισδυτική ματιά. Σηματοδοτώντας την 75η επέτειο έκδοσης του βιβλίου, το Japanese American National Museum (JANM) στο Λος Άντζελες φιλοξενεί την έκθεση «Miné Okubo’s Masterpiece: The Art of Citizen 13660» και παρουσιάζει σχεδόν 200 σκίτσα τα οποία ξετυλίγουν «τη μία και μοναδική ιστορία απομάκρυνσης (από τις οικίες τους) και μετεγκατάστασης Ιαπώνων, γραμμένη και εικονογραφημένη από κάποιαν που ήταν εκεί», όπως έχει πει η ίδια η Okubo.
Σύμφωνα με την ίδια, «φωτογραφικές μηχανές και φωτογραφίες δεν επιτρέπονταν μέσα στους καταυλισμούς, άρα κατέγραψα τα πάντα με σκίτσα, σχέδια και ζωγραφικές». Τα σχέδιά της παρακολουθούν τη Miné, βήμα βήμα. Το ταξίδι της ξεκινά στην Ευρώπη όταν διακόπτεται από την ανακοίνωση του πολέμου η υποτροφία της από το University of California· καθισμένη δίπλα στον αδελφό της στο τραπέζι όπου έτρωγαν πρωινό ακούν στο ραδιόφωνο ανακοινώσεις για τη μοίρα των Αμερικανών πολιτών ιαπωνικής καταγωγής· λίγο μετά, τη βλέπουμε να κοιτάζει διστακτικά το νέο της κατάλυμα, με το βιαστικό ασβέστωμα των στάβλων να μην καταφέρνει να κρύψει τα ροκανίδια και τους ιστούς από τις αράχνες.
Παρουσιάζοντας τα πρωτότυπα των ζωγραφιών της Okubo μαζί με άλλα σημαντικά ντοκουμέντα όπως βιβλιοκριτικές, πορτρέτα της καλλιτέχνιδος και σελίδες από λογοτεχνικά περιοδικά, η έκθεση αναδεικνύει το σύνολο των περίπλοκων σχέσεων γύρω από την έκδοση των απομνημονευμάτων της Okubo και τη δυσκολία των Αμερικανών να δεχθούν ως ισότιμους πολίτες τους Αμερικανούς ιαπωνικής καταγωγής. Το JANM φροντίζει να επισημάνει τις πολλές αλλαγές που έκανε ο αρχικός εκδότης – Columbia University Press, το 1946 -, αφαιρώντας φράσεις που περιέγραφαν την αστυνομική κτηνωδία ή την ανεπάρκεια του προγράμματος μετεγκατάστασης και απαλύνοντας έτσι την καταδίκη των ΗΠΑ από τη Miné Okubo.
Τα χρόνια που ακολούθησαν, η Okubo ενεπλάκη ενεργά στην πολιτική και στο Αμερικανο-ιαπωνικό κίνημα για επανορθώσεις, συνεχίζοντας να διαδίδει την ιστορία της μέσω μιας σταθερής ροής σκίτσων και κειμένων έως τον θάνατό της, το 2001.
Η έκθεση «Miné Okubo’s Masterpiece: The Art of Citizen 13660» στο JANM στο Λος Άντζελες ολοκληρώνεται στις 20 Φεβρουαρίου· τα 198 σκίτσα του «Citizen 13660», στον σύνδεσμο https://janm.emuseum.com/groups/mine-okubo-collection/results .
