Θάνος Ξυδόπουλος
Κατά τη διάρκεια του 24ωρου κιρκάδιου ρολογιού ρυθμίζονται πολλές πτυχές της φυσιολογίας, συμπεριλαμβανομένης της απόκρισης σε λοιμώδη νοσήματα και του εμβολιασμού. Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Biological Rhythms δείχνει ότι τα επίπεδα αντισωμάτων είναι υψηλότερα όταν οι άνθρωποι κάνουν το εμβόλιο SARS-CoV-2 το απόγευμα σε σχέση με το πρωί.
«Η μελέτη παρέχει απόδειξη της ιδέας ότι η ώρα της ημέρας επηρεάζει την ανοσολογική απόκριση στον εμβολιασμό SARS-CoV-2, ευρήματα που μπορεί να είναι σημαντικά για τη βελτιστοποίηση της αποτελεσματικότητας του εμβολίου», δήλωσε η συγγραφέας Elizabeth Klerman, από το Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης και καθηγήτρια νευρολογίας στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.
Τα συμπτώματα ορισμένων ασθενειών και η δράση πολλών φαρμάκων ποικίλλουν ανάλογα με την ώρα της ημέρας. Για παράδειγμα, τα άτομα με πνευμονικές παθήσεις έχουν συχνά μεγαλύτερη σοβαρότητα συμπτωμάτων και αλλοιωμένη αναπνευστική λειτουργία σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας. Μια μελέτη ηλικιωμένων ανδρών που έλαβε αντιγριπικό εμβολιασμό έδειξε ότι είχαν υψηλότερους τίτλους αντισωμάτων όταν έλαβαν το εμβόλιο το πρωί σε σύγκριση με το απόγευμα.
«Οι δοκιμές έχουν δείξει ότι η χορήγηση μερικών παραγόντων χημειοθεραπείας σε μια συγκεκριμένη ώρα της ημέρας στοχεύσει αποτελεσματικά τα καρκινικά κύτταρα και περιορίσει την τοξικότητα σε άλλα κύτταρα», είπε η Klerman. Οι συγγραφείς θεωρούν ότι παίζει ρόλο η κιρκαδική σηματοδότηση στη ρύθμιση των ανοσολογικών αποκρίσεων του SARS-CoV-2 και της σοβαρότητας του COVID-19.
Η μελέτη αξιολόγησε τα επίπεδα αντισωμάτων μετά τον εμβολιασμό SARS-CoV-2 σε 2.190 εργαζόμενους στον τομέα της υγείας στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ως μέρος του προγράμματος πρόληψης λοιμώξεων του Ηνωμένου Βασιλείου, συλλέχθηκαν δείγματα αίματος από ασυμπτωματικούς νοσοκομειακούς εργαζόμενους τη στιγμή του εμβολιασμού. Οι ερευνητές δημιούργησαν ένα μοντέλο για να διερευνήσουν την επίδραση στα επίπεδα αντισωμάτων με βάση την ώρα της ημέρας εμβολιασμού, τον τύπο εμβολίου (εμβόλιο mRNA Pfizer ή εμβόλιο αδενοϊού AstraZeneca), την ηλικία, το φύλο και τον αριθμό των ημερών μετά τον εμβολιασμό.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι αποκρίσεις αντισωμάτων ήταν γενικά υψηλότερες για όσους εμβολιάστηκαν αργότερα μέσα στην ημέρα. Οι αποκρίσεις αντισωμάτων ήταν επίσης υψηλότερες σε όσους έλαβαν το εμβόλιο mRNA Pfizer, σε γυναίκες και σε νεότερους ανθρώπους, επιπλέον της επίδρασης της ώρας της ημέρας του εμβολιασμού.
Διαφορά με τη γρίπη
Η μελέτη έρχεται σε αντίθεση με παλαιότερες σε ηλικιωμένους άνδρες που ανέφεραν υψηλότερους τίτλους κατά της γρίπης το πρωί. Υπάρχουν κάποιοι πιθανοί λόγοι για τα διαφορετικά ευρήματα: «Το εμβόλιο SARS-CoV-2 και το εμβόλιο της γρίπης έχουν διαφορετικούς μηχανισμούς δράσης μεταξύ τους και η απόκριση αντισωμάτων μπορεί να ποικίλλει σημαντικά ανάλογα με το αν το ανοσοποιητικό σύστημα αναγνωρίζει το παθογόνο από προηγούμενες λοιμώξεις, όπως η γρίπη, ή εάν έρχεται αντιμέτωπο με έναν νέο ιό», είπε η Klerman.
Ένας περιορισμός της μελέτης ήταν η έλλειψη δεδομένων σχετικά με το ιατρικό ιστορικό και το ιστορικό φαρμάκων των συμμετεχόντων, τον ύπνο και τον τρόπο εργασίας τους σε βάρδιες, κάτι που μπορεί επίσης να επηρεάσει τις αποκρίσεις στα εμβόλια.
«Πρέπει να επαναλάβουμε τα ευρήματά μας και να κατανοήσουμε καλύτερα την υποκείμενη φυσιολογία του SARS-CoV-2 και την ανταπόκριση του οργανισμού στον εμβολιασμό ή τους εμβολιασμούς, προτού μπορέσουμε να προτείνουμε σε άτομα που θέλουν επιπλέον ενίσχυση από το εμβόλιο, όπως τα ηλικιωμένα άτομα ή όσοι είναι ανοσοκατεσταλμένοι, να προγραμματίσουν το εμβόλιο τους», είπε η Klerman. «Αυτή η έρευνα είναι το πρώτο βήμα για την απόδειξη της σημασίας της απόκρισης ανάλογα με την ώρα της ημέρας στο εμβόλιο SARS-CoV-2».
Η Klerman τονίζει ότι ο εμβολιασμός, ανεξάρτητα από την ώρα της ημέρας, είναι το πιο κρίσιμο βήμα για την πρόληψη της μόλυνσης από τον COVID-19.
Αυτά τα δεδομένα υπογραμμίζουν επίσης τη σημασία της καταγραφής του χρόνου εμβολιασμού ή οποιασδήποτε παρέμβασης σε κλινικές και ερευνητικές μελέτες. «Εάν τα προκαταρκτικά δεδομένα δείχνουν διαφορά στην αποτελεσματικότητα και τις ανεπιθύμητες ενέργειες από ένα φάρμακο ή εμβόλιο με βάση την ώρα της ημέρας, θα έπρεπε να χορηγείται το φάρμακο στον βέλτιστο χρόνο, γεγονός που θα μείωνε τον αριθμό των συμμετεχόντων που απαιτούνται για να λάβουν στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ φαρμάκου και εικονικού φαρμάκου», είπε η Klerman.
Η Klerman και οι συνεργάτες της αναλύουν τώρα τα δεδομένα σχετικά με τις παρενέργειες του εμβολίου από άτομα που εμβολιάστηκαν στις εγκαταστάσεις του νοσοκομείου General Brigham της Μασαχουσέτης. «Εάν τα επίπεδα αντισωμάτων είναι υψηλότερα όταν οι άνθρωποι λαμβάνουν το εμβόλιο το απόγευμα, μπορεί να δούμε ότι οι παρενέργειες είναι επίσης μεγαλύτερες», είπε η Klerman η οποία ελπίζει να έχει την ευκαιρία να αναλύσει εκ νέου τα δεδομένα από τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές.
