Η παραλλαγή Όμικρον του κορωνοϊού μπορεί να διαφύγει σε σημαντικό βαθμό από την προστασία που προσφέρουν είτε τα εμβόλια και η προηγούμενη νόσηση, είτε τα μονοκλωνικά αντισώματα, επιβεβαιώνουν πέντε νέες μελέτες που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «Nature».
Οι εργαστηριακές (όχι κλινικές) έρευνες, για μερικές από τις οποίες είχαν προηγηθεί προδημοσιεύσεις, δείχνουν ότι όσοι είχαν αρρωστήσει στο παρελθόν από Covid-19 και όσοι εμβολιάστηκαν πλήρως -ακόμη κι εκείνοι που έχουν κάνει τρίτη δόση- κινδυνεύουν να μολυνθούν από την Όμικρον. Παράλληλα, η νέα παραλλαγή φαίνεται να είναι τελείως ή σε μεγάλο βαθμό ανθεκτική σε όλα τα μονοκλωνικά αντισώματα που χρησιμοποιούνται κλινικά σήμερα.
Η σημαντικότερη από τις πέντε μελέτες, με επικεφαλής τον καθηγητή ιατρικής Ντέηβιντ Χο, του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης, η οποία έγινε σε συνεργασία με επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Χονγκ Κονγκ, εξέτασε κατά πόσο τα αντισώματα από 54 πλήρως εμβολιασμένους με Pfizer/BioNTech, Moderna, AstraZeneca και Johnson & Johnson μπορούν να εξουδετερώσουν στο εργαστήριο την Όμικρον. Οι 15 είχαν κάνει και ενισχυτική δόση με mRNA εμβόλιο, ενώ οι δύο είχαν επίσης νοσήσει με Covid-19 στο παρελθόν.
Διαπιστώθηκε ότι τα αντισώματα όλων των εμβολιασμένων έχουν σημαντικά μειωμένη αποτελεσματικότητα όσον αφορά την εξουδετέρωση της Όμικρον, σε σχέση με τις άλλες παραλλαγές. Τα αντισώματα των αναρρωσάντων από Covid-19 έχουν ακόμη μικρότερη αποτελεσματικότητα να εξουδετερώσουν την Όμικρον, γι’ αυτό οι ίδιοι κινδυνεύουν με επαναλοίμωξη.
Όσοι έκαναν τρίτη δόση με mRNA εμβόλιο (Pfizer/BioNTech ή Moderna), είναι καλύτερα προστατευμένοι σε σχέση με όσους έχουν κάνει δύο δόσεις, αλλά και στη δική τους περίπτωση τα αντισώματα μετά την ενισχυτική δόση έχουν μειωμένη εξουδετερωτική ικανότητα έναντι της Όμικρον. Όπως δήλωσε ο δρ. Χο, «ακόμη και μια τρίτη δόση μπορεί να μην προστατεύει επαρκώς από λοίμωξη Όμικρον, αλλά φυσικά πρέπει κανείς να την κάνει, καθώς μπορεί να αυξήσει την προστασία του».
Όσον αφορά τα μονοκλωνικά αντισώματα, τα οποία μπορεί να αποτρέψουν ασθενείς με κορωνοϊό να νοσήσουν βαριά, η μελέτη σε 19 από αυτά βρήκε ότι όλα όσα χρησιμοποιούνται ήδη, αλλά και τα περισσότερα από εκείνα που βρίσκονται σε φάση ανάπτυξης, είναι πολύ λιγότερο αποτελεσματικά κατά της Όμικρον ή δεν «δουλεύουν» καθόλου. Μεταξύ αυτών ήταν τα REGN10987 (imdevimab), REGN10933 (casirivimab), COV2-2196 (tixagevimab), COV2-2130 (cilgavimab), LY-CoV555 (bamlanivimab), CB6 (etesevimab), Brii-196 (amubarvimab), Brii-198 (romlusevimab) και S309 (sotrovimab). Μόνο το τελευταίο, καθώς και το romlusevimab, βρέθηκαν να διατηρούν μεγαλύτερη εξουδετερωτική ικανότητα.
Οι ερευνητές επεσήμαναν ότι «η Όμικρον εμφανίζει πλέον την πιο πλήρη διαφυγή από τα εξουδετερωτικά αντισώματα που έχουν δει ποτέ οι επιστήμονες». Έτσι, ο Χο εκτίμησε ότι θα πρέπει να αναπτυχθούν νέα εμβόλια και θεραπείες. Όπως είπε, «δεν είναι πολύ υπερβολικό να σκεφτούμε ότι ο κορωνοϊός SARS-CoV-2 βρίσκεται τώρα μόνο μία ή δύο μεταλλάξεις μακριά από το να γίνει τελείως ανθεκτικός στα σημερινά αντισώματα, είτε τα μονοκλωνικά που χρησιμοποιούνται ως θεραπείες, είτε στα αντισώματα που γεννιούνται από τον εμβολιασμό ή από λοίμωξη με προηγούμενες παραλλαγές».
Τις σχετικές δημοσιεύσεις μπορείτε να βρείτε στους παρακάτω συνδέσμους:
https://www.nature.com/articles/d41586-021-03826-3
https://www.nature.com/articles/d41586-021-03827-2
https://www.nature.com/articles/d41586-021-03824-5
https://www.nature.com/articles/d41586-021-03825-4
https://www.nature.com/articles/d41586-021-03796-6
Γιατί αυτή μπορεί να είναι η τελευταία μετάλλαξη παγκόσμιας ανησυχίας
Αντίθετα, ο Ben Krishna, μεταδιδακτορικός ερευνητής Ιολογίας και Ανοσολογίας από το Πανεπιστήμιο του Cambridge, προσφέρει ένα πιο αισιόδοξο σενάριο για το μέλλον, μέσω άρθρου του που δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο The Conversation.
Σύμφωνα με το εν λόγω άρθρο, η παραλλαγή Όμικρον μπορεί να μην είναι η τελευταία του κορωνοϊού, ενδεχομένως όμως να είναι η τελευταία που θα μας ανησυχήσει σοβαρά προτού ο ιός γίνει τελικά ενδημικός και αρχίσει να μας απασχολεί μια φορά το χρόνο, όπως και ο ιός της γρίπης.
Όπως επισημαίνει ο δρ. Krishna, ο ιός δεν μπορεί να μεταλλάσσεται επ’ άπειρον. Σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα, ο ιός κάποια στιγμή θα δημιουργήσει μια πρωτεΐνη-ακίδα ικανή να προσδεθεί πολύ αποτελεσματικά στους υποδοχείς ACE2 στην επιφάνεια των ανθρώπινων κυττάρων, όπως αυτά που βρίσκονται στους αεραγωγούς του αναπνευστικού συστήματος. Ωστόσο, μέχρι τότε, θα έχουν μπει στο προσκήνιο άλλοι παράγοντες που θα περιορίζουν τη μεταδοτικότητα του ιού, όπως η ταχύτητα αναπαραγωγής του γονιδιώματος, η ταχύτητα εισόδου του ιού στα κύτταρα, αλλά και η ποσότητα ιικού φορτίου που μεταδίδει ένας μολυσμένος ξενιστής.
Θεωρητικά, όλοι αυτοί οι παράγοντες μπορεί να εξελιχθούν και να φτάσουν στην κορυφαία τιμή τους, όμως τα διαθέσιμα στοιχεία αποκαλύπτουν ότι η Όμικρον δεν διαθέτει όλα τα χαρακτηριστικά που απαιτούνται για να προκύψει μια πανίσχυρη και μεταδοτική μετάλλαξη.
Η μεγάλη ικανότητα παραλλαγής του ιού είναι και ο λόγος που η Όμικρον μολύνει ανθρώπους με προηγούμενη ανοσία -είτε από εμβόλια, είτε από φυσική λοίμωξη. Οι μεταλλάξεις που επιτρέπουν στην πρωτεΐνη-ακίδα να δεσμεύεται πιο έντονα στους υποδοχείς ACE2 μειώνουν επίσης την ικανότητα των αντισωμάτων να προσκολλώνται στον ιό και να τον εξουδετερώνουν.
Παραμένει σημαντικό για την ανθρωπότητα ότι η προηγούμενη έκθεση στον ιό εξακολουθεί να προστατεύει από σοβαρή νόσο και θάνατο, καθώς ο ιός μπορεί να αναπαράγεται και να επαναμολύνει, αλλά δεν νοσούμε τόσο βαριά όσο την πρώτη φορά.
Ποιο είναι το πιο πιθανό μέλλον για τον SARS-CoV-2, λοιπόν; Όσο «έξυπνα» και αν συμπεριφέρεται, δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι τελικά δεν θα ελεγχθεί και δεν θα εκδιωχθεί από το ανοσοποιητικό σύστημα. Οι μεταλλάξεις που βελτιώνουν την ικανότητα εξάπλωσής του δεν αυξάνουν πολύ τους θανάτους. Μελλοντικά, ο ιός αναμένεται πως θα μεταλλάζεται σποραδικά, αλλάζοντας αρκετά με την πάροδο του χρόνου ώστε να μην εντοπίζεται από τις προσαρμοσμένες άμυνες του ανοσοποιητικού συστήματος, επιτρέποντας κύματα επαναμόλυνσης, κάτι που έχει συμβεί και με παλαιότερες επιδημίες παγκοσμίως.
Κάπως έτσι οδηγούμαστε στη θεωρία της «περιόδου Covid», όπως έχουμε την περίοδο της γρίπης κάθε χρόνο. Οι ιοί της γρίπης έχουν παρόμοιο μοτίβο μετάλλαξης με την πάροδο του χρόνου, γνωστό ως «αντιγονική μετατόπιση», που οδηγεί σε επαναμολύνσεις. Τα νέα στελέχη του ιού της γρίπης κάθε έτους δεν είναι απαραίτητα πιο βελτιωμένα από τα περσινά, αλλά είναι αρκετά διαφορετικά. Ίσως η καλύτερη ένδειξη πως οδηγούμαστε σε αυτό το σενάριο για τον SARS-CoV-2 είναι ότι ο ανθρώπινος κορωνοϊός 229E, ένας κορωνοϊός που προκαλεί το κοινό κρυολόγημα, το κάνει ήδη αυτό.
Επομένως, η Όμικρον δεν αναμένεται να είναι η τελική παραλλαγή, αλλά ενδέχεται να είναι η τελευταία «παραλλαγή ανησυχίας». Με λίγη τύχη, ο SARS-CoV-2 πιθανότατα θα γίνει ένας ενδημικός ιός που μεταλλάσσεται αργά με την πάροδο του χρόνου.
Βάσει το σενάριο αυτό, η νόσηση θα καταλήξει να είναι ήπια, καθώς κάποια προηγούμενη έκθεση θα δημιουργήσει ανοσία που θα μειώσει την πιθανότητα νοσηλείας και θανάτου. Οι περισσότεροι άνθρωποι θα μολυνθούν την πρώτη φορά στην παιδική ηλικία, κάτι που θα μπορούσε να συμβεί πριν ή μετά από τον εμβολιασμό τους, και οι επακόλουθες επαναμολύνσεις μετά βίας θα γίνονται αντιληπτές. Με τον καιρό, μόνο μια μικρή ομάδα επιστημόνων θα παρακολουθεί τις γενετικές αλλαγές του SARS-CoV-2 και οι παραλλαγές που προκαλούν ανησυχία θα αποτελέσουν παρελθόν.
Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
