Οι οικονομολόγοι του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) έχουν καταλήξει σε ένα μοντέλο που προβλέπει σημαντική αύξηση του ανώτατου ορίου για το χρέος -στο 100% του ΑΕΠ, έναντι του 60% που ίσχυε μέχρι σήμερα-, ενώ δεν αλλάζει το 3% για το δημοσιονομικό έλλειμμα.
«Προτείνουμε τρόπους απλοποίησης των κανόνων, ει δυνατόν χωρίς να απαιτείται αλλαγή των Συνθηκών (της Ε.Ε.) ή επικυρώσεις από τα εθνικά Κοινοβούλια», σημειώνουν οι οικονομολόγοι του ESM στο σκεπτικό τους, σύμφωνα με τη γερμανική εφημερίδα.
Παράλληλα, ωστόσο, σε μια προσπάθεια να καθησυχάσουν τους «σκληρούς» του ευρωπαϊκού Βορρά, ξεκαθαρίζουν ότι «η δημοσιονομική πειθαρχία παραμένει ακρογωνιαίος λίθος της νομισματικής ένωσης», προσθέτοντας ότι «η δημοσιονομική πειθαρχία δεν είναι σήμερα λιγότερο σημαντικό απ’ ό,τι την περίοδο που η νομισματική ένωση τέθηκε σε ισχύ».
Σε κάθε περίπτωση, η αλλαγή αυτή αναμένεται να χαλαρώσει τις πιέσεις που ασκούνται στις υπερχρεωμένες χώρες της Ευρώπης. Όπως είναι, για παράδειγμα, η Ελλάδα, αλλά και η Ιταλία, η οποία, με βάση το ισχύον καθεστώς, θα ήταν υποχρεωμένη να καταγράφει, για την επόμενη 20ετία, πλεονάσματα της τάξης 6%-7%, προκειμένου το χρέος της -που σήμερα είναι στο 156% του ΑΕΠ- να βρεθεί κάτω από το 60%.
Η 20ετία δεν αλλάζει
Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι τα πράγματα είναι εύκολα. Διότι, σύμφωνα τουλάχιστον με την πρόταση του ESM, παραμένει σε ισχύ η υποχρέωση της μείωσης του χρέους στο νέο όριο μέσα σε διάστημα 20 ετών. Πρακτικά, λοιπόν, για την Ιταλία αυτό συνεπάγεται μια μείωση της τάξης του 2,5% του ΑΕΠ ετησίως, ενώ για την Ελλάδα η αντίστοιχη υποχρέωση ανέρχεται στο 5% του ΑΕΠ.
Η αλήθεια, βεβαίως, είναι πως, μαζί με την αλλαγή των επίσημων ορίων, αναμένεται να υπάρξει και αναθεώρηση των κανόνων που τα πλαισιώνουν καθώς και των «ειδικών συνθηκών» τα οποία θα δικαιολογούν την προσωρινή εξαίρεση ενός κράτους-μέλους από τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης.
Σε αυτό το σημείο, πάντως, επικρατεί ακόμη αρκετή ασάφεια. Λογικό, μιας και εκεί, όπως όλα δείχνουν, θα δοθούν ορισμένες από τις πιο σκληρές μάχες.
Βόρειοι και Νότιοι, Ανατολικοί και Δυτικοί
Η διαδικασία για την -τέταρτη κατά σειρά- αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης έχει ξεκινήσει. Αν και το τελικό σχέδιο δεν αναμένεται να γίνει γνωστό σύντομα (για τα τέλη του 2022 κάνουν λόγο οι γνωρίζοντες), ουδείς αμφισβητεί ότι αλλαγές θα υπάρξουν – και μάλιστα σημαντικές.
Τα νέα δεδομένα, άλλωστε, που έχει προκαλέσει η νέα κρίση, αυτή της πανδημίας, έχουν καταστήσει απολύτως αναγκαίες τις αλλαγές.
Η αναστολή ισχύος του Συμφώνου, προκειμένου να μείνουν όρθιες οι οικονομίες, έχει οδηγήσει στην εκτόξευση του χρέους και του ελλείμματος στις περισσότερες χώρες, με αποτέλεσμα οι υφιστάμενοι στόχοι να μοιάζουν ανέφικτοι.
Σε αυτό το φόντο, τα διάφορα στρατόπεδα εντός της Ε.Ε. και της ευρωζώνης προετοιμάζονται, όπως είναι φυσικό και αναμενόμενο, για τη μεγάλη μάχη. Βόρειοι και Νότιοι της Ε.Ε., όπως επίσης Δυτικοί και Ανατολικοί, έχουν θέσει τις «κόκκινες γραμμές» τους για τη σκληρή διαπραγμάτευση που θα ακολουθήσει.
Ταυτόχρονα, τα επιτελεία των Βρυξελλών και της Φρανκφούρτης κάνουν τα δικά τους σχέδια. Στόχος τους είναι να υπάρξουν σχέδια που θα μπορούν να γίνουν αποδεκτά απ’ όλες τις πλευρές, έτσι ώστε να αποτραπούν η κατά μέτωπο σύγκρουση και η ολοκληρωτική ρήξη.
