Σύνταξη-επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Οι μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου όπως το Facebook και η Johnson & Johnson αντιμετωπίζουν έναν επιπλέον συλλογικό φόρο εκατοντάδων δις δολ, αφού 136 χώρες υπέγραψαν την Παρασκευή ένα λεπτομερές σχέδιο για την αναθεώρηση των διεθνών εταιρικών φορολογικών κανόνων.
Οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Κίνα, η Ινδία και όλες οι χώρες της ΕΕ υπέγραψαν τη διεθνή συμφωνία, μετά από διαπραγματεύσεις – υπό την εποπτεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Η Κένυα, η Νιγηρία, το Πακιστάν και η Σρι Λάνκα είναι από τις λίγες χώρες – από τις 140 που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις – που αποφάσισαν να μην υπογράψουν.
Η συμφωνία στοχεύει να διασφαλίσει ότι οι 100 μεγαλύτερες εταιρείες στον κόσμο θα πληρώνουν φόρους για τις δραστηριότητες και τις πωλήσεις τους σε όλο τον κόσμο, καθιερώνοντας παράλληλα έναν διεθνή αποτελεσματικό ελάχιστο συντελεστή εταιρικού φόρου 15%. Ο παγκόσμιος φορολογικός συντελεστής θα επιτρέψει στις χώρες, συλλογικά, να εισπράττουν επιπλέον 150 δις δολ σε ετήσια φορολογικά έσοδα, ενώ η ρύθμιση θα μοιράσει επιπρόσθετα 125 δις δολ από φορολογικές εισπράξεις εταιρειών, στα συμμετέχοντα κράτη παγκοσμίως.
Η παγκόσμια συμφωνία, η οποία πρέπει να εγκριθεί από τους ηγέτες του G20 (αργότερα αυτόν τον μήνα) και πιθανότατα θα χρειαστεί τουλάχιστον δύο χρόνια για να εφαρμοστεί, αντιπροσωπεύει την πρώτη ουσιαστική ανανέωση του καθεστώτος φορολογίας των επιχειρήσεων εδώ και δεκαετίες. Έρχεται εν μέσω έντονης έντασης μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης για το πώς θα πρέπει να εφαρμοστούν αυτές οι προτάσεις, στις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις περιοχές δικαιοδοσίας τους. Αξιωματούχοι σε όλο τον κόσμο αναζητούν νέες πηγές εσόδων προκειμένου να πληρώσουν για την οικονομική ανάκαμψη που σχετίζεται με την κρίση του κορωνοϊού.
«Αυτή η εξέλιξη θα κάνει το διεθνές φορολογικό μας σύστημα πιο δίκαιο και θα λειτουργήσει καλύτερα», έγραψε στο Twitter ο γενικός γραμματέας του ΟΟΣΑ, Matthias Cormann, μετά τη σύναψη της συμφωνίας. «Είναι μια σημαντική νίκη για μια αποτελεσματική και ισορροπημένη πολυμερή προσέγγιση. Πρόκειται για μια εκτεταμένη συμφωνία που διασφαλίζει ότι το διεθνές φορολογικό μας σύστημα είναι κατάλληλο να λειτουργήσει σε μια ψηφιοποιημένη και παγκοσμιοποιημένη οικονομία», πρόσθεσε.
Οι δύο λεγόμενοι πυλώνες της συμφωνίας έχουν σχεδιαστεί για να κάνουν δυσκολέψουν τους ψηφιακούς κολοσσούς και τις πολυεθνικές εταιρείες να μετατοπίζουν τα κέρδη τους σε όλο τον κόσμο – προκειμένου να αποφύγουν τις φορολογικές αρχές των χωρών, μέσα από έξυπνες και νομικές λογιστικές πρακτικές.
Ο ελάχιστος φορολογικός συντελεστής, ο επονομαζόμενος Πυλώνας Δύο, έχει σαν στόχο να σταματήσει τις εταιρείες που επιδιώκουν να σταθμεύουν τα κέρδη τους σε φορολογικούς παραδείσους – ένα συνεχιζόμενο πρόβλημα, το οποίο αποκαλύφθηκε πρόσφατα στα Pandora Papers. Ο λεγόμενος Πυλώνας Ένα, θα διανέμει κέρδη από φόρους εταιρειών – πάνω από ένα ορισμένο όριο – σε χώρες όπου πωλούν αγαθά και υπηρεσίες τους.
Η διεθνής συμφωνία απαίτησε χρόνια διαπραγματεύσεων μέσω εθνικών προσπαθειών – κυρίως στην ΕΕ – για τη φορολόγηση εταιρειών τεχνολογίας των ΗΠΑ όπως η Amazon και το Facebook. Αυτές οι εγχώριες επιβολές εισφορών είχαν απειλήσει έναν παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο – ειδικά μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ. Η συμφωνία αποσκοπεί στον τερματισμό αυτών των εντάσεων και καθιστά πιο δύσκολο για τις εταιρείες να μετατοπίζουν τα κέρδη τους προκειμένου να παρακάμπτουν τα υπάρχοντα φορολογικά καθεστώτα των επιμέρους χωρών.
Οι επικριτές ισχυρίζονται ότι η αναθεώρηση ωφελεί δυσανάλογα τις δυτικές χώρες, ενώ ενδέχεται να παρεμποδίσει την ικανότητα των κυβερνήσεων να καθορίζουν τους δικούς τους φορολογικούς συντελεστές, προκειμένου να προσελκύσουν διεθνείς επενδύσεις στις χώρες τους.
«Η αναγγελθείσα συμφωνία θα επιτρέπει στις πλούσιες χώρες του ΟΟΣΑ να παίρνουν το μεγαλύτερο μέρος των νέων εσόδων και θα περιορίσει απότομα την ελευθερία των άλλων χωρών να καθορίζουν τους φορολογικούς τους κανόνες και να υπερασπίζονται τις φορολογικές τους βάσεις», δήλωσε ο Alex Cobham, διευθύνων σύμβουλος στο Tax Justice Network. «Ίσως ήταν πάντα αφελές να περιμένουμε από ένα κλαμπ πλούσιων χωρών να αντιμετωπίσει τη φορολογική κατάχρηση, όταν τα μέλη του συλλόγου και οι συνεργάτες τους είναι οι κύριοι δράστες αυτής της κατάχρησης», πρόσθεσε.
Οι υπουργοί Οικονομικών από τις χώρες του G20 έχουν προγραμματίσει την έγκριση της συμφωνίας όταν θα συναντηθούν στην Ουάσινγκτον την επόμενη εβδομάδα. Οι ηγέτες αυτών των χωρών αναμένεται να εγκρίνουν τη συμφωνία στο τέλος του μήνα, ξεκινώντας το δύσκολο έργο της εφαρμογής των κανόνων μέχρι το τέλος του 2023.
Πολλοί από τους υπογράφοντες είχαν ήδη δεσμευτεί για την αναθεώρηση τον Ιούλιο, όταν ο ΟΟΣΑ αποκάλυψε τις γενικές γραμμές της συμφωνίας. Υπήρχαν όμως κάποιες αντιρρήσεις, κυρίως από την Ιρλανδία για τον καθορισμό ενός ελάχιστου φορολογικού συντελεστή «τουλάχιστον 15%», οι οποίες εμπόδισαν την έκδοση μιας κοινής δήλωσης τον Ιούλιο. Αυτές οι δύο λέξεις έχουν εξαφανιστεί έκτοτε.
Η συμφωνία που ανακοινώθηκε την Παρασκευή είναι πιο λεπτομερής από την προηγούμενη και προσαρμόστηκε σε χώρες, ειδικά της ΕΕ, προκειμένου να επιτευχθεί. Η νέα διατύπωση ήταν ζωτικής σημασίας για να κερδίσει την Ιρλανδία αφού το Δουβλίνο αντέδρασε έντονα στην προοπτική να εγκαταλείψει τον παλιό συντελεστή φορολογίας των επιχειρήσεων, του 12,5%. Αυτό δεν θα συμβεί, καθώς το διεθνές επιτόκιο του ΟΟΣΑ θα απευθύνεται μόνο σε εταιρείες με ετήσια έσοδα τουλάχιστον 750 εκατ. Ευρώ. Αυτό επιτρέπει στους Ιρλανδούς να διατηρήσουν το υπάρχον φορολογικό τους καθεστώς, εφαρμόζοντας παράλληλα μια λεγόμενη προσαύξηση 2,5 ποσοστιαίων μονάδων στις μεγαλύτερες διεθνείς εταιρείες που εδρεύουν στο νησί τους. Οι αλλαγές στον καθορισμό ενός παγκόσμιου ελάχιστου συντελεστή φορολογίας εταιρειών πιθανότατα θα εγκριθούν από χώρες σε όλο τον κόσμο κάποια στιγμή το επόμενο έτος.
Σύμφωνα με έναν πολύπλοκο τύπο για τον Πυλώνα 1 – στον οποίο το 25% των κερδών εταιρειών με περιθώριο κέρδους τουλάχιστον 10% και ετήσια έσοδα τουλάχιστον 20 δις δολ θα μοιράζονται παγκοσμίως – οι κυβερνήσεις θα μπορούν να εισπράττουν πρόσθετα φορολογικά έσοδα από τις μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου, με βάση το πόσο σημαντικές είναι οι δραστηριότητές τους σε περιοχές δικαιοδοσίας τους. Αυτές οι αλλαγές αναμένεται να τεθούν σε ισχύ έως το 2023.
Η συμφωνία της Παρασκευής περιλαμβάνει επίσης φορολογικές εκπτώσεις για ορισμένα εταιρικά περιουσιακά στοιχεία και δέσμευση να αποσύρει τους εθνικούς φόρους κατά των τεχνολογικών κολοσσών, τα επόμενα χρόνια. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ωστόσο, θα είναι ελεύθερη να προτείνει μια ξεχωριστή ψηφιακή εισφορά στην ΕΕ, αρκεί να ισχύει για πολλές εταιρείες με πολύ χαμηλό συντελεστή. Η Ουάσινγκτον είχε πιέσει επιτυχώς τις Βρυξέλλες να αναβάλουν αυτά τα σχέδια έως ότου επιτευχθεί μια τελική συμφωνία του ΟΟΣΑ.
Στο πλαίσιο της τελικής συμφωνίας, οι εταιρείες θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε φορολογικές ελαφρύνσεις, βάσει προτάσεων για τον ελάχιστο συντελεστή φορολογίας εταιρειών, πράγμα που θα επιτρέπει σε αυτές τις εταιρείες να αφαιρούν μέρος της αξίας που κατέχουν σε φυσικά περιουσιακά στοιχεία και σε μισθοδοσία, σε χώρες όπου έχουν δραστηριότητες. Αυτές οι κρατήσεις θα μειωθούν από 8% και 10%, αντίστοιχα, σε 5% για 10 χρόνια.
Πηγή: POLITICO
