Ερόλ Ουζέρ*
Το «πεφωτισμένο προσωπικό ενδιαφέρον» και τα «αόρατα χέρια» ως κύριες αρχές δεν έχουν βοηθήσει και πολύ την παγκόσμια κοινωνία. Αν ποτέ η πρόκληση της τρέχουσας πανδημίας πρόκειται να ξεπεραστεί αποφασιστικά, θα είναι μόνο μέσω κοινής αντίδρασης. Η ελπίδα είναι ότι αυτή η κοινή προσπάθεια θα μεταμορφώσει την παγκόσμια κοινωνία και θα οδηγήσει στην ανάγκη εύρεσης καινούργιων δρόμων και φορέων για διεθνή συνεργασία. Για την αγάπη για κυριαρχία πρέπει να αντικαταστήσουμε την ισότητα; για την αγάπη για νίκη πρέπει να αντικαταστήσουμε τη δικαιοσύνη; για την αγάπη για σκληρότητα πρέπει να αντικαταστήσουμε την ευφυΐα; για τον ανταγωνισμό πρέπει να αντικαταστήσουμε τη συνεργασία .Πρέπει να μάθουμε να σκεφτόμαστε την ανθρώπινη φυλή σαν μία οικογένεια. –Bertrand Russell
Το μόνο πράγμα το οποίο θα λυτρώσει την ανθρωπότητα είναι η συνεργασία. -Bertrand Russell
Η πανδημία του COVID κατάφερε ένα ισχυρό χτύπημα στην παγκόσμια οικονομία με πολλούς τρόπους σε διάφορους τομείς. Ο αριθμός των εργατικών χεριών επηρεάστηκε δυσμενώς από τα πολύ υψηλά ποσοστά θνησιμότητας, τα οποία επίσης ίσως έχουν μακροπρόθεσμο αντίκτυπο.
Αναφορικά με την οικονομική πολιτική -αντί να δημιουργηθεί ισχυρότερη συνεργασία- η πανδημία προκάλεσε περαιτέρω περιορισμούς και μεγαλύτερη ροπή προς την αυτάρκεια. Ένας άλλος τομέας στον οποίο είχε αρνητική επίπτωση ήταν τα ταξίδια και η κινητικότητα καθώς επίσης και η
ανάπτυξη μικρών επιχειρήσεων.
Μιλώντας πιο γενικά, η πανδημία αποδείχτηκε ότι είναι ένα σπουδαίο τεστ για τα εθνικά ,τοπικά και διεθνή συστήματα διακυβέρνησης. Το διεθνές σύστημα ,καθώς επίσης και οι τοπικοί φορείς αποδείχτηκαν να είναι απροετοίμαστοι και με σχεδόν ανύπαρκτο εξοπλισμό έτσι ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τα χτυπήματα της κρίσης. Σε εθνικό επίπεδο ,το οικονομικό σύστημα δοκιμάστηκε σε σχέση με το σύστημα διακυβέρνησης ,την αντοχή του συστήματος υγείας καθώς επίσης και την πίστη του πληθυσμού στις πολιτικές της εξουσίας(συγκεκριμένα τη δεκτικότητα των επιταγών για εμβολιασμό). Στη σφαίρα της διεθνούς συνεργασίας, τα μειονεκτήματα του τρέχοντος πλαισίου φαίνονται από την έλλειψη των κοινών προσπαθειών ανάμεσα στις χώρες σχετικά με την ανάπτυξη και παροχή εμβολίων στην παγκόσμια κοινότητα. Μία άμεση και λογική λύση στο πλαίσιο της παρούσας κρίσης θα ήταν να διευρυνθούν οι πιθανότητες για τον πληθυσμό να αποκτήσει πρόσβαση σε πιο ευρεία γκάμα εμβολίων-κάτι που με τη σειρά του θα βοηθούσε στην αύξηση του ποσοστού των συμμετεχόντων στον εμβολιασμό.Tο ίδιο λογικό θα ήταν να υπάρχουν κοινές προσπάθειες σε όλες τις χώρες για τη δημιουργία πιο αποτελεσματικών εμβολίων. Αντί αυτού, υπάρχει ένας πολύ έντονος «εμβολιαστικός προστατευτισμός» και προσπάθειες να υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη στα εμβόλια που δημιουργήθηκαν στις «χώρες ανταγωνιστές».
Υπάρχουν πολλά ακόμα που θα μπορούσε η διεθνής κοινότητα να κάνει για να παρέξει βοήθεια στις λιγότερο αναπτυγμένες οικονομίες. Το 2020,η επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια(ODA) από κράτη μέλη της Επιτροπής Αναπτυξιακής Βοήθειας(DAC)(αποτελείται από αναπτυγμένες οικονομίες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής και της Ευρωπαϊκής Ένωσης),ανήλθε στα 161,2 δισεκατομμύρια δολάρια,
αντιπροσωπεύοντας το 0,32 % του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος. Οι αρχικοί υπολογισμοί δείχνουν ότι μέσα από την Επίσημη Αναπτυξιακή Βοήθεια και την Επιτροπή Αναπτυξιακής Βοήθειας, οι χώρες ξόδεψαν 2 δισεκατομμύρια δολάρια το 2020 σε δραστηριότητες που σχετίζονται με τον COVID-19.Σαν αποτέλεσμα, η Επίσημη Αναπτυξιακή Βοήθεια αυξήθηκε το 2020 κατά 3,5% συγκριτικά με το 2019 και έφτασε το υψηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί ποτέ. Τέτοια αύξηση ,ενώ είναι σημαντική εν όψει των προκλήσεων που αντιμετωπίζονται από τις ανεπτυγμένες χώρες, δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών οι οποίες χτυπήθηκαν πολύ από την μεγάλη πτώση των ξένων άμεσων επενδύσεων και της εισροής εμβασμάτων λόγω των περιορισμών εξαιτίας της πανδημίας .Πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι τα επίπεδα της Επίσημης Αναπτυξιακής Βοήθειας μειώθηκαν σε 3 από 30 μέλη της Επιτροπής Αναπτυξιακής Βοήθειας το 2020.
Μία πολύ σημαντική πρωτοβουλία, στο πλαίσιο της βοήθειας των χωρών του G20 στις αναπτυσσόμενες χώρες με πολλά χρέη, ήταν η παροχή της ανακούφισης από αυτά έτσι ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν το σοκ από την πανδημία του COVID.Σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (OECD)η συνολική ελάφρυνση χρεών ,που επεκτάθηκε χρονικά από τις ανεπτυγμένες οικονομίες το 2020 ,ανήλθε στα 541 εκατομμύρια δολάρια. Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τον υπουργό οικονομικών της Κίνας ,η Τράπεζα Εξαγωγών-Εισαγωγών της Κίνας καθώς επίσης και ο Διεθνής Οργανισμός Συνεργασίας για την ανάπτυξη της Κίνας (China International Development Cooperation Agency )έχουν αναστείλει
πληρωμές από 23 χώρες που ξεπερνούν τα 1,3 δισεκατομμύρια δολάρια. Συνολικά το τελικό ποσό της ελάφρυνσης των χρεών στο οποίο προχώρησε η Κίνα προς τις αναπτυσσόμενες χώρες -υπό το πλαίσιο των G20 -έφτασε τα 2,1 δισεκατομμύρια δολάρια ,το οποίο είναι το μεγαλύτερο αναφορικά με το μέγεθος των αναβληθέντων κεφαλαίων.
Εκτός από την Επίσημη Αναπτυξιακή Βοήθεια(ODA) και την ελάφρυνση χρεών υπάρχουν επίσης κενά σε τομείς όπως η εμπορική πολιτική,και – το πιο αξιοσημείωτο – με τον επίμονο(και κάποιες φορές αυξανόμενο)προστατευτισμό να επηρεάζει τις ελάχιστα ανεπτυγμένες οικονομίες κατά τη διάρκεια του ξεσπάσματος της πανδημίας. Η πρόσφατη έρευνα της Παγκόσμιας Τράπεζας σχετικά με τις επιπλοκές της πολιτικής των εμπορικών περιορισμών κατά τη διάρκεια της κρίσης του COVID τόνισε ότι οι ελάχιστα αναπτυγμένες οικονομίες θα μπορούσαν να υποστούν ένα από τα μεγαλύτερα χτυπήματα. Η ανταπόκριση της διεθνούς κοινότητας χρειάζεται να εστιάσει στην βελτίωση της πρόσβασης των αναπτυσσόμενων χωρών στην αγορά, καθώς επίσης και στις παροχές από τις αναπτυγμένες οικονομίες αναφορικά με ιατρικό εξοπλισμό και
τεχνολογίες για τα εθνικά συστήματα υγείας. Τελικά, το «πεφωτισμένο προσωπικό ενδιαφέρον» και τα «αόρατα χέρια» ως κύριες αρχές δεν έχουν βοηθήσει την παγκόσμια κοινότητα. Αν η πρόκληση της υφιστάμενης πανδημίας πρόκειται να ξεπεραστεί αποφασιστικά, θα είναι μόνο μέσω κοινής αντίδρασης. Η ελπίδα είναι ότι αυτή η κοινή προσπάθεια θα μεταμορφώσει την παγκόσμια κοινότητα και θα οδηγήσει στην ανάγκη εύρεσης καινούργιων δρόμων και φορέων για διεθνή συνεργασία. Η αλλαγή της «δομής» των τεχνολογικών και υλικών
επιτευγμάτων θα καταστήσει αναγκαία μία επανάσταση στη «βάση» των ανθρωπίνων αξιών. Ο αντίκτυπος της υφιστάμενης πανδημίας καθώς επίσης και η αυξανόμενη συσσώρευση παγκοσμίων ανισορροπιών και των
τρωτών σημείων είναι η αντανάκλαση της αποσύνδεσης ανάμεσα στο αποκορύφωμα των τεχνικών και υλικών επιτευγμάτων/φιλοδοξιών και της ετοιμόρροπης βάσης των εξασθενημένων αξιών της διεθνούς
συνεργασίας. Το σημαντικό σημείο που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε -στο πλαίσιο της παρούσης πανδημίας- είναι ότι δεν είναι απλά άλλο ένα εμπόδιο στο δρόμο προς μεγαλύτερη ευημερία στο μέλλον. Υπάρχουν πάρα πολλά τρωτά σημεία και δυσκολίες κατά μήκος αυτού του δρόμου, τα οποία απαιτούν να επαναπροσδιορίσουμε το δρομολόγιο της ανάπτυξης .Αυτό σχετίζεται κυρίως με τους κινδύνους που ελλοχεύουν όπως η κυβερνοασφάλεια , η ανισότητα και η περιβαλλοντική και ενεργειακή
ασφάλεια .Αυτά τα εύθραυστα πεδία είναι η αντίθετη πλευρά των επιτευγμάτων που προέκυψαν από την παγκόσμια κοινότητα σε τομείς όπως η επιστήμη της πληροφορικής, ο οικονομικός μοντερνισμός και τα
υψηλότερα ποσοστά βιομηχανοποίησης στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Περαιτέρω φιλοδοξίες σε αυτούς τους σημαντικούς τομείς θα σημάνουν την ανάγκη για τρόπους ενδυνάμωσης των ηθικών προτύπων και της
διεθνούς συνεργασίας.
*Ο Ερόλ Ουζέρ είναι γνωστός επιχειρηματίας και χρηματιστής στην Τουρκία
