Σύνταξη-Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Δέκα από τις πιο μολυσματικές ασθένειες στον κόσμο που εντοπίστηκαν από τον Π.Ο.Υ., δεν καλύπτονται μέχρι στιγμής, από τις φαρμακευτικές εταιρείες. Οι μεγαλύτερες φαρμακευτικές εταιρείες του κόσμου δεν είναι κατάλληλα προετοιμασμένες για την επόμενη πανδημία, παρά την αυξανόμενη ανταπόκριση στην πανδημία, προειδοποιεί ανεξάρτητη έκθεση.
Ο Jayasree K. Iyer, εκτελεστικός διευθυντής του Ιδρύματος Πρόσβασης στην Ιατρική, με έδρα την Ολλανδία – ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός – τόνισε ότι ένα ξέσπασμα του ιού Nipah στην Κίνα, με ποσοστό θνησιμότητας έως και 75%, είναι πιθανώς, ο επόμενος μεγάλος κίνδυνος πανδημίας.
«Ο ιός Nipah είναι άλλη μια αναδυόμενη ασθένεια που προκαλεί μεγάλη ανησυχία», είπε. «Ο Nipah θα μπορούσε να χτυπήσει οποιαδήποτε στιγμή. Η επόμενη πανδημία θα μπορούσε να είναι μια λοίμωξη ανθεκτική στα φάρμακα». Ο Nipah μπορεί να προκαλέσει σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα, εγκεφαλίτιδα και οίδημα του εγκεφάλου. Έχει ποσοστό θνησιμότητας 40% έως 75%, ανάλογα με το πού θα εντοπιστεί η πρώτη εστία. Οι νυχτερίδες φρούτων είναι ο φυσικός του ξενιστής. Τα πρόσφατα κρούσματα στο Μπαγκλαντές και την Ινδία συνδέθηκαν, πιθανότατα με την κατανάλωση χυμού μολυσμένων φοινικόδεντρων.
Είναι μία από τις 10 μολυσματικές ασθένειες (από τις 16, συνολικά) που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας χαρακτηρίζει ως τον μεγαλύτερο κίνδυνο για τη δημόσια υγεία και όπου ο προγραμματισμός αντιμετώπισης τους από τις φαρμακευτικές εταιρείες, είναι μηδενικός – σύμφωνα με τη διετή έκθεση του ιδρύματος. Περιλαμβάνουν επίσης τον πυρετό της κοιλάδας του Rift (πανώλη των βοοειδών) – συχνός στην υποσαχάρια Αφρική – μαζί με τους Mers και Sars – αναπνευστικές ασθένειες που προκαλούνται από κορωνοϊούς – και έχουν πολύ υψηλότερα ποσοστά θανάτου από το Covid-19 αλλά είναι λιγότερο μολυσματικές.
Τέσσερα προϊόντα είναι εν τω μεταξύ, σε εξέλιξη για τον ιό chikungunya (που μεταδίδεται από τα κουνούπια και εξαπλώθηκε ραγδαία τα τελευταία χρόνια, σε ολόκληρη την Αμερική, την Αφρική και την Ινδία): ένα εμβόλιο, ένα φάρμακο, ένα διαγνωστικό εργαλείο και ένα νέο εντομοκτόνο σπρέι χώρου, από την Bayer που λειτουργεί επίσης για τον δάγκειο πυρετό και τον Ζίκα.
Η έκθεση αναφέρει πως παρά τα χρόνια προειδοποιήσεων, ότι οι νέοι κορωνοϊοί ήταν πιθανό να προκαλέσουν παγκόσμια κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την υγεία, η φαρμακευτική βιομηχανία καθώς και η ευρύτερη κοινωνία, δεν ήταν προετοιμασμένες για την πανδημία του κορωνοϊού. Δεν υπήρχαν σχέδια σχετικά με την αντιμετώπιση ασθενειών από κορωνοϊούς, στα projects των φαρμακευτικών εταιρειών, πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας. Κατά τη διάρκεια του έτους, η βιομηχανία ανέπτυξε μέσα σε λίγους μήνες πληθώρα εμβολίων. Συνολικά 63 εμβόλια και φάρμακα κατά του κορωνοϊού έχουν εγκριθεί ή βρίσκονται σε εξέλιξη.
Η αντοχή των μικροβίων στα αντιβιοτικά – η εμφάνιση ανθεκτικών στα φάρμακα superbugs, εν μέρει λόγω της έλλειψης αντιβιοτικών σε χώρες χαμηλού εισοδήματος – ενέχει επίσης σοβαρούς κινδύνους.
«Όσον αφορά τη μικροβιακή αντοχή (AMR), έχουμε αντιβιοτικά που εξακολουθούν να λειτουργούν, αλλά ο χρόνος εξαντλείται γρήγορα για να αναπτυχθούν αντικαταστάτες», δήλωσε ο Iyer. «Η φυματίωση, που πιστεύαμε ότι θα μπορούσε να εξαλειφθεί, εξαπλώνεται σε ορισμένες κοινότητες λόγω στελεχών ανθεκτικών σε πολλαπλά φάρμακα», πρόσθεσε.
Προειδοποίησε επίσης, ότι μια «πανδημία AMR», όπου τα ανθεκτικά στα φάρμακα παθογόνα – οργανισμοί που προκαλούν ασθένειες – θα είναι ο παγκόσμιος κανόνας, όχι μόνο δεν είναι «αδιανόητη», αλλά είναι αναπόφευκτη, εκτός και αν η φαρμακοβιομηχανία δεσμευτεί σοβαρά στο να αναπτύξει αντιβιοτικά αντικατάστασης» συμπλήρωσε.
Η έκθεση του ιδρύματος παρακολουθεί 20 μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες και τη διαθεσιμότητα των φαρμάκων τους για 82 ασθένειες σε χώρες με χαμηλό έως μεσαίο εισόδημα. Οι προσπάθειες των εταιρειών για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων συνεχίζουν να επικεντρώνονται σε μια χούφτα ασθενειών, όπως το HIV / AIDS, η φυματίωση, η ελονοσία, ο κορωνοϊός και ο καρκίνος.
Η βρετανική φαρμακοβιομηχανία GSK ήρθε ξανά στην κορυφή του δείκτη, ενώ η αμερικανική εταιρεία Pfizer έφτασε στην πρώτη πεντάδα για πρώτη φορά, πίσω από την GSK, τη Novartis και την Johnson & Johnson.
Η Novartis ήταν η πρώτη εταιρεία που ανέπτυξε μια συστηματική προσέγγιση για να εξασφαλίσει ότι τα προϊόντα της θα φτάνουν στις φτωχότερες χώρες – που αντιμετωπίζουν περισσότερο από το 80% του παγκόσμιου βάρους των ασθενειών – πιο γρήγορα. Οι άλλες κορυφαίες εταιρείες είναι οι AstraZeneca, GSK, Johnson & Johnson, Merck της Γερμανίας, Pfizer, Sanofi και Takeda. Η GSK αναπτύσσει σχέδια πρόσβασης για όλα τα προϊόντα της, όταν τα αποτελέσματα των ενδιάμεσων κλινικών δοκιμών αποδειχθούν θετικά. Υπό τον διευθύνοντα σύμβουλο Albert Bourla, ο οποίος ανέλαβε το τιμόνι της το 2019, η Pfizer ξεκίνησε τον σχεδιασμό πρόσβασης για όλα τα προϊόντα της, δύο χρόνια πριν από την κυκλοφορία τους. Τα σχέδια της ιαπωνικής εταιρείας Takeda για το πρόγραμμα εμβολιασμού δάγκειου πυρετού, περιλαμβάνουν τη δέσμευση για παραχώρηση του εμβολίου σε χώρες όπου ενδημεί η νόσος, εθελοντικές άδειες και στρατηγικές κλιμακωτών τιμών.
Ωστόσο, προς το παρόν πολλά φάρμακα δεν φτάνουν καθόλου στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, ακόμη και χρόνια μετά την κυκλοφορία τους. Περίπου 64 από τα 154 προϊόντα που αναλύθηκαν, δεν καλύπτονται από κανένα είδος στρατηγικής για την πρόσβαση – δίκαιη τιμολόγηση, εθελοντική αδειοδότηση ή δωρεές – σε οποιαδήποτε από τις 106 χώρες που εξετάστηκαν.
Ο Iyer θα ξεκινήσει ένα εικονικό roadshow τον Φεβρουάριο για να πληροφορήσει τους επενδυτές φαρμακευτικών εταιρειών σχετικά με τα ευρήματα της έκθεσης και να τους κινητοποιήσει για να ασκήσουν πίεση στις εταιρείες.
Η Emma Walmsley, διευθύνουσα σύμβουλος της GSK, δήλωσε: «Παραμένουμε αποφασισμένοι να βελτιώσουμε την έρευνα, την πρόσβαση και την ανάπτυξη νέων φαρμάκων και εμβολίων για παγκόσμιες ασθένειες υγείας, ιδίως HIV, φυματίωση και ελονοσία, μελλοντικές πανδημίες και αντιμικροβιακή αντοχή» συμπλήρωσε.
Το Ίδρυμα Πρόσβασης στην Ιατρική χρηματοδοτείται από τις κυβερνήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου και των Κάτω Χωρών, το Ίδρυμα Bill & Melinda Gates, το Wellcome Trust και τους Axa Investment Managers.
Πηγή: The Guardian
