Σύνταξη-Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Ο κόσμος βρίσκεται στο χείλος μιας «καταστροφικής ηθικής αποτυχίας» στη διανομή εμβολίων κορωνοϊού, με μόλις 25 δόσεις να έχουν χορηγηθεί στο σύνολο των φτωχών χωρών, σε σύγκριση με 39 εκατ. σε πλουσιότερες, δήλωσε ο επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Ήταν η πιο έντονη προειδοποίηση μέχρι στιγμής από τον Tedros Adhanom Ghebreyesus σχετικά με τους κινδύνους της συσσώρευσης εμβολίων από πλούσιες χώρες, από τότε που τα εμβόλια άρχισαν να χορηγούνται σε 49 χώρες, κυρίως σε αυτές με υψηλό εισόδημα.
Η Γουινέα είναι η μόνη χώρα χαμηλού εισοδήματος που έχει κάνει μέχρι στιγμής εμβολιασμούς. Την περασμένη εβδομάδα, προχώρησε σε εμβολιασμό 25 ατόμων, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου της, με το ρωσικό εμβόλιο Sputnik V.
Ο Tedros δήλωσε. σε ετήσια συνεδρίαση της εκτελεστικής επιτροπής του Π.Ο.Υ. την Δευτέρα, ότι ήταν λάθος να βλέπουμε άτομα χαμηλού κινδύνου σε πλούσιες χώρες να εμβολιάζονται, ενώ οι περισσότεροι ευάλωτοι άνθρωποι στον κόσμο δεν έχουν ακόμη πρόσβαση σε κανένα εμβόλιο.
«Δεν είναι σωστό οι νεότεροι, πιο υγιείς ενήλικες σε πλούσιες χώρες να εμβολιάζονται πριν από τους εργαζομένους στον τομέα της υγείας και τους ηλικιωμένους σε φτωχότερες χώρες», είπε.
Ένα παγκόσμιο ταμείο διανομής εμβολίων, το Covax, λέει ότι ετοιμάζεται να παραδώσει τις πρώτες δόσεις του τον Φεβρουάριο, αλλά ανταγωνίζεται τα έθνη που επιτυγχάνουν τις δικές τους, συχνά πιο πλουσιοπάροχες συμφωνίες με τους κατασκευαστές για την εξασφάλιση – της περιορισμένης – προμήθειας εμβολίων. Υπήρξαν 44 τέτοιες συμφωνίες πέρυσι και 12 υπογράφηκαν μέχρι τώρα, τον Ιανουάριο, δήλωσε ο Tedros, κατηγορώντας τις χώρες ότι «παρακάμπτουν το Covax, αυξάνουν τις τιμές και προσπαθούν να αποφύγουν την ουρά», συνέχισε.
«Αυτό θα μπορούσε να καθυστερήσει τις παραδόσεις του Covax και να δημιουργήσει ακριβώς το σενάριο που ο σχεδιασμός του στοχεύει να αποφύγει – δηλαδή την συσσώρευση εμβολίων σε πλούσιες χώρες, μια χαοτική αγορά, μια μη συντονισμένη απάντηση στην πανδημία και την συνεχιζόμενη κοινωνική και οικονομική αναστάτωση», είπε.
«Ο κόσμος βρίσκεται στο χείλος μιας καταστροφικής ηθικής αποτυχίας και το τίμημα της θα πληρωθεί με ζωές και εξάντληση των λιγοστών πόρων στις φτωχότερες χώρες του κόσμου», συμπλήρωσε.
Ο γενικός διευθυντής του Π.Ο.Υ. επέκρινε επίσης ορισμένους κατασκευαστές για την προτεραιότητα που δίνουν στις πλούσιες χώρες, για την έγκριση των εμβολίων τους, όπου τα κέρδη είναι περισσότερα, αντι να υποβάλλουν ρυθμιστικά δεδομένα στον Π.Ο.Υ. προκειμένου να επιταχύνουν την διαδικασία έγκρισης και να συμπεριληφθούν στο χαρτοφυλάκιο Covax.
«Τελικά, αυτές οι ενέργειες θα έχουν ως μόνο αποτέλεσμα, την παράταση της πανδημίας», πρόσθεσε, προτρέποντας τις χώρες να αποφύγουν τα ίδια λάθη που έγιναν κατά τη διάρκεια της πανδημίας του HIV, όπου οι πλούσιες χώρες κατηγορήθηκαν για συσσώρευση φαρμάκων για χρόνια έως ότου ο αριθμός των νεκρών αυξήθηκε σε περισσότερους από 8.000 ανθρώπους την ημέρα.
Ο εντοπισμός νέων και πιο μεταδοτικών μεταλλάξεων του ιού τον τελευταίο μήνα, έχει εντείνει τον αγώνα για προμήθεια εμβολίων μεταξύ χωρών που μπορούν να το αντέξουν οικονομικά. Οι συνομιλίες μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών για την οικοδόμηση ενός «ανθρωπιστικού αποθέματος» εμβολίων για πρόσφυγες και άστεγους που ενδέχεται να μην έχουν πρόσβαση σε εμβολιασμούς κυβερνητικών προγραμμάτων, έχουν προσωρινά τεθεί στο αρχείο.
Το Ισραήλ, το Μπαχρέιν και τα ΗΑΕ έχουν χορηγήσει μέχρι στιγμής, τις περισσότερες δόσεις κατά κεφαλήν, με έναν στους τέσσερις Ισραηλινούς να έχουν λάβει μια δόση του σκευάσματος Pfizer-BioNTech. Πάνω από το 6% του πληθυσμού του Ηνωμένου Βασιλείου έχει επίσης εμβολιαστεί, καθώς και περισσότερο από το 4% των πολιτών των ΗΠΑ.
Το Παγκόσμιο Κέντρο Καινοτομίας Υγείας του Πανεπιστημίου του Duke εκτιμά ότι δεν θα υπάρξουν αρκετά εμβόλια για την κάλυψη του παγκόσμιου πληθυσμού μέχρι το 2023.
Η Ινδία και η Νότια Αφρική ηγούνται προσπάθειας στον Π.Ο.Υ., προκειμένου να επιτύχει παραίτηση των φαρμακευτικών εταιρειών από τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για εμβόλια και θεραπείες κορωνοϊού. Αυτό, σύμφωνα με ακτιβιστές θα μπορούσε να αυξήσει σημαντικά τις προμήθειες και των δύο, επιτρέποντας σε οποιονδήποτε εξειδικευμένο κατασκευαστή να τα παράγει χωρίς φόβο μήνυσης ή δίωξης.
Χώρες, συμπεριλαμβανομένων του Ηνωμένου Βασιλείου, των ΗΠΑ και του Καναδά, έχουν αντιταχθεί στην προσπάθεια του Π.Ο.Υ., ενώ ταυτόχρονα αγοράζουν ή έχουν προπληρώσει αρκετά για τον εμβολιασμό των πληθυσμών τους – τουλάχιστον επί τέσσερις φορές – εάν εγκριθούν όλα τα υποψήφια εμβόλια.
Το Covax ιδρύθηκε για να αποφευχθεί η επανάληψη του αγώνα για εμβόλια μετά την πανδημία H1N1 του 2009. «Τότε, οι πλουσιότερες χώρες αγόρασαν μεγάλο μέρος του διαθέσιμου εμβολίου και η αφρικανική ήπειρος έλαβε εμβόλια πολύ αργότερα – όταν ήταν ήδη πολύ αργά για να έχουν οποιοδήποτε όφελος», είπε η καθηγήτρια Helen Rees, πρόεδρος της επιτροπής προγράμματος και πολιτικής στο Gavi, μια συμμαχία εμβολίων που συνίδρυσε το Covax.
«Το Covax επινόησε μια νέα παγκόσμια δομή υγείας σε μήνες», είπε. «Βασικά, προσπαθεί να κάνει κάτι που δεν έχει γίνει ποτέ στο πλαίσιο μιας πανδημίας». Πρόσθεσε όμως, ότι το σχέδιο υπονομεύτηκε από την βιασύνη διμερών συμφωνιών, απόπειρες χωρών που παράγουν εμβόλια, να περιορίσουν τις εξαγωγές τους και αμφιθυμία από την πλευρά των κατασκευαστών εμβολίων, να δώσουν προτεραιότητα στο Covax έναντι συμφωνιών με κυβερνήσεις. Το Covax λέει ότι έχει εξασφαλίσει τουλάχιστον 2 δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίου για το 2021, αν και δεν έχει παράσχει λεπτομέρειες σχετικά με το πότε θα τις λάβει, εν μέσω φόβου ότι οι κατασκευαστές θα επιδιώξουν να δώσουν προτεραιότητα στην τήρηση συμβάσεων με κυβερνήσεις.
Η Αφρικανική Ένωση ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ότι είχε εξασφαλίσει 270 εκατομμύρια δόσεις για την ήπειρο, ένα σημάδι ότι οι χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος επιδιώκουν να βρουν τρόπους να ανταγωνιστούν τις πλουσιότερες, προκειμένου να ενισχύσουν τη δική τους προμήθεια εμβολίων.
Ο Π.Ο.Υ. εξέφρασε επίσης «ανησυχίες» για την άνιση διανομή εμβολίων κορωνοϊού στο Ισραήλ και στα κατεχόμενα εδάφη, όπου οι Παλαιστίνιοι δεν έχουν ακόμη λάβει δόσεις εμβολίων, δήλωσε αξιωματούχος του, την Δευτέρα.
Οργανώσεις δικαιωμάτων λένε ότι το Ισραήλ έχει την ευθύνη ως κατοχική δύναμη, να παράσχει εμβόλια σε Παλαιστίνιους στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα. Το Ισραήλ, απαντά ότι δεν έχει τέτοια υποχρέωση και ότι ο δικός του πληθυσμός – συμπεριλαμβανομένων των Αράβων πολιτών – είναι η προτεραιότητα του, αλλά ότι σε κάποια στιγμή μπορεί να εξετάσει το ενδεχόμενο να μοιραστεί τις προμήθειές του.
Αυτή η πανδημία, όπως και οι προηγούμενες, αναδεικνύει με έμφαση την ανάγκη ενίσχυσης του κύρους και της δράσης υπερεθνικών οργανισμών, όπως ο Π.Ο.Υ., που πρόσφατα υπονομεύθηκε από τις ΗΠΑ του προέδρου Trump, προκειμένου να προστατευθούν τα συμφέροντα μικρών και φτωχών χωρών.
Πηγή: The Guardian
