«Η δημοσιογραφία – αυτό που πρέπει να είναι η δημοσιογραφία- δεν είναι σενάριο ταινίας… Αν δεν το θέλει κανείς πολύ, αν δεν είναι αποφασισμένος να έρθει σε ρήξη με τους εκδότες, τους αρχισυντάκτες του, προκειμένου να μεταφέρει ακριβώς όπως ο ίδιος είδε τις αλήθειες του θέματος του, ε, τότε ας κάνει άλλη δουλειά. Ας γίνει δακτυλογράφος δελτίων τύπου, δικηγόρος, υπάλληλος γραφείου…».
O πολυβραβευμένος Βρετανός δημοσιογράφος, και ανταποκριτής της βρετανικής εφημερίδας-ιστοσελίδας «Independent», στη Μέση Ανατολή για περισσότερα από τριάντα χρόνια Ρόμπερτ Φισκ, ο οποίος έφυγε από τη ζωή την Παρασκευή 30 Οκτωβρίου σε ηλικία 74 ετών, υπήρξε και «πρωταγωνιστής» της εμβληματικής ταινίας «Τhis is not a movie» του εφετινού 22ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ που πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά, ήταν ο βασικός προσκεκλημένος της -πρώτης στη διάρκεια της διοργάνωσης διαδικτυακής live συζήτησης που εξελίχθηκε σε..masterclass δημοσιογραφίας και παρακολούθησαν εκατοντάδες θεατές.
Ο Ρόμπερτ Φίσκ ήταν ο «πρωταγωνιστής» της ταινίας «This is not a movie»
Ο Ρόμπερτ Φίσκ ήταν ο «πρωταγωνιστής» της ταινίας «This is not a movie» που προβλήθηκε στο φεστιβάλ. Στη συζήτηση συμμετείχε και ο Καναδός Γιούνγκ Τσανγκ, σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ (“Αυτό δεν είναι ταινία”) διάρκειας 108 λεπτών.Το ντοκιμαντέρ παρακολουθούσε από απόσταση αναπνοής τον Ρόμπερτ Φισκ επί το έργον, καθώς κατέγραφε τα γεγονότα, από το Μπέλφαστ της δεκαετίας του 70 -όταν άρχιζε την καριέρα του, ως τη Μέση ανατολή, αλλά και στη Βοσνία, το Ιράκ…
«Το πρόβλημα είναι ότι υπάρχει οσμωτική σχέση μεταξύ δημοσιογράφων και εξουσίας. Αλληλο-τρέφονται. Εάν προδώσουν αυτήν την οσμωτική σχέση, θα αποβληθούν από το χώρο του Τύπου. Όχι μόνο από την κυβέρνηση αλλά και από τους άλλους δημοσιογράφους».
-«Είμαι πλέον πιο οργισμένος απ ότι παλιά. Η αλήθεια είναι πως…δεν ζούμε σε ταινία. Όσο ειλικρινή, οργισμένα άρθρα κι αν γράφεις δεν θα κερδίσεις ποτέ. Αλλά θα χάσεις αν δεν συνεχίσεις να γράφεις την αλήθεια που βλέπεις με τα μάτια σου, αν πάψεις ν αγωνίζεσαι…» τόνισε στη διάρκεια της ταινίας ο Ρόμπερτ Φίσκ.
Στις ιστορίες των ανθρώπων κρύβεται η αλήθεια
Αναφερόμενος επανειλημμένα στη γνώση αλλά και τον τρόπο χρήσης της γλώσσας – την επιλογή των λέξεων που κάνει ένας δημοσιογράφος στο κείμενο του ο Φισκ τόνισε πως συχνά μπορεί να υποκρύπτει άγνοια- το πλέον επικίνδυνο όμως είναι ότι μπορεί να υποκρύπτει και μια δόλια παραποίηση της πραγματικότητας, όπως λ.χ η επιλογή του όρου «φράχτης ασφαλείας» για το τείχος που έχει υψώσει το κράτος του Ισραήλ στη Δυτική Όχθη.
Στις ιστορίες των ανθρώπων κρύβεται η αλήθεια την οποία κυνηγά ως δημοσιογράφος και ανταποκριτής, όχι στις συνεντεύξεις τύπου. Εκεί είναι η «επίσημη» άποψη της εξουσίας. Ο δημοσιογράφος είναι υποχρεωμένος να αμφισβητεί- να συγκρούεται με την εξουσία . Στόχος μου είναι κάθε ανταπόκριση που γράφω να μοιάζει με γράμμα που στέλνω σε κάποιον φίλο, να μην είναι σοβαροφανής ή ακαδημαϊκή. Ως ανταποκριτές, έχουμε την υποχρέωση να σκαλίζουμε πιο βαθιά, να μην αντιγράφουμε απλώς τα ανακοινωθέντα που δημοσιεύουν τα πρακτορεία ειδήσεων. Το ζητούμενο είναι να αναδεικνύεται η προσωπική μας ματιά, να αποτυπώνεται ο θυμός κι η έκπληξή μας, τα γραπτά μας να έχουν χαρακτήρα», είχε αναφέρει χαρακτηριστικά απαντώντας σε ερωτήσεις του κοινού αλλά και των διοργανωτών.
«Στον δυτικό κόσμο είμαστε έκθετοι, εδώ και δεκαετίες, σε ειδήσεις που παραποιούν γεγονότα και παραχαράσσουν την αλήθεια. Παλαιότερα μπορεί να μην χρησιμοποιούσαμε το όρο “fake news”, αλλά κάναμε λόγο για μεροληπτικές ή κατασκευασμένες ειδήσεις» απάντησε ο Φίσκ σε ερώτηση του κοινού σχετικά με τον “μοντέρνο” όρο “fake news” υπογραμμίζοντας πως ο όρος μπορεί να είναι πρόσφατος, η πρακτική, όμως, κάθε άλλο παρά καινούργια είναι.
Όσο για την …αυτολογοκρισία; (ερώτηση από το κοινό): Ο Ρόμπερτ Φισκ, τη χαρακτήρισε ως την ύψιστη προσβολή απέναντι στην αποστολή και στο καθήκον ενός δημοσιογράφου.
«Αν εργάζεσαι ως ανταποκριτής σε ένα επικίνδυνο περιβάλλον και αρχίσεις να φοβάσαι μήπως τα όσα γράφεις στεναχωρήσουν τον εκδότη σου, το κοινό ή κάποιον άνθρωπο με ισχύ και εξουσία, πρέπει να αγοράσεις εισιτήριο για την πρώτη διαθέσιμη πτήση και να γυρίσεις σπίτι σου. Είναι γελοίο να βρίσκεσαι κάπου όπου κινδυνεύει η ζωή σου και να επιβάλεις λογοκρισία στον εαυτό σου. Όταν συμβιβαστείς για πρώτη φορά, μετά δεν υπάρχει γυρισμός» τόνισε.
«Όποιος θέλει να ασχοληθεί με τη δημοσιογραφία πρέπει να έχει κατά νου πως θα πρέπει να αφοσιωθεί ολόψυχα σε αυτήν και να την αντιμετωπίζει ως λειτούργημα και όχι ως συναλλαγή ή μια απλή επαγγελματική δραστηριότητα. Ο δημοσιογράφος έχει την υποχρέωση να είναι αυτόπτης μάρτυρας των όσων καταγράφει, να αναζητεί την αλήθεια και να επενδύει όλο του το είναι, τιμώντας την ιερή αποστολή που έχει αναλάβει» τόνισε πολλές φορές στη διάρκεια της συζήτησης ο Φίσκ ενώ ο σκηνοθέτης της ταινίας Γιούνγκ Τσανγκ όταν του ζητήθηκε η “συμβουλή του” στους νέους που θα ήθελαν να ασχοληθούν με το ντοκιμαντέρ τόνισε :«Να οπλιστείτε με εφόδια και γνώσεις, να απορροφάτε σαν σφουγγάρια κάθε πληροφορία. Να αποκτήσετε τη δική σας φωνή και να έχετε πάντα κατά νου ότι το πάθος πολύ συχνά δεν συμβαδίζει με την οικονομική αποκατάσταση και τις παχυλές αμοιβές…»
Η συζήτηση διήρκησε περισσότερο από δύο ώρες και την παρακολούθησαν δεκάδες χρήστες συνδεδεμένοι διαδικτυακά. Το περιεχόμενο της βρίσκεται στο κανάλι του 22ου Φεστιβάλ, στο yutube.
Το 22ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης διήρκησε ως και τις 29 Μαΐου 2020 (www.filmfestival.gr).
